W jednym z poprzednich artykułów podjąłem temat planowania diety dla sportowców i osób aktywnych fizycznie borykających się z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit. W niniejszym opracowaniu chciałbym wrócić do tego zagadnienia uzupełniając podane wcześniej informacje (dotyczące głównie zakazów i środków ostrożności), o dane bardziej konstruktywne, pomagające w bilansowaniu codziennego menu.
To druga część artykułu. Pierwszą znajdziesz tutaj:
Dieta sportowców i osób aktywnych borykających się IBD powinna opierać się na produktach dobrze tolerowanych i nieobciążających nadto przewodu pokarmowego. Oprócz obiektywnych kryteriów podziału duże znaczenie w tej materii mają indywidualne reakcje na poszczególne pokarmy, które nieraz mogą być u różnych osób skrajnie odmienne.
Zdecydowanie do dość dobrze tolerowanych pokarmów należą:
ziemniaki,
ryż biały – również basmati i jaśminowy,
indyk,
kurczak,
chuda wołowina i cielęcina,
dobre jakościowo chude szynki – generalnie jednak obecność substancji dodatkowych takich jak nieorganiczne fosforany nie jest wskazany,
jajka – raczej gotowane na półmiękko,
dżemy – w niewielkich ilościach i raczej te otrzymywane tradycyjnie w warunkach domowych,
wyroby z białej mąki – chociaż niektórzy specjaliści sugerują zachowanie ostrożności względem glutenu,
chude ryby – ale wg niektórych źródeł – można spożywać tłuste, ze względu na zawartość kwasów tłuszczowych o działaniu przeciwzapalnym,
z owoców dość dobrze tolerowane są także banany, które znakomicie nadają się jako szybki posiłek potreningowy,
warzywa bezpieczniej jest spożywać po obróbce termicznej.
Potrawy zaleca się gotować w wodzie, gotować na parze lub piec w folii.
Problematyczna jest kwestia spożycia błonnika pokarmowego. Zazwyczaj poleca się dietę ubogą w ten składnik w wybranych przypadkach następstwem takich restrykcji są uporczywe zaparcia, które sprzyjają pogłębieniu problemu. W takiej sytuacji zwiększenie udziału błonnika w diecie jest rozwiązaniem jak najbardziej uzasadnionym — kluczowa jest indywidualna tolerancja.
Aspekty dodatkowe
W przypadku osób aktywnych fizycznie dodatkowym czynnikiem, który trzeba wziąć pod uwagę jest kwestia odpowiedniego nawodnienia organizmu i dostarczenia wymaganej ilości elektrolitów takich jak sód czy potas. Osobną kwestią jest znalezienie stałego miejsca w diecie dla pokarmów dostarczających substancji o działaniu przeciwzapalnym.
Mowa tutaj m.in. o kwasach tłuszczowych z rodziny omega 3, których źródłem są m.in.:
Właściwości przeciwzapalne mają także niektóre substancje zawarte w roślinach, zwłaszcza kurkumina obecna w kurkumie (ostryżu). Dodawanie przypraw naturalnych opartych na kurkumie jest więc pomysłem wartym rozważenia.
Dodatkowe aspekty związane z aktywnością fizyczną
Sportowcy i osoby aktywne fizycznie powinny pamiętać o tym, że regularne treningi zwiększają zapotrzebowanie zarówno na:
składniki energetyczne (głównie węglowodany),
budulcowe (białko),
w pewnym stopniu także regulatorowe (witaminy),
niektóre składniki mineralne.
Codzienna dieta winna być skomponowana w taki sposób, aby zapewniać odpowiednią podaż wyżej wymienionych związków. Ważne jest urozmaicenie jadłospisu i komponowanie posiłków w taki sposób, by uwzględniać różne grupy produktów żywnościowych.
Kwestia niedoborów żywieniowych
W przypadku IBD dość częstą sytuacją są niedobory żywieniowe. Powstają one głównie w okresie zaostrzenia choroby, ale nierzadko utrzymują się lub nawet pogłębiają w czasie remisji, o ile dieta nie jest odpowiednio zbilansowana. Chociaż wysiłek fizyczny zwiększa zapotrzebowania na wybrane składniki pokarmowe, to z drugiej strony daje też szanse na dostarczenie zwiększonych ich ilości. Regularna aktywność sprawia, że przyspieszeniu ulega przemiana materii i możliwe jest przyjmowanie większych dawek pożywienia. Przy dobrym doborze produktów jest to szansa na przyjęcie odpowiedniej ilości składników nieenergetycznych. Z drugiej strony, szybszy metabolizm może też sprawiać, że przy braku adekwatnej podaży makroskładników, lub przy mocno upośledzonym trawieniu i wchłanianiu wzrośnie ryzyko niedożywienia i niedowagi u zawodnika. Ten aspekt także trzeba wziąć pod uwagę.
U osób borykających się z IBD najczęściej występują niedobory:
cynku,
żelaza,
kwasu foliowego,
witaminy B12,
wapnia,
magnezu,
NNKT.
Dobrze jest zapoznać się ze specyfiką poszczególnych produktów żywnościowych pod kątem zawartości wymienionych składników i w miarę możliwości uwzględnienie ich w diecie. Rozwiązaniem uzupełniającym może być suplementacja. Zagadnienie związane z doborem suplementów omówię w osobnym opracowaniu.
Podsumowanie
Planowanie diety dla sportowców i osób obciążonych dużym wysiłkiem fizycznym, borykających się z IBD stanowi spore wyzwanie. Już samo zaspokojenie potrzeb energetycznych bywa kłopotliwe choćby ze względu na często pośledzone trawienie i wchłanianie oraz niezbyt dobrą tolerancję wielu właściwych pokarmów. Dodatkowo okresy remisji sprzyjają niedoborom żywieniowym, niedożywieniu i niedowadze. W planowaniu diety należy opierać się z jednej strony na aktualnych zaleceniach, a z drugiej — odnosić je do indywidualnej odpowiedzi na poszczególne pokarmy. Dobrze jest pamiętać, iż typowy model sportowej diety oparty na owsiance, kurczaku z brązowym ryżem, brokułami i oliwą oraz twarogu i maśle orzechowym może nie być najszczęśliwszym wyjściem. W praktyce dieta winna opierać się na produktach lekkostrawnych, a zarazem wartościowych, zasobnych w newralgiczne składniki pokarmowe takie jak kwasy omega 3, witaminę B12, kwas foliowy, wapń, magnez, cynk, żelazo.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
