Słowo „dieta” budzi zdecydowanie złe skojarzenia przywodząc na myśl perspektywę ciągłego niedojadania, spędzania dużej ilości czasu w kuchni, konsumowania niesmacznych posiłków. W istocie rzeczy jednak termin „dieta” wcale nie odnosi się do niezliczonej ilości wyrzeczeń, a ma zgoła inne znaczenie. W niniejszym opracowaniu przybliżę istotę „diety” i opiszę pokrótce jakie korzyści niesie za sobą zdrowe odżywianie.
Czym jest dieta?
Być może dla niektórych osób będzie to zaskoczeniem, ale słowo „dieta” wcale nie odnosi się do strategii żywieniowej mającej na celu za wszelką cenę wywołać ubytek masy ciała. Termin ten ma zgoła inne znaczenie. Otóż pojęcie „dieta” odnosi się bezpośrednio do sposobu odżywiania czy to jednostki czy też całej populacji. Innymi słowy dietą nazywamy ilościowy i jakościowy dobór pokarmów, który tradycyjnie ma postać posiłków i przekąsek. Oznacza to, że każdy jakąś dietę posiada, czy sobie zdaje z tego sprawę czy też nie. W praktyce jednak nie zawsze ta owa dieta jest odpowiednio zbilansowana, czyni – nie zawsze dopasowana jest do potrzeb fizjologicznych organizmu i celu, jaki przed sobą stawiamy.
Pojęcie zdrowej diety
Organizm ludzki do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje kilkudziesięciu składników, do których zaliczyć można m.in.:
białko – a raczej jego cząstki elementarne, czyli aminokwasy (wyróżnić można dwadzieścia aminokwasów, z czego osiem jest uznawanych za niezbędne),
tłuszcz – za niezbędny składnik diety uznaje się kwasy tłuszczowe wielonienasycone: linolowy i alfa-linolenowy, niemniej jednak również i inne lipidy powinny znaleźć się w diecie,
węglowodany –chociaż jesteśmy w stanie przetrwać nie jedząc węglowodanów w ogóle, to ich obecność w diecie może nieść za sobą szereg korzyści, o ile pochodzić będą one z odpowiednich źródeł,
witaminy,
składniki mineralne,
błonnik – błonnik nie jest składnikiem odżywczym, niemniej wpływa pozytywnie na nasz organizm.
Źródłem wymienionych powyżej substancji jest spożywane na co dzień pożywienie, czyli - dieta. Organizm wymaga codziennego dowozu tych składników, a co istotne „wymaga” by były dostarczane w odpowiednich dawkach (ani zbyt niskich, ani zbyt dużych). Jeśli tak się nie stanie pojawiają się rozmaite problemy. W tym momencie dochodzimy do definicji zdrowej i dobrze zbilansowanej diety, która dostarcza wszystkich wymaganych składników w ilościach adekwatnych do potrzeb ustrojowych.
Dieta adekwatna do celu
To co jemy wpływa nie tylko na ogólnie pojęte zdrowie, ale oddziałuje również na kondycję fizyczną, samopoczucie i wygląd.
Z punktu widzenia osób aktywnych fizycznie ważne jest, iż za pomocą odpowiednich modyfikacji w diecie można m.in.:
nasilać regenerację powysiłkową,
wspomagać redukcję tkanki tłuszczowej,
wspierać rozwój masy mięśniowej,
przyspieszać rozwój parametrów wysiłkowych,
usprawniać leczenie kontuzji sportowych,
poprawiać odporność immunologiczną organizmu.
Opisana w poprzednim akapicie „zdrowa dieta” zazwyczaj w pewnym stopniu wspiera wszystkie wymienione powyżej procesy, niemniej jednak, że zmaksymalizować ich tempo konieczne jest wprowadzenie odpowiednich modyfikacji. I tak oto w celu wywołania ubytku tkanki tłuszczowej wprowadza się deficyt energetyczny czyli stan w którym dzienne spożycie energii jest niższe niż bieżące potrzeby ustrojowe. Dzięki temu możliwe jest zmobilizowanie organizmu doi sięgnięcia do rezerw tłuszczowych. Analogicznie w celu wywołania przyrostu muskulatury – zwiększa się spożycie energii ponad prób dziennego zapotrzebowania, co niesie przy odpowiednio ukierunkowanym treningu niesie za sobą korzyści w postaci nasilonego tempa syntezy białek mięśniowych.
Niezależnie od tego jaki cel przed sobą stawiamy, ważne jest by kwestii priorytetu nie rozpatrywać w oderwaniu od aspektu zdrowia. Innymi słowy, obojętnie czy chcemy pozbyć się nadmiaru centymetrów i kilogramów czy też trenujemy pod kątem startu w maratonie, dieta zawsze powinna być zbilansowana adekwatnie do potrzeb fizjologicznych organizmu.
Podsumowanie
Należy podkreślić, iż nie ma czegoś takiego jak „brak diety” oraz, że to co jemy na co dzień nie zawsze jest dla nas odpowiednie, przy czym niekompatybilność może być rozpatrywana na dwóch płaszczyznach. Pierwsza płaszczyzna dotyczy potrzeb fizjologicznych organizmu, a druga – celu, jaki przed sobą stawiamy. Patrząc na zwyczajową dietę Polaków, można powiedzieć, że jest ona podwójnie niedopasowana, gdyż okazuje się niedoborowa w wiele ważnych składników, co sprzyja niedoborom pokarmowym i zarazem nadmiarowa w energię pochodzącą z miernej jakości składników, co nasila proces gromadzenia tłuszczu zapasowego.
Nieraz jednak zdarza się tak, iż codzienne menu oparte jest na zdrowych i wartościowych pokarmach, a mimo to kompozycja sylwetki się nie poprawia. Spowodowane może to być niedopasowaniem diety do stawianego przed sobą celu, co zazwyczaj sprowadza się do niewłaściwej podaży energii lub też nieodpowiedniego rozkładu makroskładników. Na temat tego jak bilansować dietę zależnie od obranego priorytetu napiszę w kolejnych poradnikach.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
