Chociaż często zwraca się uwagę na korzyści wynikające z wprowadzenia regularnej aktywności fizycznej, to bez wątpienia wieloletnie uprawianie sportu na poziomie wyczynowym niesie za sobą ryzyko wystąpienia rozmaitych negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Zazwyczaj jednak większość niepożądanych następstw dotyczy głównie aparatu ruchu i związane jest z sumowaniem mikrourazów czy też przytrafiającymi się zawodnikom kontuzjami. Tymczasem przypadki nagłej śmierci wśród sportowców związane są przede wszystkim z dysfunkcjami układu krążenia. Czy więc intensywny wysiłek doprowadza do poważnego uszkodzenia mięśnia sercowego i naczyń obwodowych?
Specjaliści zajmujący się tym zagadnieniem są raczej zgodni, że zdecydowana większość przypadków nagłej śmierci u młodych sportowców np. w czasie trwania zawodów, jest spowodowana dysfunkcjami uwarunkowanymi genetycznie. Przykładem jest kardiomiopatia przerostowa (hypertrophic cardiomyopathy – HCM), która stanowi najczęstszą przyczyną niespodziewanych zgonów zawodników różnych dyscyplin. Choroba ta objawia się samoistnym, zazwyczaj asymetrycznym przerostem lewej komory serca, mającym charakter uogólnionego lub fragmentowego poszerzenia ściany lewej komory, podczas gdy ściana prawej komory serca pozostaje niepogrubiona.
HCM często przebiega bezobjawowo, ewentualnie manifestować się może zawrotami głowy czy uczuciem duszności podczas aktywności fizycznej, które często są bagatelizowane przez zawodników lub utożsamiane z wysoką intensywnością wysiłku. Za nagłe zgony wśród młodych sportowców odpowiadać mogą także wrodzone oraz nabyte wady i choroby tętnic wieńcowych, wypadanie zastawki mitralnej, czy arytmie spowodowane przez kardiomiopatię arytmogenną lub kanałopatię. Niestety wielu sportowców nie wie, że ich układ krążenia posiada ukrytą wadę…
Uważa się, że niektóre rodzaje wysiłku (charakterystyczne dla piłki nożnej, koszykówki, siatkówki) bardziej sprzyjają ujawnieniu się dysfunkcji w postaci nagłego incydentu sercowo-naczyniowego. Bez wątpienia też ryzyko przedwczesnego zgonu zwiększa się u sportowców stosujących substancje dopingujące. Za kluczowe jednak uważa się czynniki genetyczne, niespodziewane zgony rzadko dotyczą młodych sportowców bez ukrytych wad serca. Czy można temu zjawisku zapobiegać?
Bardzo ważne w przypadku młodych sportowców okazać się mogą badania kardiologiczne. Zwłaszcza jeśli danemu zawodnikowi zdarzają się częste zawroty głowy, kołatania serca, nagłe zasłabnięcia. W takich przypadkach konieczny jest wywiad lekarski, badanie ciśnienia krwi tętna i EKG. Ważne jest by konsultować się ze specjalistą, który ma doświadczenie ze sportowcami, w innym przypadku można łatwo pomylić adaptacyjne zmiany w budowie i czynności serca z zaawansowaną patologią.
