Intermittent Fasting — przerywany post niebezpieczny dla serca?

IF (Intermittent Fasting) w praktyce

Klasyczny model intermittent fasting polega na poszczeniu przez 18 godzin, a dostarczaniu pokarmu tylko w ramach sześciogodzinnego okna. Może być to również krótsze, czterogodzinne okno żywieniowe i 20 godzin postu. Opisane rozwiązanie bywa nazywane TRF. Jest odmianą IF polegającą na podaży pokarmu tylko w określonych godzinach. W przypadku intermittent fasting (gdy stosujemy TRF ang. time-restricted feeding), post może trwać 18 h, a okno żywieniowe np. 6 h. Czyli powiedzmy, iż ktoś zaczyna jeść o 8:00 rano, to ostatni posiłek wypada o godzinie 14:00.

Uwaga: IF nie oznacza restrykcji kalorycznych! Może być to dieta dostarczająca dużą ilość kalorii, ale tylko w określonych godzinach. Niemniej najczęściej stosuje się model IF do odchudzania i wtedy jednocześnie występują:

• restrykcja czasu dowozu pokarmu,
• restrykcja ilości energii.

Intermittent fasting — inne rozwiązania

• Post w naprzemienne dni, czyli poniedziałek: post, wtorek: normalna podaż kalorii, środa post; czwartek: normalna podaż kalorii itd.
• Trwający 24 h post, stosowany raz lub dwa razy w tygodniu, w pozostałe dni osoba odżywia się w klasyczny sposób. Może być to model 5 dni zwykłego odżywiania się z dwoma 24-h etapami postu. W metodzie 5:2 w trzeci i szósty dzień stosowany jest post (czyli np. w środę i sobotę). W pozostałe dni stosuje się zwykłą podaż energii.
• Dietę, w której restrykcje stosujemy tylko w określone dni (np. 3 dni kaloryczności poniżej 25% zapotrzebowania energetycznego + 4 dni normalnej podaży energii).

Czy Intermittent Fasting powoduje zgony sercowo-naczyniowe?

Takie wnioski można wyciągnąć z danych opublikowanych 12 kwietnia 2024 na łamach JAMA, które mogą spowodować duże zamieszanie. Naukowcy zasugerowali, iż ograniczenie czasu spożywania jedzenia do maksymalnie 8 godzin każdego dnia – rodzaj diety o charakterze przerywanego postu – zostało powiązane z 91% większym ryzykiem śmierci z powodu chorób układu krążenia w porównaniu z jedzeniem przez okres 12–16 godzin. Wynika to ze wstępnych danych obserwacyjnych przedstawionych na konferencji American Heart Association.

Problem z badaniem

Badanie miało kilka głównych ograniczeń. Naukowcy przeanalizowali wyniki około 20 000 uczestników z USA, którzy odpowiedzieli na ogólnokrajową ankietę na temat zdrowia i odżywiania. Dane dotyczące diety pochodziły tylko z 2 kwestionariuszy, które samodzielnie wypełnili, a które opierały się na pamięci uczestników. Co najważniejsze, badacze nie dostarczyli również danych na temat innych czynników, które mogły mieć wpływ na zdrowie uczestników lub ich decyzję o stosowaniu IF, a zamiast tego skupili się wyłącznie na porach dnia, w których jedli i przyczynie śmierci.

„Chociaż w badaniu zidentyfikowano związek między 8-godzinnym oknem żywieniowym a śmiercią z przyczyn sercowo-naczyniowych, nie oznacza to, że dieta o charakterze przerywanego postu powodowała śmierć z przyczyn sercowo-naczyniowych” – przestrzegł w notatce prasowej starszy autor badania, dr Victor Wenze Zhong.

Nietrudno wyobrazić sobie, iż do tego rodzaju badania dobieramy osoby w podeszłym wieku i chore, po kilku miesiącach stwierdzamy, że zmarło ich nieproporcjonalnie dużo. Tylko wcale nie musi być to kwestia stosowania diety o charakterze przerywanego postu! Wiemy, iż osoby chore na cukrzycę, otyłe, cierpiące z powodu zaburzeń pracy serca, zmian w sercu (np. kardiomiopatii, wad wrodzonych i nabytych), znacznego nadciśnienia, która przeszły udary lub zawały, cierpią z powodu szybkiej progresji miażdżycy, mają predyspozycje hormonalne do zaburzeń zakrzepowo-zatorowych (np. HTZ/TRT, doping sterydami anaboliczno-androgennymi, antykoncepcja hormonalna), mają chore nerki, wątrobę, są po przeszczepie narządów, są narażone na większe ryzyko śmierci. Dlatego, póki nie zobaczę pełnych danych, do tego typu doniesień będę podchodził z ostrożnością.

Korzyści płynące z diety o charakterze przerywanego postu

Z wielu opublikowanych dotąd badań wynika, iż dieta o charakterze przerywanego postu przynosi liczne korzyści zdrowotne nawet w trakcie odchudzania przy jednoczesnym stosowaniu leków przeciwcukrzycowych, czy w trakcie chemioterapii (zmniejsza skutki uboczne podawania chemioterapeutyków).

Wiemy, iż stosowanie diety, w której wydłużony jest czas postu, a skrócony dostarczania pokarmu może przedłużać życie, wpływać na spowolnienie rozwoju cukrzycy czy zespołu metabolicznego. Istnieją przesłanki, iż tego rodzaju model może zmniejszać ryzyko rozwoju raka. Przewlekłe ograniczenie kalorii (CR) ma silne działanie przeciwnowotworowe zarówno w badaniach przedklinicznych, jak i klinicznych, ale może być trudne do utrzymania.

Nie należy wyciągać prostych wniosków z badań, w których analizuje się tylko wycinek danych i próbuje budować powiązania między zmiennymi. Może to doprowadzić do wyciągnięcia mylnych wniosków, ponieważ współwystępowanie nie oznacza korelacji między zjawiskami.

Na przykład istnieje istotna korelacja pomiędzy rocznym spożyciem czekolady a liczbą laureatów Nagrody Nobla w różnych krajach. Doprowadziła do (błędnej) sugestii, że spożycie czekolady jest ważnym, odżywczym elementem diety przyszłych laureatów Nagrody Nobla.

Można również podawać korelację popularności filmów z Keanu Reevesem i rozwoju raka, chorób metabolicznych czy cukrzycy. Niestety, bardzo często na takie „haczyki” łapią się osoby, które nie mają czasu czytać badań naukowych i na dodatek ich nie rozumieją.