Permanentny stres, natłok obowiązków i niedobór snu w sposób istotny wpływają na ogólnie pojętą kondycję psychofizyczną. Większość z nas by poradzić sobie z przemęczeniem pomaga sobie kawą i napojami energetycznymi, niestety zawarta w nich kofeina przyjmowana w zbyt dużych dawkach jeszcze potęguje niekorzystne skutki nadmiernego stresu i przyczynia się do jeszcze większego przeciążenia układu nerwowego. W związku z tym pojawia się pytanie: jak wspomóc organizm w sytuacji i dodać sobie sił do zmagania z codziennymi wyzwaniami gdy zmiana trybu życia nie jest możliwa?
Niezwykłe adaptogeny
Adaptogenami nazywamy preparaty zawierające składniki pochodzenia roślinnego, które wpływają korzystnie na organizm, zwiększając jego zdolność do radzenia sobie ze skutkami stresu fizycznego i psychicznego. Zastosowanie adaptogenów pozwala zmniejszyć uczucie zmęczenia, niepokoju, rozdrażniania działając witalizująco. Chociaż powyższe walory wydają się przypominać raczej marketingowy koncert życzeń niż realne cechy składników suplementów diety, to warto wiedzieć, że istnieją badania naukowe, które potwierdzają, iż istnieją naturalne ekstrakty pochodzenia roślinnego, które mogą wykazywać takie działanie. W niniejszym artykule przedstawię listę najbardziej przydatnych składników suplementów, ich włączenie do diety może okazać się pomocne w przypadku osób obciążonych dużym stresem, przemęczonych, a nawet – przetrenowanych.
Różeniec górski
Różeniec górski (Rhodiola rosea), zwany także złotym korzeniem jest rośliną od wieków wykorzystywaną na terenach Chin, Rosji i Skandynawii jako środek wspomagający wydolność fizyczną i psychiczną. Oprócz tradycyjnych przekazów istnieją także rzetelne badania naukowe, których wyniki potwierdzają przypisywane różeńcowi właściwości. Jak do tej pory udało się wykazać, że roślina za sprawą obecnych w niej bioaktywnych związków takich jak rozawina, rozyna, rodiolina oraz salidrozyd i p-tyrozol zmniejsza uczucie zmęczenia, poprawia koncentrację uwagi, a nawet – działa antydepresyjnie wpływając tłumiąco na aktywność monoaminooksydazy, w czym przypomina niektóre leki.
Ustalenie optymalnej dawki różeńca jest trudne zwłaszcza w przypadku niestandaryzowanych ekstraktów. W badaniach naukowych efektywna dzienna dawka tego środka mieściła się w przedziale od 380 do 680 mg. W codziennej praktyce najczęściej zaleca się dawki mieszczące we wspomnianym powyżej przedziale.
Żeńszeń właściwy
Żeń-szeń właściwy (Panax ginseng), roślina której korzeń o niepamiętnych czasów wykorzystywany jest w tradycyjnej medycynie chińskiej jako środek wzmacniający siły witalne, potencję, pobudzający do działania. W korzeniu żeńszenia obecnych jest ponad 200 bioaktywnych związków takich jak np.: poliacetyleny, flawonoidy, kwasy tłuszczowe, białka, witaminy, olejki eteryczne, saponimy i inne, jednakże to właśnie ginsenozydom przypisuje się pozytywny wpływ na organizm człowieka. Badania naukowe wskazują, że wyciągi z korzenia żeńszenia standaryzowane na obecność ginsenozydów działają adaptogennie, poprawiając tolerancję stresu fizycznego i psychicznego oraz wzmacniając układ odpornościowy. Suplementacja żeńszeniem polecana jest przede wszystkim osobom przemęczonym, żyjącym w dużym stresie, a także sportowcom i osobom bardzo aktywnym fizycznie. Nie bez znaczenia jest też pozytywny wpływ tej rośliny na kondycję seksualną.
Dawkowanie suplementów zawierających ekstrakty z żeńszenia zależne jest od standaryzacji surowca, zazwyczaj jednak poleca się przyjmować dawki mieszczące się w przedziale od 100 do 500 mg na dobę. Żeńszeń należy przyjmować cyklicznie, wprowadzając okresowe przerwy co około 2 – 3 miesiące. W innym wypadku efekty suplementacji mogą być odmienne niż zamierzone, badania naukowe wskazują, że długotrwałe przyjmowanie ekstraktów z tej rośliny może powodować wzrost poziomu kortyzolu zwanego także hormonem stresu.
Cytryniec chiński
Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) jest rośliną naturalnie występującą na Dalekim Wschodzie, gdzie od dawna wykorzystywana jest w tradycyjnej medycynie chińskiej jako środek o uniwersalnym zastosowaniu, wzmacniający siły witalne. Badania naukowe sugerują, że zawarte w cytrynicu bioaktywne substancje takie jak schizandrole, schizandryny, schizanteryny oraz gomisyny i schizanhenol wzmacniają nasz system immunologiczny zmniejszając ryzyko infekcji, a także wykazują działanie neuroprotekcyjne, chroniąc układ nerwowy przed wpływem niekorzystnych czynników. Suplementy zawierające ekstrakty z cytryńca chińskiego poleca się stosować szczególnie w okresach wyczerpania fizycznego i psychicznego oraz przy przyjmowaniu wysokich dawek stymulantów, jako środek zmniejszający ich negatywny wpływ na organizm.
Brakuje niestety precyzyjnych wytycznych dotyczących dawkowania ekstraktów z cytryńca chińskiego. Zaleca się trzymać proponowanych przez producentów dawek.
Maca
Maca (Lepidium meyenii) jest rośliną występującą na dużych wysokościach na terenach Ameryki Południowej. Jej korzeń stanowi źródło licznych związków bioaktywnych grupy alkaloidów, katechin, fitosteroli, saponin, aminokwasów, witamin oraz innych. Badania naukowe wskazują, że stosowanie ekstraktów Lepidium meyenii ma pozytywny wpływ na poziom energii i nastrój, a także zmniejsza niepokój. Roślina ta uznawana jest także za afrodyzjak i istnieją dowody wskazujące, że poprawia ona zdolności seksualne wpływając na potencję, tak więc osoby, które szczególnie mocno odczuwają niekorzystny wpływ przemęczenia i stresu na libido powinny wyraźnie odczuć jej działanie.
Zalecane dawki ekstraktów z Lepidium meyenii mieszczą się od 50 do 500 mg na dobę i uzależnione są od jakości użytego surowca. Brakuje precyzyjnych zaleceń dotyczących dawkowania.
Żeńszeń syberyjski
Żeńszeń syberyjski (Eleutherococcus senticosus) zwany także eleuterokokiem kolczastym, jest rośliną występującą naturalnie na terenie północno-wschodniej Azji. Ekstraktom z żeńśzenia syberyjskiego przypisuje się nie tylko działanie adaptogenne, ale również przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, antyoksydacyjne, immunomodulujące i przeciwdepresyjne. Niestety właściwości te nie zostały póki co w sposób rzetelny potwierdzone w badaniach z udziałem ludzi, a wywodzą się z badań przeprowadzonych na hodowlach komórkowych i na zwierzętach, należy więc podchodzić do tej kwestii z rezerwą. Niemniej jednak eleuterokok chętnie wykorzystywany jest jako składnik preparatów z grupy adaptogenów i ma swoich entuzjastów. Zaleca się jego stosowanie osobom przemęczonym, przepracowanym i intensywnie trenującym sportowcom.
Brak jest precyzyjnych danych dotyczących zalecanych dawek żeńszenia syberyjskiego, zazwyczaj poleca się przyjmować od 100 do 500 mg ekstraktu na dobę.
Podsumowanie
Zaproponowane powyżej ekstrakty roślinne oczywiście nie wyczerpują tematu wspomagania kondycji psychofizycznej w przypadku przemęczenia i nadmiernego obciążenia stresem za pomocą suplementów. Istnieje wiele innych komponentów roślinnych oraz innych związków pochodzenia naturalnego, które warto w takich sytuacjach włączyć do diety. Zawarta w herbacie l-teanina, astragalozydy obecne w targanku błoniastym, a także pierwiastki takie jak cynk, magnez i selen oraz witaminy z grupy B mogą okazać się cennym dodatkiem wspomagającym zdolność organizmu do radzenia sobie z dodatkowymi obciążeniami. Nie ma jednak konieczności stosowania wszystkich znanych adaptoegnów czy innych składników wzmacniających kondycję psychofizyczną czy w inny sposób zmniejszających negatywne skutki stresu. Niekiedy włączenie nawet jednoskładnikowego preparatu pozwala odczuć wyraźne korzyści.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
