Nietypowe skutki brania Viagry i innych środków

Viagra a krwotoki

W 2020 r. naukowcy opisali przypadek 55-letniego pacjenta pochodzenia perskiego, u którego wystąpił ostry, piorunujący ból głowy w okolicy potylicznej o maksymalnej intensywności podczas stosunku płciowego, pojawiły się u niego także silne wymioty. Przed stosunkiem płciowym przyjął 200 mg sildenafilu w celu uzyskania erekcji.

Oprócz zaburzeń erekcji pacjent cierpiał na nadciśnienie przez kilka lat. Okazało się, że wskutek podania sildenafilu mężczyzna doznał okołośródmózgowiowego krwotoku podpajęczynówkowego. W licznych badaniach opisano takie skutki uboczne Viagry takie jak: krwawienie z nosa, krwioplucie i krwotok płucny, krwotok śródgałkowy, ostre krwawienie z żylaków przełyk i krwawienie hemoroidalne u osoby dorosłej.

Odnotowano także kilka przypadków zarówno śródmózgowego, jak i krwawienia w innych rejonie mózgu. W 2010 r. Koreańczycy opisali przypadek dość młodego mężczyzny, mającego dopiero 33 lata. Przyjął tylko 50 mg na pół godziny przed wystąpieniem bólu głowy, nerwowości i zaburzeń mowy. Wykonano tomografię, w wyniki obrazowania głowy stwierdzono krwotok śródmózgowy i podpajęczynówkowy.

Od 35 dni mężczyzna był żonaty i być może brał Viagrę po to, by zaspokoić swoją oblubienicę. Stosował środek tylko 2 razy w ciągu 2 tygodni, więc trudno uznać, aby go nadużywał. Poza wypadkiem po zażyciu sildenafilu był zdrowy i nie miał żadnej istotnej historii chorób, w tym nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, hiperlipidemii, migreny, wcześniej istniejących chorób sercowo-naczyniowych lub mózgowo-naczyniowych. Dlatego naukowcy uznali ten wypadek za niezwykle niepokojący.

Opisany w 2011 r. przypadek był bardziej drastyczny, w czasie sekcji zwłok stwierdzono pęknięcie tętniaka tętnicy mózgowej i następujący po nim krwotok podpajęczynówkowy po stosunku płciowym. Analiza toksykologiczna wykazała, że pacjent zażył sildenafil (Viagrę). Chociaż zgłaszano, że krwotok podpajęczynówkowy może być związany ze stosunkiem płciowym, nie należy on do znanych działań niepożądanych sildenafilu (komentarz: patrząc na ilość badań, nie byłbym taki pewny)

W 2016 r. opisano następny przypadek. 49-latek po 100 mg sildenafilu przed stosunkiem płciowym doznał krwotoku podpajęczynówkowego spowodowanego pęknięciem tętniaka z nawracającym krwotokiem w ciągu kilku godzin od zgłoszenia się. Jednak ten mężczyzna był chory, miał nadciśnienie i cukrzycę, co sprzyja pojawieniu się incydentów sercowo-naczyniowych.

Z tego zestawienia widać, że sildenafil i inne środki z grupy inihibitorów PDE-5 bardzo rzadko, ale mogą zagrażać życiu.

Estrogeny a bóle głowy

U kobiet dekady badań spowodowały ugruntowanie wiedzy dotyczącej wpływu estrogenów na bóle głowy. Rola estrogenu w patogenezie migreny jest potwierdzona badaniami nagłego odstawienia estrogenu. Wśród 98 kobiet poddanych zapłodnieniu in vitro, podawano środki blokujące oś hormonalną, w celu obniżenia stężenia estrogenów. Niski poziom estradiolu korelował ze wzrostem liczby ataków migreny, a 82% kobiet doświadczyło ataków migreny, które były wyniszczające.

W retrospektywnej ocenie, 16 kobiet w okresie menopauzy z historią migreny doświadczyło ataku migreny po odstawieniu estrogenów. Dane te potwierdzają obserwacje Somerville’a, że długotrwała ekspozycja na estrogen, po której następuje nagły spadek jego stężenia w osoczu, może wywołać atak migreny.

W badaniu dotyczącym ponad 18 tysięcy kobiet te które otrzymywały średnią dawkę estrogenów, miały 28% mniejszą szansę na wystąpienie migreny. Panie, które otrzymywały największe dawki estrogenów, były narażone na 72% większe ryzyko pojawienia się migreny w porównaniu do dawki średniej, a największe, ponad dwukrotne ryzyko migreny występowało w grupie otrzymującej najniższą dawkę estradiolu. Z tego wynika, iż zarówno niedobór, jak i nadmiar estrogenów nie są korzystne w aspekcie występowania bólu głowy.

Podobnie może być z pochodnymi estradiolu podawanymi w trakcie doustnej antykoncepcji (blokada podwzgórza i przysadki, zablokowanie normalnego funkcjonowania hormonalnego). Chociaż nie powinno być żadnych ograniczeń w stosowaniu złożonych hormonalnych środków antykoncepcyjnych przez kobiety z migreną bez aury, bilans ryzyka i korzyści dla kobiet z aurą jest dyskusyjny.

Najczęstszym objawem aury migrenowej są zaburzenia wzrokowe (zygzakowate cienie w polu widzenia, mroczki lub ubytki w polu widzenia), ale mogą również występować: drętwienie połowicze, niedowład połowiczy, afazja i inne objawy.

Okazało się, że u kobiet stosujących doustne środki antykoncepcyjne migrena z aurą wiąże się z dwukrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego, chociaż bezwzględne ryzyko jest bardzo niskie u zdrowych, niepalących kobiet. Chociaż etynyloestradiol wiąże się ze zwiększonym ryzykiem udaru niedokrwiennego, ryzyko to zależy od dawki. Obecnie stosowane pigułki o niskiej dawce są znacznie bezpieczniejsze niż pigułki zawierające wyższe dawki etynyloestradiolu, ale nie są wolne od ryzyka.

Podobnie jak ból głowy, migrena – zwykle bez aury występuje w okresie odstawienia środków hormonalnych. W retrospektywnym badaniu pacjentek przyjmujących doustne środki antykoncepcyjne z niepożądanymi objawami odstawienia (35% zgłosiło ból głowy jako objaw) stwierdzono, że prawie wszystkie działania niepożądane doustnych środków antykoncepcyjnych były znacznie gorsze w okresie 7-dniowej bezhormonalnej przerwy w porównaniu z 21 dniami przyjmowania pigułek.

Sterydy anaboliczno-androgenne a bóle głowy i rzadkie powikłania

Nie wiemy, czy u mężczyzn wahania estradiolu mają wpływ na występowanie bólu głowy, ale to możliwe np. u zawodników biorących aromatyzujące środki w rodzaju testosteronu. U mężczyzn stosujących testosteron zwykle rośnie stężenie estradiolu, bo testosteron jest do niego przekształcany w procesie aromatyzacji.

Typowe objawy

Do typowych zgłaszanych objawów klinicznych odstawienia sterydów anaboliczno-androgennych należą: ból głowy, zmęczenie, bóle mięśni, niepokój, bezsenność, obniżony nastrój i libido, anoreksja, myśli samobójcze, niezadowolenie z wyglądu ciała oraz chęć przyjmowania sterydów.

W badaniu 49 ciężarowców płci męskiej 84% zgłosiło skutki odstawienia, które wahały się od głodu sterydów (52%), zmęczenia (43%), obniżonego nastroju (41%), niepokoju (29%), utraty apetytu (anoreksja) (24%), bezsenności (20%), zmniejszonego popędu seksualnego (20%), bólu głowy (20%), po bóle mięśni i stawów (Brower i in., 1990, 1991).

Kolejne dane

O wiele ciekawsze są inne dane. Opisano wystąpienie dwóch krwiaków podtwardówkowych u młodych ciężarowców. Jest to niezwykle rzadkie powikłanie, jak podają Karwacka, M., Siemiński, M., zwykle ostry krwiak tego rodzaju powstaje w rezultacie ciężkiego uszkodzenia mózgu (< 1% wszystkich urazów), podczas którego dochodzi do krwawienia w wyniku stłuczenia. W 30–50% przypadków towarzyszy złamaniom kości czaszki. Wydawałoby się, że taki uraz może wystąpić po wypadku drogowym, walce bokserskiej czy upadku z dużej wysokości. Otóż niekoniecznie.

Powikłania przyjmowania sterydów anabolicznych przez ciężarowców są liczne, jednak nie zgłoszono krwiaków podtwardówkowych. W literaturze opisano dwa przypadki samoistnych krwiaków podtwardówkowych u młodych ciężarowców, najprawdopodobniej mających styczność z dopingiem.

Co sugerują naukowcy?

Naukowcy zasugerowali, że u pacjentów przyjmujących przewlekle sterydy anaboliczne mogą występować zmiany naczyniowe, które predysponują ich do krwawienia podczas manewru Valsalvy (VM). Jest to rodzaj wstrzymania powietrza (wydech przy zamkniętej głośni) połączonego z napięciem mięśni tłoczni brzusznej, co podnosi ciśnienie, usztywnia i stabilizuje ciało podczas ciężkiego dźwigania, np. rwania, podrzutu, przysiadów, wiosłowania sztangą itd. Samoistny krwiak podtwardówkowy jest bardzo rzadki u młodych pacjentów.