Powyższe dane opracowano w renomowanym Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorobom (CDC), mieszczącym się w Atlancie (powstało ono w 1946 roku) [3] W Polsce NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) takie jak ibuprofen, aspiryna, diklofenak sodu zabijają według szacunków 3000 osób rocznie. „Owrzodzenia po NLPZ często nie dają objawów klinicznych, a u 40 do 60% chorych dopiero groźne powikłania (krwotok, perforacja) są pierwszym, zaskakującym sygnałem uszkodzenia przewodu pokarmowego, gdy przedtem wrzód był niemy. Według Singha i wsp. aż u 81% chorych, którzy mieli groźne powikłanie, nie występowały wcześniejsze objawy, które mogłyby stanowić ostrzeżenie” [1]
A co mają wspólnego leki z adaptacją wiązadeł do treningu siłowego? Okazuje się, iż wpływ może być drastyczny i istotny! „Na główny mechanizm wyprostny stawu kolanowego składają się mięsień czworogłowy, rzepka i więzadło rzepki. Uszkodzenie któregokolwiek z tych elementów powoduje upośledzenie czynnego wyprostu stawu kolanowego, a tym samym trudności w samodzielnym poruszaniu się” [6]. Obok wspomnianego wcześniej ryzyka np. krwawień, NLPZ wpływają na funkcjonowanie zdrowego sportowca –negatywnie oddziałując nawet na adaptacje wiązadeł do treningu siłowego!
Miliony osób w podeszłym wieku codziennie stosuje acetaminophen (paracetamol) lub ibuprofen, jednocześnie są one zachęcane do treningu siłowego. Może mieć to wpływ na stan więzadła rzepki!
W badaniu z 2011 roku [5] 36 osób zostało przydzielonych losowo do grup:
- placebo (wiek: 67 ± 2 lata),
- acetaminophen (paracetamol) – 4 g dziennie (wiek: 64 ± 1 rok),
- ibuprofen – 1.2 g dziennie (wiek: 64 ± 1 rok),
Jednocześnie przez 12 tygodni ćwiczyli oni prostowniki stawu kolanowego.
Przed i po 12 tygodniach oceniono funkcjonowanie więzadła rzepki poprzez:
- użycie rezonansu magnetycznego (przekrój więzadła oraz intensywność sygnału),
- badanie USG – mające wychwycić wykrywające zmiany degeneracyjne w obrębie więzadła rzepki powiązane z pomiarami sił aby ustalić sztywność, odkształcenia,
Wyniki:
- Pole przekroju więzadła (CSA) nie zmieniło się w grupie placebo, również stosowanie ibuprofenu nie miało wpływu na ten parametr.
- W grupie acetaminophenu (paracetamolu) pole przekroju więzadła (CSA) zwiększyło się o 3%, szczególnie poprzez wzrost w środkowej (+7%) i dystalnej części więzadła (+8%).
- Porównano dane dotyczące sił oddziałujących na więzadło przed i po zakończeniu treningu mięśni prostowników stawu kolanowego. Deformacje i naprężenia więzadła rzepki zmniejszyły się o 11%, zaś sztywność więzadła pozostała taka sama jak przed ćwiczeniami – w grupie placebo.
- W grupie ibuprofenu omawiane parametry również nie uległy zmianie.
- W grupie paracetamolu deformacje i naprężenia więzadła rzepki zwiększyły się aż o 20%, zaś jego sztywność zmniejszyła się o 17%.
Z innych badań wiemy, iż pole przekroju więzadła właściwego rzepki (patellar ligament) u ciężarowców może być o 37.1% większe w porównaniu do grupy kontrolnej [7]. W badaniu uczestniczyli zawodnicy ze średnim stażem 15 lat „dźwigania”. Ze wzrostem więzadła powinna rosnąć jego odporność na uszkodzenia – badania mówią o wzroście odporności więzadła o 50-100 N na każdy centymetr przyrostu. Co najgorsze, po treningu siłowym oczekiwany był efekt zwiększenia odporności więzadła rzepki – tymczasem podobne osłabienie odnotowywano w więzadle mięśnia brzuchatego łydki po 90 dniach leżenia w bezruchu, w łóżku! Naukowcy spekulują, iż paracetomol zmienił strukturę więzadła rzepki (nawodnienie, strukturę włókien kolagenowych). Co najgorsze, paracetamol nie działa lokalnie, lecz globalnie, a istnieją dziesiątki miejsc, gdzie może negatywnie zmieniać strukturę kolagenu (np. w tkankach przyległych do kości).
Podsumowanie
Przewlekłe stosowanie paracetamolu w większych dawkach (np. 4 g dziennie) może prowadzić do tendinopatii więzadła rzepki oraz innych uszkodzeń aparatu ruchu. Należy dobrze rozważyć stosowanie acetaminophenu ze względu na potencjalne kontuzje. Dodatkowo wiemy, iż jest on toksyczny dla wątroby.
