Rozpoczynając przygodę ze zdrowym odżywianiem zaczynamy bardzo często od ograniczenia bądź eliminacji cukru spożywczego. Jest to posunięcie słuszne. Warto jednak mieć na uwadze, że łatwo przeoczyć wysoko przetworzone cukry, ponieważ są one ukrywane w różnych produktach, których nigdy nie uznalibyśmy za słodkie.
Szkodliwość cukru
Cukier jest odpowiedzialny za problemy z uzębieniem, otyłość, osłabienie układu odpornościowego, migreny, nadmierne pobudzenie układu nerwowego, sprzyja rozwojowi cukrzycy, może powodować podniesienie poziomu trójglicerydów. Nadmiar cukru powoduje senność i drastyczny spadek naszej zdolności oceny i zapamiętywania. Ma szkodliwy wpływ na nasze zdrowie.
Biały cukier zanim trafi na nasze stoły poddawany jest wielu procesom. Poddawany jest między innymi działaniu wodorotlenku wapnia. Cukier rafinowany pozbawiony jest wartościowych składników mineralnych, które obecne są w korzeniu buraka cukrowego.
Zamienniki cukru
Istnieje wiele różnych zamienników cukru rafinowanego. Dla większości ludzi zrezygnowanie w 100% z cukru wydaje się niewykonalne. Z tego powodu warto wiedzieć, jakie zamienniki można uwzględnić w swojej diecie. Ponad to warto je znać, aby nauczyć czytać się skład produktów. Producenci bardzo często ukrywają ilość substancji słodzących wykorzystaną do wytworzenia wyrobu pod różnymi nazwami. „Bez cukru” nie zawsze oznacza, że produkt jest zdrowszy.
W sprzedaży wyróżnia się trzy rodzaje zamienników cukru. Są to słodziki syntetyczne, półsyntetyczne i naturalne. Nie wszystkie zamienniki cukru białego są zdrowe i godne polecenia.
Słodziki syntetyczne to aspartam, acesulfam K, sacharyna, sukraloza.
Aspartam
Jest nieodporny na wysokie temperatury. Nie należy stosować go do gotowania czy pieczenia. Występuje bardzo często w gumach do żucia i wędlinach, Bezpieczeństwo stosowania aspartamu było przedmiotem wielu badań naukowych i licznych kontrowersji społecznych. Bardzo często przypisuje mu się działanie rakotwórcze.
Acesulfam K
Niemal dwustukrotnie przewyższa słodyczą sacharozę, czyli popularny cukier stołowy. Działa synergistycznie z innymi syntetycznymi substancjami słodzącymi. Z poliolami daje słodycz zbliżoną do cukru. Na temat szkodliwości jego spożycia istnieją kontrowersje. Został dopuszczony do obrotu, jako substancja bezpieczna. Niemniej jednak u osób nadwrażliwych może powodować między innymi wysypki.
Wśród półsyntetycznych środków słodzących wyróżniamy Sorbitol, Mannitol, Izomalt, Maltitol, Laktitol, Ksylitol:
Ksylitol
Nazywany jest cukrem brzozowym. Ksylitol jest substancją występującą naturalnie. Został zakwalifikowany jako środek półsyntetyczny ze względu na technologię pozyskiwania. Ksylitol uznawany jest za nieszkodliwy w niewielkich ilościach. W Polsce dzienna zalecana dawka to 15g. Ksylitol w większych ilościach może podrażniać układ pokarmowy. Jeśli zdecydujemy się na zastąpienie cukru rafinowanego ksylitolem, pamiętajmy by wybrać ksylitol dobrej jakości. Nie powinien być to produkt pochodzący z Chin. Ksylitol, podobnie jak inne poliole oraz fruktoza, zaliczany jest do grupy fodmaps.
FODMAPS to grupa węglowodanów o krótkim łańcuchu, którą cechuje bardzo uboga absorpcja w jelicie cienkim. U osób wrażliwych doprowadzają do biegunki oraz są łatwo fermentujące, co powoduje nadmiar gazów i wzdęcia.
Do naturalnych substancji słodzących zaliczamy miód, syrop z agawy, nierafinowany cukier buraczany lub trzcinowy, fruktozę, stewię, melasę z trzciny cukrowej lub buraka cukrowego, cukier palmowy, syrop klonowy, syrop glukozowo-fruktozowy, cukier kokosowy.
Syrop glukozowo-fruktozowy
To słodzik otrzymywany z kukurydzy, wykorzystywany na szeroką skalę z przemyśle spożywczym. Dotąd ustalono, że spożywanie dużych ilości produktów zawierających syrop glukozowo-fruktozowy powoduje szybkie tycie i otyłość, zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, powoduje spadek wrażliwości organizmu na leptynę (odpowiedzialna za uczucie sytości), przyczynia się do zwiększenia możliwości wystąpienia zespołu jelita drażliwego, hamuje wytwarzanie ATP.
Miód
Posiada wiele właściwości zdrowotnych. Pamiętajmy jednak, że miód powyżej 40 stopni C traci swoje właściwości. Ważne jest, aby - jeśli decydujemy się na korzystanie z miodu - wybierać produkt prawdziwy, pszczeli a nie sztuczny. Upewnij się, że miód, który kupujesz pochodzi z Polski. Niekiedy miody mogą zawierać środki ochrony roślin, a także szkodliwe dla zdrowia ludzi pozostałości leków.
Stewia
Uznawana jest za najsłodszą roślinę na świecie. Dostępna jest w formie soku, tabletek, suszonych liści. Za jej słodki smak odpowiedzialne są glikozydy stewiolowe - związki, które występują w liściach i łodygach stewii. Jedna łyżeczka sproszkowanych liści stewii odpowiada szklance cukru. Jednak mimo to nie jest kaloryczna i nie powoduje próchnicy.
Stewia nie jest najlepszym dodatkiem do ciast. Nie zachowuje się bowiem jak cukier i zmienia się w karmel, nie dodaje kruchości ciastkom, nie jest pożywką dla drożdży. Dlatego do wypieków lepiej sprawdzi się ksylitol. Uznawana jest za substancję bezpieczną dla zdrowia. Przy zakupie stewii należy zachować ostrożność i zawsze czytać skład. Bardzo często produkty sprzedawane pod nazwą stewia zawierają jedynie kilka procent glikozydów stewiolowych.
Cukier kokosowy
To produkt otrzymywany z palmy kokosowej. Pozyskiwany ze słodkiego, wodnistego soku, uzyskiwanego z naciętych pąków kwiatowych. Cukier kokosowy, jest niezwykle bogaty w minerały. Do najważniejszych zaliczyć możemy żelazo, cynk, wapń oraz potas. Zawiera również polifenole oraz przeciwutleniacze. Jest także bogatym źródłem witamin, zwłaszcza witaminy B1, B2, B3 oraz B6. Jego atutem jest bardzo niski indeks glikemiczny. Znakomity do słodzenia domowych deserów, musli, ciast czy ciasteczek, a także napojów i koktajli.
Podsumowanie
Nadmiar cukru w diecie wykazuje szkodliwy wpływ na nasze zdrowie. Pamiętajmy, że dodatkowy cukier bywa wyszczególniony pod różnymi nazwami, takimi jak syrop glukozowo-fruktozowy, sacharoza, dekstroza, cukier brązowy, cukier trzcinowy, syrop ryżowy, syrop kukurydziany, syrop glukozowy, cukier inwertowany.
Wybierając w sklepie produkty nie zapominajmy o czytaniu składu. Wybierajmy przede wszystkim produkty jak najbardziej naturalne. Na chwilę obecną za bezpieczne słodziki uznaje się stewię oraz ksylitol. Na popularności zyskuje również cukier kokosowy.