Spotykane materiały: bawełna. Kiepski wybór jeśli chodzi o koszulki (jeśli to pierwsza warstwa mająca kontakt z ciałem). Trochę lepszy jeśli chodzi o bluzy czy spodnie dresowe. Bawełna – łatwo moknie, chłonie wodę, ciężko schnie, nie odprowadza na zewnątrz wilgoci. Łatwo o przewianie. Uwaga – niektóre produkty mają skład hybrydowy – np. seria koszulek addidas essentials climalite cotton (w składzie bawełna oraz tkaniny syntetyczne) czy też produkty alpinus (w różnych proporcjach bawełna, poliamid i inne materiały). Klasyczne koszulki bawełniane łatwo się niszczą (w praniu i wskutek treningu), tracą fason.
Dużo lepsze rozwiązanie od bawełny to tkaniny syntetyczne – polimery: poliester, poliamid, polipropylen, spandex (lycra, elastan). Istnieją dwie zasadnicze grupy produktów: na zimę i na lato. Na zimę – pozwalające utrzymać temperaturę (także odprowadzać wilgoć), w lecie – chłodzić. Uwaga: wiele firm ma podobne rozwiązania, występujące pod różnymi nazwami i znacząco różniące się ceną. Np. firma nordcamp oznacza produkty na lato kodem drycool, a na zimę dryterm/thermopower. W ramach produktów na zimę oznaczone jako dryterm przeznaczone są do wyższych temperatur, thermopower do niższych. Firma NIKE: NikeFIT Dry - na lato oraz NikeFIT Therma – na zimę. Dodatkowo Clima F.I.T. – chroni przed deszczem i wiatrem.
Włókno opracowane przez koncern DuPont – coolmax jest przeznaczone do zastosowań letnich – nie zapewnia komfortu cieplnego, odprowadza namiar wilgoci. Uwaga – wielu producentów (np. jaxamount) używa włókien/technologii coolmax – koszulki, spodnie, spodenki, stabilizatory kolan są dość drogie – płacimy za markę. Ale coolmax można również spotkać w sprzedawanych strojach termoaktywnych np. w sieci „Lidl” (np. dla osób jeżdżących na rowerze – z wkładką, dla biegaczy itd.) ClimaLITE (Adidas) – to z kolei rodzaj tkaniny (100% poliester) odpowiednik coolmax – o podobnym zastosowaniu i parametrach. Również często większe sieci sklepów w dziale sportowym (np. real, makro) oferują odzież termoaktywną w 20-30% niższych cenach w porównaniu do sklepów wspinaczkowych. Nie polecam zakupów w „sklepach militarnych”. Często oferowane tam wyroby można kupić taniej o 30-40%, na aukcjach i w sklepach internetowych.
Gore-tex
Nieprzemakalne, chroniące przed wiatrem, oddychające tkaniny wyposażone w membramę stosowane np. w kurtkach, spodniach, rękawicach, strojach dla nurków, obuwiu, czapkach (w tym w wyrobach przeznaczonych dla wojska). DRI F.I.T. – kolejny z systemów odprowadzających wilgoć (firma NIKE). Odpowiednik ClimaLITE czy coolmax.
Thinsulate – firmy 3M
Również, chroni przed wodą, wiatrem, „oddycha”. Cała grupa tkanin syntetycznych, mających zastosowanie równie szerokie co polartec czy gore-tex (obuwie, odzież, czapki, śpiwory czy nawet pościel).
Polar/polartec
Cała grupa różnego rodzaju wytrzymałych tkanin, o różnych właściwościach termicznych („oddychające”), zastosowaniu, gramaturze i cenie (również, spotyka się bieliznę polarową, spodnie, koszulki, bluzy przeznaczone dla wojska m.in. podpinka polarowa pod kurtkę gore-tex). Polar charakteryzuje się wysoką wartością zatrzymywanego ciepła oraz jest to materiał hydrofobowy (teoretycznie nie chłonący wody; w praktyce bywa różnie). W odmianie polartec windbloc dodatkowo chroni przed wiatrem. Najnowsza odmiana to Polartec Thermal Pro High Loft (najwyższe właściwości termoizolacyjne).
Tak samo jak w przypadku syntetyków opisywanych wcześniej – istnieje cała grupa tkanin „konkurencyjnych” o podobnych parametrach i zastosowaniu, różniących się ceną. Przykłady: tecnopile (uwaga – również, jest to cała grupa różnego rodzaju tkanin/materiałów m.in. tecnopile 100 micro stretch, tecnopile 150, tecnopile 200 itd.) W każdym przypadku polecam bezpośrednio porównać rodzaj ubioru, skład, obejrzeć produkt z bliska, przymierzyć. Najbardziej charakterystyczną cechą podobnych wyrobów jest szybkie schnięcie (wiele z podobnych strojów można ubrać zaraz po wypraniu) oraz odprowadzanie wilgoci na zewnątrz. Dodatkowo w porównaniu do bawełny – syntetyki mają wielokrotnie większą żywotność (niektóre wymagają uszkodzeń mechanicznych np. wskutek tarcia, by się zużyć). Zwracam uwagę na przeceny w sklepach wysokogórskich – czasem można kupić bluzy, koszulki, spodnie, kurtki – np. w nietypowych rozmiarach za połowę ceny. Wiele sklepów ma promocje np. 1+1 – kupujemy np. koszulkę termoaktywną, a rękawiczki, czapkę czy spodenki mamy za darmo.
Przechodząc do konkretów:
- Temperatura 15-30 stopni Celsjusza: krótkie spodenki termoaktywne (np. adidas 365 climalite) + koszulka termoaktywna (klasyczna, na ramiączkach lub bezrękawnik), czapka chroniąca przed słońcem.
- Temperatura 10-15 stopni Celsjusza: krótkie spodenki termoaktywne (np. adidas 365 climalite) + koszulka termoaktywna.
- Temperatura 5-10 stopni Celsjusza: krótkie spodenki lub długie spodnie termoaktywne (lub bawełniane) + koszulka termoaktywna z długim rękawem.
- Temperatura 0-5 stopni Celsjusza: długie spodnie termoaktywne + koszulka termoaktywna + na to koszulka termoaktywna z długim rękawem. W razie potrzeby rękawiczki i czapka (można zdjąć po przebiegnięciu pewnego dystansu).
- Temperatura –5 - 0 stopni Celsjusza: długie spodnie termoaktywne + koszulka termoaktywna + na to koszulka termoaktywna z długim rękawem. Rękawiczki i czapka.
- Temperatura -5 do –10 Celsjusza:: długie spodnie termoaktywne + koszulka termoaktywna + na to koszulka termoaktywna z długim rękawem – dodatkowo bluza polarowa lub kurtka. Rękawiczki i czapka (solidniejsze, zimowe).
- -10 do –20 stopni Celsjusza: długie spodnie + dodatkowo kolejna warstwa termiczna pod nimi, 2 koszulki, dwie bluzy + kurtka gore-tex lub polar. Warto rozważyć kominiarkę lub maskę narciarską. Gruba czapka, pojedyncze lub podwójne rękawiczki (np. bawełniane + termoaktywne na wierzch). Dodatkowo zabezpieczamy wszelkie odkryte powierzchnie.
Każdorazowo ubieramy się w sposób który pozwoli zdjąć nam kolejne warstwy odzieży w miarę rozgrzewania się. Należy pamiętać o konieczności ubrania się w trakcie przerw (np. marszu) oraz po zakończeniu treningu. Dodatkowo zwracajmy uwagę na wiatr, śnieg i deszcz – odczuwalna temperatura może być o wiele niższa – np. w warunkach gdy wieje silny wiatr. Warte rozważenia są nowsze wyroby polartec np. seria thermal pro. To jak będziemy tolerować zimno zależy też od rodzaju prowadzonego treningu. Większa intensywność oznacza wydzielanie większej ilości ciepła.
Konserwacja odzieży, sprzętu, butów: dostępne są specjalne impreganty i substancje odświeżające. Każdorazowo dobieramy rodzaj stosowanego środka do rodzaju tkaniny. Zaimpregnowanie obuwia, kurtki lub innego elementu wyposażenia może znacząco podnieść odporność na wodę.
Temat ubioru dla biegaczy jest zbyt obszerny by go wyczerpać w krótkim artykule. Odsyłam do internetu i bogatego zbioru informacji w literaturze fachowej.
