Kleszcze to pajęczaki żywiące się krwią zwierząt i ludzi. Atakują w czasie wiosny, lata i wczesnej jesieni, jednak maksimum ich aktywności przypada na okres mają i czerwca oraz przełom września i października - dlatego w tym okresie należy zachować szczególną ostrożność. Kleszcze bytują głównie na obrzeżach lasów - najczęściej graniczących z łąkami, a także na granicach lasów liściastych i iglastych. Pajęczaki te upodobały sobie również miejsca gdzie występują jeżyny, leszczyna, czarny bez; a także zagajniki, łąki porośnięte trawami różnej wysokości, zarośla w pobliżu rzek, stawów i jezior.
Kleszcze nierzadko spotkać można w parkach w pobliżu siedlisk ludzkich. Potencjalną ofiarę lokalizują dzięki zmysłom umożliwiającym odczytywanie zmian temperatury oraz zmiany w stężeniu dwutlenku węgla. Często ugryzienia są bezbolesne - kleszcze wstrzykują bowiem substancję znieczulającą, przez co mogą niezauważone tkwić w naszym ciele przez wiele dni. Niestety konsekwencje ugryzienia bywają nieraz bardzo groźne. Kleszcze przenoszą boreliozę oraz kleszczowe zapalenie mózgu – choroby trudne w rozpoznaniu i nierzadko – w skutecznym leczeniu.
Chcąc ustrzec się przed ukąszeniem w przypadku wypraw w miejsca szczególnego zagrożenia warto nosić nakrycie głowy (kapelusz, czapka z daszkiem, chusta), zdecydowanie bezpieczniejsza jest także dłuższa odzież niż bezrękawniki i krótkie spodenki. Lepiej nie zapuszczać się w krzaki i zarośla, nie przedzierać przez gęste i wysokie trawy – te miejsca, jak już wcześniej zostało wspomniane - są szczególnie lubiane przez kleszcze.
Przed ukąszeniem chronić się można także poprzez stosowanie specjalnych środków odstraszających, najlepiej takich, które zawierają permetrynę – substancję wręcz zabójczą dla kleszczy. Ze stosowaniem tej substancji trzeba zachować pewną ostrożność: najpierw spryskać należy wiszące ubranie, a dopiero po wyschnięciu można je ubrać. Permetryna utrzymuje się na ubraniu nawet po 1 – 2 praniach. Jako ciekawostkę warto dodać, że kleszcz również jest w stanie przeżyć pranie w niskich temperaturach.
Odsłonięte części ciała można posmarować lub spryskać aerozoloem zawierającym DEET, warto jednak ten zabieg powtarzać miarę często (co 2 – 4godziny), bo jego odstraszające działanie jest mocno ograniczone w czasie. Po powrocie z wyprawy konieczny jest dokładny przegląd całego ciała oraz solidny prysznic, który pozwoli usunąć słabo widoczne gołym okiem, mniejsze osobniki. Warto także wspomnieć, że jasne ubranie ułatwia dostrzeżenie szukającego miejsca do wkłucia intruza.
Czym jest borelioza?
Borelioza jest groźną chorobą zakaźną wywoływaną przez spiralne bakterie Borrelia burgdorferi. Borelioza podobnie jak kleszczowe zapalenie mózgu przenoszona jest przez kleszcze (najczęściej w postaci larwalnej). Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt ze śliną kleszcza.
Borelioza jest chorobą przewlekłą, charakteryzującą się występowaniem objawów dermatologicznych, stawowych, mięśniowych, kardiologicznych i neurologicznych. Rozpoznanie choroby nie jest łatwe, diagnoza często stawiana jest relatywnie późno, a problem pogłębia fakt, że nieraz ma ona przebieg niemal bezobjawowy przez kilka miesięcy czy nawet lat.
Pierwszym i chyba najbardziej specyficznym symptomem choroby jest rumień zwany wędrującym. Jeśli więc ukąsił Cię kleszcz, a na Twoim ciele pojawia się charakterystyczny odczyn, który lubi zmieniać swoje położenie – koniecznie udaj się do lekarza. Niestety – owy rumień nie występuje w każdym przypadku zakażenia, co utrudnia rozpoznanie choroby.
Kolejne objawy pojawiają się zazwyczaj zdecydowanie później, a są to dolegliwości bólowe ze strony mięśni i stawów oraz problemy neurologiczne takie jak zawroty głowy, kłopoty z wysławianiem się, problemy z orientacją przestrzenną i inne. Późne rozpoznanie choroby i niewłaściwe leczenie doprowadza do poważnego uszkodzenia układu nerwowego.
Borelioza upośledza pracę różnych organów, a wiele objawów jest niespecyficznych, stąd tez mylona jest nierzadko z innymi chorobami. Wykrywa się ją na podstawie wywiadu i specjalnych testów, a leczy się - antybiotykami. Niestety nie ma póki co skutecznej szczepionki przeciwko boreliozie, dlatego ważne jest by w nie zwlekać z zasięgnięciem opinii lekarskiej.
Warto także pamiętać, że w przypadku ukąszenia przez zakażonego kleszcza ryzyko zachorowania wyraźnie zwiększa się , gdy przebywa on w ciele dłużej niż dwie doby. Tak więc warto po każdej wyprawie na łono przyrody dokładnie się obejrzeć „od stóp do głów” by w miarę potrzeby szybko usunąć intruza zmniejszając tym samym szansę zarażenia.
Reasumując, ukąszenia kleszczy stanowić mogą istotne zagrożenie dla naszego zdrowia. Oczywiście nie oznacza to, że mamy unikać wypraw w góry, spacerów po lesie czy parku czy przemierzać zielone tereny w kombinezonach ochronnych. Warto jednak pamiętać, że zagrożenie istnieje i że warto zachować pewne środki ostrożności, a przede wszystkim - po każdej wyprawie w miejsca bytowania kleszczy należy bezwzględnie obejrzeć dokładnie całe ciało w poszukiwaniu intruza.
