Badanie lekarskie przed i po cyklu sterydowym – część I

Jeśli masz mniej niż 21 lat sięganie po doping jest szczególnie groźne. Z reguły podobne osoby nie mają odpowiedniego doświadczenia treningowego – by właściwie wykorzystać „wspomaganie”. Koszt środków dopingujących jest niczym w porównaniu do pieniędzy jakie musisz przeznaczyć na jedzenie, suplementy – a czasem do likwidacji skutków ubocznych (np. odblokowanie układu HPTA, regeneracja nerek, wątroby). Niejeden człowiek, nieumiarkowanie stosujący środki wspomagające przypłacił życiem przygodę z dopingiem. Szczególnie szybko umierają osoby nadużywające alkoholu i/lub narkotyków np. w pewnych kręgach legendarny ZYZZ.

Jeśli myślisz, że nic Ci nie grozi bo ty stosujesz tylko suplementy – mam złe nowiny: setki razy wykazywano dodatek zakazanych substancji w suplementach diety. W badaniu z przełomu 2001/2002 roku na 634 produkty, z 13 krajów – 15% okazało się zawierać niedozwolone dodatki hormonalne (głównie prohormony). Stwierdza się także „dosypkę” klasycznych sterydów: metanabolu, winstrolu, boldenonu, metylowanego-testosteronu, oxandrolone’u [7].

Zaburzenie proporcji HDL/LDL = powikłania sercowo-naczyniowe

Stwierdzono, ze już śladowe ilości winstrolu mają drastyczny wpływ na poziom frakcji HDL cholesterolu. Podawanie 6 mg stanazololu dziennie, przez 6 tygodni spowodowało spadek HDL-cholesterolu o 33%, a frakcji HDL2 o 71%! Dla porównania testosteron (długie estry) w dawce 200 mg tygodniowo zredukował poziom HDL o 9% (i to tylko wybranej frakcji, HDL3). Ale to nie wszystko poziom LDL (złego cholesterolu) zwiększył się o 29% wskutek kuracji winstrolem, a zmniejszył się o 16% u zawodników którym podawano sam testosteron enanthate [9]. Są to tym bardziej szokujące dane, że wielu zawodników stosuje dawki 50-100 mg winstrolu dziennie, a nie ledwie 42 mg tygodniowo jak w cytowanym eksperymencie! I bardzo często winstrol jest stosowany jako jeden z kilku(nastu) środków.

Dodatkowo naukowcy wiążą hiperlipidemię z chorobami nerek. W kolejnym badaniu naukowym stwierdzono, że u wyczynowego kulturysty biorącego 371 mg sterydów tygodniowo, po roku poziom HDL spadł z 1.59 to 0.44 mmol/l), a HDL2- z 0.42 do 0.01 mmol/l. Zawodnik brał sterydy nieprzerwanie, z wyjątkiem 4 tygodniowego okresu odstawienia w środku roku. [6]. Niskie dawki – mogą dziwić, ale było to badanie z 1985 roku, gdzie spotykano niewielkie dawkowania (jak na współczesne standardy). W ciągu roku kulturysta ten zdobył 7 kg beztłuszczowej masy (mięśnie). W innym badaniu stwierdzono, że już niewielka dawka (200 mg/tydzień) testosteronu enanthate zmniejszyła poziom „dobrej frakcji cholesterolu” (lipoprotein wysokiej gęstości; high-density lipoprotein- HDL – C) u 14 ciężarowców o 16%, a HDL2-C o 23%. Poziom HDL-C obniżył się o 13%. Użycie inhibitora aromatazy (blokującego konwersję testosteronu do estrogenów) – tylko pogorszył sytuację [8].

Wnioski i potrzebne badania lekarskie:

• przed i po cyklu wykonaj pełne badanie lipidogramu (HDL, LDL, cholesterol całkowity, trójglicerydy – czyli TGL),
• Zadbaj, by poziom LDL był mniejszy niż 100 mg/dL,
• HDL powinno wynosić powyżej 35 mg/dL,
• TGL – w granicach 60-160 mg/dL,
• cholesterol całkowity mniej niż 200 mg/dL,
• warto rozważyć odstawienie wyjątkowo szkodliwych dla proporcji HDL/LDL - sterydów rodzaju winstrolu, oxymetholone’u (anapolonu), masteronu (drostanolone propionate),
• unikaj nasyconych tłuszczy zwierzęcych, pokarmów fast food, tłustych serów (twarogowych, żółtych), mascarpone, ogranicz ilość spożywanego smalcu, masła itd.
• zbilansuj ilość tłuszczy omega 3 i omega-6,
• regularnie prowadź aktywność aerobową (lub jeśli dasz radę) interwałową,
• w jednym z badań 4 tygodnie podawania oralnego prohormonu ((3b-hydroxy-5a-androst-1-en-17-one) wystarczyło, by poziom HDL (dobra frakcja cholesterolu) spadł aż o a 38.7±4.0%, a zła frakcja cholesterolu (LDL) wzrosła o 32.8±15.05% [15].

Zmiany w sercu

Wielu naukowców spekuluje nad wpływem dużych (czyli dopingowych) dawek sterydów na serce. Często u trenujących występuje przerost lewej komory – średnio jest ona większa o 45% u sportowców, w porównaniu do nieaktywnych dorosłych (Maron 1986). U sportowców dyscyplin siłowych można zauważyć dodatkową tendencję do pogrubiania się ścian lewej komory serca. Czy SAA mogą nasilać podobne zmiany? Wyniki badań przynoszą sprzeczne rezultaty (np. Pearson 1986, Urhausen 1989, Thompson 1992).

Wnioski i potrzebne badania lekarskie:

• Regularnie kontroluj ciśnienie krwi, szczególnie jeśli obok SAA stosujesz np. beta-mimetyki (efedryna, clenbuterol, salbutamol) lub środki działające w inny sposób na termogenezę np. hamująca wychwyt noradrenaliny - sibutramina,
• Przed rozpoczęciem aktywności sportowej wykonaj badania lekarskie, najlepiej u lekarza sportowego i kardiologa,
• Zalecane jest wykonanie: osłuchiwania, EKG statycznego oraz EKG wysiłkowego (np. próba na ergometrze),
• Dodatkowo wiele zmian może wykazać echo serca (2D + Doppler) – kierowanie wg wniosków z badania EKG oraz osłuchiwania,
• Przemyśl odstawienie substancji mających wpływ na zaburzenie pracy serca, wzrost ciśnienia krwi np. „spalaczy tłuszczu” (np. dużych dawek kofeiny, efedryny i pochodnych), napojów energetycznych, przedtreningowych pobudzaczy takich jak JACK3D (do niedawna opartych np. o DMAA).

Ciśnienie krwi, uszkodzenia nerek

Nerki regulują długotrwałe ciśnienie krwi w organizmie poprzez regulację sodową. W zakresie filtrowania i przesączania kłębuszkowego nerki posiadają dużą tolerancję wahań ciśnienia tętniczego krwi w zakresie 90 do 190 mm Hg [4]. Większość środków dopingujących o działaniu hormonalnym, w dużych dawkach może znacząco zwiększać ciśnienie krwi (szczególnie skurczowe) – np. słynne z podobnego działania są wszelkie rodzaje trenbolonu oraz oxymetholon (anapolon). W badaniach naukowych umiarkowana ilość testosteronu undecanoate (1000 mg co 6 tygodni, później ta sama dawka podawana co 12 tygodni) u otyłych mężczyzn, w wieku ok. 58 lat, z syndromem metabolicznym, w ciągu 5 lat kuracji spowodowała spadek ciśnienia skurczowego krwi o 23 ± 10 mm hG, a rozkurczowego o 16 ± 8 mm! Dodatkowo obwód pasa zmniejszył się o 10 cm (w grupie kontrolnej wzrósł o 3 cm). Zanotowano także spadek wagi w grupie testosteronu o −15 ± 2.8kg (wszystkie dane dotyczą 60 miesiąca kuracji TU). [12]

Ale to jeszcze nie wszystko – w związku z oddziaływaniem DHT (dihydrotestosteronu), wielokrotnie silniejszej pochodnej testosteronu na prostatę – możliwy jest jej przerost. A to kolejny z czynników ryzyka chorób nerek [ 5]. Niektórzy naukowcy spekulują także o możliwości powstawania kamieni nerkowych u osób mających wysoki poziom testosteronu [10].

Część środków bezpośrednio wpływa na uszkodzenie nerek np. przyczyną przewlekłego cewkowo-śródmiąższowego zapalenia nerek jest stosowanie preparatów odchudzających z ziołami chińskimi zawierającymi kwas arystocholowy (nefrotoksyczny alkaloid) [ 2]. Bardzo często po takie preparaty sięgają młodzi ludzie, chcący desperacko pozbyć się tłuszczu.

„Pacjent w wieku 17 lat, ze wskaźnikiem masy ciała 32,2 kg/m2, w ciągu 4 miesięcy

stracił 20 kg, stosując między innymi preparaty ziół chińskich. W krótkim czasie u pacjenta doszło do rozwoju nadciśnienia tętniczego, cech niewydolności nerek aż do rozwoju schyłkowej niewydolności nerek. Na podstawie biopsji nerki potwierdzono u pacjenta obraz nerki zejściowej z nasileniem przewlekłych i nieodwracalnych zmian w obrębie kłębuszków, jak i śródmiąższu” [3]

„Chang i wsp. zebrał w swej pracy 20 przypadków nefropatii wywołanej ziołami chińskimi spośród mieszkańców Tajwanu. Wszyscy wykazywali białkomocz do 2,8 g/dobę, prawidłowy osad moczu. U 15 osób obserwowano glukozurię, a u 7 nadciśnienie tętnicze. Okres stosowania preparatów podejrzanych o neurotoksyczność był różny 4–24 miesięcy. Wszyscy pacjenci w krótkim okresie od zgłoszenia się do lekarza wymagali leczenia nerkozastępczego” [ 3]

Wnioski i potrzebne badania lekarskie:

• wykonaj podstawowe badanie moczu – skierowanie od lekarza rodzinnego (próbkę pobiera się z tzw. środkowego strumienia, pojemnik należy zdać do laboratorium - godziny po oddaniu moczu),
• Zwróć uwagę na: krew, kreatyninę (funkcja nerek), erytrocyty (np. schorzenia dróg moczowych, marskość wątroby), leukocyty (np. parametr może wskazywać zakażenia układu moczowego, śródmiąższowe zapalenie nerek), białko w moczu, bilirubinę, urobilinogen (może świadczyć o marskości wątroby lub zablokowaniu odpływu żółci z wątroby) – w razie potrzeby skonsultuj się z urologiem/nefrologiem,
• powinieneś regularnie sprawdzać ciśnienie krwi (kilka różnych pomiarów)
• w razie potrzeby sprawdź wskaźnik GFR (przesączanie kłębuszkowe),
• jeśli masz problem z oddawaniem moczu, wykonaj badania prostaty,
• nie stosuj podejrzanych preparatów np. ziół chińskich, mogą być toksyczne dla nerek i doprowadzić do niewydolności, szczególnie jeśli stosujesz inne leki (np. sterydy, diuretyki),
• rozważ rezygnację z potencjalnie szkodliwych dla nerek preparatów w rodzaju trenbolonu,
• nie stosuj preparatów słynących z silnego wpływu na ciśnienie krwi np. metanabol (methandienone, dianabol), oxymethlone, sustanon (omnadren) czy trenbolone (większa dawka = większe problemy zdrowotne),
• w jednym z badań 4 tygodnie podawania oralnego prohormonu ((3b-hydroxy-5a-androst-1-en-17-one) wystarczyło, by uszkodzić nerki (GFR spadło 18.0±3.3%!, zanotowano wzrost kreatyniny o 19.6±4.3%) [15].

Gruczoł krokowy

Testosteron (np. propionate, sustanon, enanthate, cypionate) pozostaje bazą większości cykli dopingowych amatorów. Niestety, wskutek działania 5-alfa reduktazy następuje konwersja testosteronu do DHT. Wszystko byłoby dobrze, gdyby nie wpływ dihydrotestosteronu na trądzik, łysienie oraz prostatę (łagodny przerost). Uwaga: zmiany te ściśle zależą od indywidualnych uwarunkowań – genetyka, długość cyklu, stosowane środki oraz dawki. W literaturze znane są przykłady stosowania np. testosteronu undecanoate przez 5 lat u mężczyzn w średnim wieku (1000 mg co 6/12 tygodni) lub podawania 600 mg „długiego” testosteronu, młodym mężczyznom przez 5 miesięcy - bez skutków ubocznych [12, 13].

Wnioski i potrzebne badania lekarskie:

• zbadaj swoisty antygen sterczowy (PSA), niepokojący powinien być wzrostu stężenia PSA >4 ng/ml [11],
• warto wykonać badanie prostaty, jeśli odczuwasz jakieś dolegliwości (skierowanie do lekarza, urologa), ostatni dzwonek to np. utrudnienia w oddawaniu moczu,
• wiele może powiedzieć proste badanie moczu (skierowanie od lekarza rodzinnego),
• rozważ rezygnację ze środków rodzaju fluoksymesteronu (halotestin), trenbolone czy oxymetholon (anapolon),
• wbrew obiegowym opiniom np. palma sabałowa (saw palmetto) nie ma żadnego wpływu na PSA [16].

Wątroba

Z uszkodzeniami wątroby wiąże się przede wszystkim środki z grupą 17-alfa:

• fluoksymesteron (halotestin),
• oxymetholone (anapolon),
• metanabol (methandrostenolone, methandienone, dianabol),
• stanazolol (winstrol),
• metylowany testosteron.

Uwaga: i nie ma tu aż takiego znaczenia czy np. metanabol lub winstrol jest w tabletkach czy w postaci iniekcji! Odpada tylko „pierwsze przejście” przez układ pokarmowy. Hepatoksyczność pozostaje!

Wnioski i potrzebne badania lekarskie:

• Jeśli stosujesz SAA, unikaj alkoholu i innych leków, dodatkowo obciążających wątrobę,
• regularnie badaj wątrobę – wskaźniki ALAT/ALT (Aminotransferaza alaninowa) – norma: 5-45 U/L), aspAT/AST (Aminotransferaza asparaginianowa) – norma: 8-46 U/L, bilirubina (całkowita i bezpośrednia); mniejsze znaczenie mają: GGTP, ALP, LDH, CHE [14],
• nie stosuj dłużej niż 4-6 tygodni oralnych SAA, wysoce toksycznych dla wątroby (grupa 17-alfa), szczególnie w dużych dawkach,
• rozważ stosowanie iniekcyjnych SAA, o łagodniejszym profilu dla wątroby,
• szczególnie toksyczne dla wątroby są nieznanej produkcji „prohormony”

Zapraszamy do lektury drugiej części artykułu:

• Badanie lekarskie przed i po cyklu sterydowym – część II