Zespół jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome) jest jednym z najczęstszych czynnościowych zaburzeń pracy przewodu pokarmowego. Szacuje się, że przypadłość ta dotyka od 7 nawet do 30% populacji krajów europejskich, nie oszczędzając przy tym ludzi młodych, zdrowo się odżywiających i aktywnych fizycznie.
Niestety znaczna część chorych nie szuka pomocy u lekarzy i dietetyków, próbując na własną rękę poradzić sobie z dolegliwościami, co często nie przynosi zamierzonych efektów i doprowadza do wyraźnego obniżenia komfortu życia. W niniejszym artykule postaram się przybliżyć istotę tej przypadłości, gdyż przystępnych opracowań dotyczących jej specyfiki jest ciągle stosunkowo niewiele.
Objawy IBS
Zespół jelita drażliwego to przypadłość objawiająca się występowaniem przewlekle lub okresowo takich symptomów, jak ból brzucha z towarzyszącymi mu wzdęciami oraz zaparciami bądź też biegunkami, często pojawiającymi się naprzemiennie. Charakterystyczne są też zmiany konsystencji stolca. Osoby dotknięte tą przypadłością odczuwają wyraźny dyskomfort (nieprzyjemne uczucie niezwiązane z bólem) ze strony przewodu pokarmowego, często doświadczają też uczucia niepełnego wypróżnienia. Cechą charakterystyczną jest też zmienny rytm dobowy wypróżnień. Dodatkowo wystąpić może tzw. dyspepsja czynnościowa, czyli nawracający ból w nadbrzuszu pojawiający się bez uchwytnej przyczyny.
Znamienne jest także, iż u osób ze stwierdzonym IBS częściej występują objawy i przypadłości pozornie niezwiązane z pracą przewodu pokarmowego, takich jak zespół przewlekłego zmęczenia oraz fibromialgia, czyli choroba manifestująca się bólem układu ruchu z towarzyszącym mu występowaniem wrażliwych na ucisk punktów, rozmieszczonych symetrycznie, zwanych punktami spustowymi. Zauważono także, że u chorych na IBS częściej dochodzić może do zaburzeń nastroju i zaburzeń osobowościowych. Statystycznie częściej chorzy skarżą się na bóle głowy i inne zespoły bólowe.
Diagnostyka
Rozpoznanie IBS dokonywane jest zazwyczaj na podstawie tzw. kryteriów rzymskich II oraz ich aktualizacji (kryteria rzymskie III) z 2006 roku bądź też niekiedy kryteriów Manniga. Diagnoza poprzedzona jest szerokim wywiadem oraz przeprowadzeniem badania przedmiotowego. Pomocne okazać się mogą także badania: morfologia krwi obwodowej, OB, test wodorowy, badanie ogólne moczu, test tolerancji laktozy. Niekiedy również potrzebne są dodatkowe, specjalistyczne badania w celu wykluczenia chorób takich jak choćby celiakia.
Na podstawie przeprowadzonego rozpoznania wyróżnia się postać z dominującą biegunką (IBS-D, irritable bowel syndrome — diarrhoea), podtyp IBS z dominującym zaparciem stolca (IBS-C, irritable bowel syndrome — constipation) oraz podtyp mieszany. Nie stosuje się już podziału na postać biegunkową i postać zaparciową, gdyż w trakcie trwania choroby, może dochodzić do wielokrotnej zmiany podtypu choroby.
Kryteria rzymskie III w rozpoznawaniu IBS
Za typowy dla IBS objaw uznaje się nawracający ból lub dyskomfort w jamie brzusznej trwający co najmniej 3 dni w miesiącu przez ostatnie 3 miesiące, któremu towarzyszą przynajmniej dwie wymienionych cech:
wyraźna poprawa po wypróżnieniu,
początek dolegliwości związany ze zmianą częstotliwości wypróżnień,
początek dolegliwości związany ze zmianą wyglądu/konsystencji stolca.
Powyższe kryteria muszą być spełnione przez ostatnie trzy miesiące, a początek objawów rejestrowany musi być co najmniej sześć miesięcy przed badaniem. Jednocześnie wykluczyć należy występowanie objawów alarmujących (objawy bólowe zakłócające sen, nocne biegunki, krew w stolcu, zmniejszenie masy ciała, gorączka) czy innych, charakterystycznych dla wybranych jednostek chorobowych.
Rozpoznania choroby dokonuje wykwalifikowany specjalista, diagnozowanie jej na własną rękę może być obarczone błędem. Jest to o tyle niebezpieczne, że niekiedy objawy występujące przy IBS mogą być symptomem innej, poważniejszej choroby, której istnienie bezwzględnie trzeba wykluczyć. Jest to kwestia niezwykle istotna.
Leczenie
Leczenie IBS przebiega zazwyczaj wielopłaszczyznowo i obejmuje z jednej strony modyfikacje żywieniowe i suplementację, z drugiej – farmakoterapię, a niekiedy także odpowiednie postępowanie psychologiczne.
Dość obiecujące efekty przynosi zastosowanie diety z ograniczeniem FODMAP, o której pisałem w artykule dostępnym pod poniższym linkiem:
Z suplementów diety przydatne okazać się mogą probiotyki (Lactobacillus plantarum), preparaty zawierające glutaminę i białka serwatkowe. Warunkowo wdrożyć można również środki zawierające niektóre frakcje błonnikowe.
Farmakoterapia uwzględniać może zarówno leki regulujące motorykę przewodu pokarmowego, jak i środki przeciwdepresyjne i inne środki psychotropowe. W przypadku stwierdzenia na podstawie wyniku testu wodorowego przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego stosuje się także antybiotykoterapię. W ramach praktyk niekonwencjonalnych leczenie wspomaga się niekiedy ziołolecznictwem i akupunkturą.
Niestety nawet pomimo zastosowania tak szerokich działań zdarza się, że efekty leczenia nie są satysfakcjonujące dla pacjentów. Za pocieszenie służyć może to, iż w przypadku osób z IBS rzadziej niż w pozostałej części populacji stwierdza się nowotwory jelita grubego… Kwestia leczenia IBS omówiona zostanie w kolejnych artykułach.
Podsumowanie
Zespół jelita drażliwego to dość częsta przypadłość o skomplikowanej etiologii, która objawia się rozmaitymi zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego. Jeśli od dłuższego czasu brykasz się z problemami takimi jak zaparcia, biegunki, wzdęcia, gazy, uczucie przelewania w jelitach i trudno Ci zdiagnozować przyczynę tych dolegliwości, to warto byś udał się do lekarza lub przynajmniej – do dietetyka. Być może cierpisz na tzw. IBS.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
