Badania naukowe
Naukowcy wskazują na jedyną możliwość: kolosalnie droga terapia hormonem wzrostu, stosowana wyłącznie w przypadkach poważnych chorób (np. wad wrodzonych lub nabytych – defekty genetyczne oraz somatotropinowa niedoczynność przysadki).Co ciekawe, badania naukowe wskazują, że długotrwała terapia wieloma lekami (np. glikokortykosteroidami) może zahamować wzrost:
„Długotrwała terapia glikokortykosteroidami często prowadzi do znacznego niedoboru wzrostu. Pojawiły się doniesienia o możliwości poprawy do pewnego stopnia prognozy wzrostowej po dołączeniu do leczenia preparatów GH. Autorzy francuscy zaprezentowali wyniki rocznej terapii GH 14 dzieci z młodzieńczym zapaleniem stawów, leczonych przynajmniej przez okres 2 lat preparatami glikokortykosteroidów. Wszystkie dzieci były w okresie przeddojrzewaniowym, otrzymywały prednizon w średniej dawce 0,38 mg/kg/dobę. Tempo wzrastania dzieci wynosiło poniżej 4 cm/rok [...]. Pacjenci otrzymywali preparat GH w dawce 1,4 j./kg/tydzień (0,41mg/kg/tydzień) przez okres jednego roku. Średnie tempo wzrastania uległo zwiększeniu z wartości 1,9 cm do 5,4 cm/rok”
Treatment of rheumatoid arthritis with growth hormone. W: Growth Hormone Therapy in KIGS – 10 year‘s Experience, 1999
Na pewnym forum napotkałem na poradnik z ćwiczeniami mającymi zwiększać wzrost danej osoby. Co za fantazję miał autor, czego tam nie było: „swobodne wiszenie na drążku”, „swobodnego wiszenie z ruchami nóg tak jak przy pływaniu kraulem” czy nawet „swobodnego wiszenie z ciężarem przy nogach”. Uważam, że podobne ćwiczenia to za mało, proponuję wprowadzić ćwiczenia rozciągające kręgosłup rodem ze średniowiecza takie jak: „rozrywanie końmi” czy „łamanie kołem”. W zamyśle podobne i pewnie bardziej skuteczne. Wracając do meritum, bardziej poważnie – w wielu dyscyplinach trening zaczynają już nawet 4-5 latkowie. Przez lata panował pogląd, zgodnie z którym dzieci i młodzież nie mogą trenować siłowo, gdyż spowoduje to wady rozwojowe (np. zahamowanie wzrostu). Niestety, mimo usilnych starań naukowców większość badań mówi o braku związku ćwiczeń siłowych ze wzrostem danej osoby. W tych pracach gdzie zaobserwowano, że np. gimnastyczki są nieco niższe od grupy kontrolnej, zawarta jest obserwacja o szybszym wzroście ciała w okresie odpoczynku od treningów i braku restrykcyjnej diety.
Co ciekawe, rozsądnie prowadzony trening oporowy nie tylko pomaga rozwinąć siłę (wzrost mięśni, poprawa koordynacji nerwowo-mięśniowej), szybkość i dynamikę dziecka czy nastolatka, ale przyczynia się do zmniejszenia ryzyka odnoszonych urazów. W wielu badaniach naukowych siła dzieci w ciągu 20 tygodni wzrastała o 30-40%, naukowcy odnotowali także przypadki wzrostu nawet o 74% (Faigenbaum, 2000).
Dodatkowo stwierdzono, że trening siłowy przyczynia się do wzrostu odpowiedzi hormonalnej i nerwowej na trening, m.in. zwiększenie się poziomu testosteronu i kwasu mlekowego indukowanego treningiem. „Zbadano dwudziestu ośmiu, wysokiej klasy zawodników podnoszenia ciężarów, w wieku (17.3 +/- 1.4 roku). Trening obejmował średnie i wysokie obciążenia, przy niskiej objętości (co jest typowe dla podnoszenia ciężarów). W badaniach sportowcy wykonywali rwanie ze sztangą . Krew pobrano o 7 rano, przed, 5 minut po oraz 15 minut po zakończonym treningu – aby ustalić poziom testosteronu, kortyzolu, hormonu wzrostu, beta-endorfin oraz kwasu mlekowego. Zaobserwowano znaczący wzrost w ilości wydzielanego testosteronu przed i po treningu (16.2 +/- 6.2 do 21.4 +/- 7.9 nmol.l-1) u zawodników z więcej niż 2 letnim stażem treningowym. W grupie o stażu 2 lata (lub mniej) nie stwierdzono zwiększonego poziomu testosteronu (mimo braku różnic w wieku tych osób). Co ciekawe, nie stwierdzono też znaczących wahań pozostałych hormonów (niezależnie od grupy)”. [„Acute hormonal responses in elite junior weightlifters”, 1992 ]
„Zanalizowano 22 badania obejmujące trening oporowy (siłowy), obejmujący osoby przed i we wczesnym etapie dojrzewania płciowego. Rezultaty: stwierdzono wyraźny przyrost siły mięśniowej w czasie dzieciństwa i wczesnego dojrzewania. Trening siłowy nie miał żadnego wpływu na hamowanie wzrostu dziecka (termin preadolescent odnosi się często do grupy wiekowej 9-14 lat, przyp. autora) ani nastolatka. W 10 badaniach prowadzono monitoring odniesionych urazów, zanotowano jedynie trzy przypadki kontuzji w trakcie prowadzenia obserwacji. Wskaźnik urazowości treningu siłowego był minimalny.
Weight training in youth-growth, maturation, and safety: an evidence-based review, 2006
Stwierdzono, zmniejszenie liczby urazów (np. złamań) u młodych sportowców, szczególnie jeśli stosowana jest właściwa dieta:
„Wcześniejsza literatura sugerowała, że trening siłowy mógł zaszkodzić chrząstkom wzrostowym w kościach. Jednakże, nowe badania sugerują, że właściwe prowadzony trening oporowy, jest nie tylko bezpieczny, ale też pomaga zmniejszyć ryzyko urazu u młodych sportowców
Strength training and the immature athlete: an overview, 1993
„Regularny trening siły mięśniowej, ze zwiększoną ilością spożywanego wapnia- wpływa na wzmocnienie kości trenujących dzieci, ograniczając przez to ryzyko doznania poważnych urazów, a zwłaszcza złamań”
Loucks, 1988
Wbrew wcześniejszym danym, obecnie naukowcy skłaniają się ku treningowi obejmującemu wcześniej „zakazane” ćwiczenia:
„Nie występują żadne bariery wiekowe, które mogłyby ograniczyć trening siły mięśniowej. [...] Ćwiczenia takie jak przysiady ze sztangą, martwy ciąg, rwanie czy podrzut oraz wszelkiego rodzaju wyciskania na wolnych ciężarach powinny być integralną częścią treningu młodych zawodników [...]. Pod warunkiem, że zostanie opanowana prawidłowa technika”
Faigenbaum i Polakowski, 1999
W treningu siły mięśniowej [...] wykorzystującym sztangi, hantle [..] mogą uczestniczyć już nawet 6 letnie dzieci!”
Falk i Mor, 1996; Faigenbaum i wsp. 1999
Amerykańscy naukowcy w 2001 roku dokonali analizy dziesiątek badań poświęconych związkowi pomiędzy treningiem gimnastyczek, a wzrostem. Nie stwierdzono, by wzrost i prowadzenie intensywnego treningu były powiązane. Szwajcarscy badacze wskazują jednak że niewystarczające dostarczanie składników odżywczych i reżim treningowy gimnastyczek w okresie przed, w trakcie i po dojrzewaniu, może uniemożliwić osiągnięcie maksymalnego wzrostu danej osoby (J Pediatr. 1993 Feb;122(2):306-13.). Jak naukowcy stwierdzili, że taka zmiana nie zachodzi u pływaków, a u gimnastyczek - tak - pozostaje tajemnicą - bowiem szacowanie jest obarczone błędem. Badacze spekulują, że wpływ na szybkość wzrostu zawodniczek mają zmiany hormonalne powstałe skutek intensywnego treningu i dieta.
