O tym, że nadmierna masa ciała zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia wiadomo od dawna. Cały czas jednak odkrywane są nowe mechanizmy leżące u podstaw tej zależności. W ostatnim czasie sporo mówi i pisze się udziale leptyny w zaburzeniach funkcjonowania układu krążenia. Przeprowadzone w minionych latach badania wykazały, że leptyna, czyli jeden z hormonów wydzielanych przez tkankę tłuszczową może przyczyniać się do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi.
Kiedy mówimy o nadciśnieniu?
Nadciśnienie tętnicze należy do najczęstszych chorób układu krążenia. Problem polega na tym, że często przez długi czas bywa nierozpoznawane, a co za tym idzie – nie jest też odpowiednio leczone. W efekcie pojawiają się trwałe zmiany w naczyniach krwionośnych, sercu, mózgu i drastycznie wzrasta ryzyko rozwoju miażdżycy i nagłych incydentów wieńcowych takich jak zawały mięśnia sercowego. Ciśnienie tętnicze krwi uznaje się za podwyższone, gdy osiąga pułapy powyżej 140/90 mmHg. Jeśli wartości są jeszcze wyższe, problem staje się naprawdę poważny i najczęściej wymaga wdrożenia leczenia farmakologicznego. Niekiedy jednak wystarcza zmiana trybu życia obejmująca modyfikacje diety i aktywności fizycznej, oraz - obniżenie nadmiernej masy ciała.
Nadmierna masa ciała i nadciśnienie
Patrząc na statystyki łatwo zauważyć, że od ponad trzech dekad systematycznie rośnie liczba osób z nadwagą, otyłością i nadciśnieniem tętniczym. Przykładowo w krajach europejskich problem nadmiernej masy ciała dotyczy około 50 – 60% mieszkańców, a w Stanach Zjednoczonych dotyczy niemal 65% populacji! Również statystyki dotyczące częstotliwości występowania nadciśnienia nie są zbyt optymistyczne. Okazuje się, że przypadłość ta dotykać może 37 – 64% Europejczyków. Analizy wykonane w Polsce wskazują, że około 30% dorosłych mieszkańców choruje na nadciśnienie, a drugie tyle najprawdopodobniej nabawi się go w niedługim czasie. Najważniejsze jest jednak to,że co druga osoba borykająca się z nadciśnieniem cierpi także na otyłość, a w przypadku osób otyłych aż u 80% stwierdza się nieprawidłowości związane z podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi.
O leptynie słów kilka
Leptyna jest peptydowym hormonem produkowanym głównie przez komórki tkanki tłuszczowej. Jej biologiczna rola jest niezwykle szeroka i wiąże się w dużej mierze z regulacją gospodarki energetycznej organizmu. Adipokina ta przede wszystkim informuje mózg o zasobach energetycznych organizmu. Jej wydzielanie do krwi uzależnione jest w istotnym stopniu od poziomu tkanki tłuszczowej, choć pewne znaczenie ma także ilościowy i jakościowy skład diety. Leptyna swój wpływ wywiera za pośrednictwem specjalnych receptorów, które zlokalizowane są w obrębie różnych tkanek i narządów, m.in. w podwzgórzu w obszarze ośrodków głodu i sytości, ale także – w śródbłonku naczyniowym. Okazuje się, że hormon ten może wpływać na wiele układów, tkanek i narządów. Ostatnie badania wyraźnie dowodzą, że leptyna oddziałuje na funkcje śródbłonka oraz – na mechanizmy regulujące ciśnienie tętnicze krwi.
Leptyna a nadmierna masa ciała
Chociaż wysoki poziom leptyny teoretycznie winien być czynnikiem sprzyjającym zmniejszeniu nadmiernej masy ciała (gdyż wzrost aktywności tego hormonu zmniejsza łaknienie i nasila wydatkowanie energii), to w praktyce sytuacja wygląda inaczej. Związane jest to z selektywną opornością na leptynę występującą w otyłości. Okazuje się, że u osób z nadmiarem tkanki tłuszczowej niektóre komórki szybko tracą wrażliwość na działanie tej adipokiny. Efekt ten odnosi się głównie do aspektów związanych z wpływem leptyny na gospodarkę energetyczną.
Leptyna a nadciśnienie
Niedawno opublikowane badania przeprowadzone przez polskich naukowców wskazują, że u osób otyłych z nadciśnieniem tętniczym poziom leptyny jest wyraźnie podwyższony, wspierają hipotezę łączącą hiperleptynemię z rozwojem nadciśnienia tętniczego. Mechanizmy leżące u podłoża tej zależności są skomplikowane i nie do końca wyjaśnione, niemniej już około dekady temu odkryto, że wspomniany hormon wpływa z jednej strony na produkcję tlenku azotu, z drugiej na gospodarkę sodem w sposób dwupłaszczyznowy, przyczyniając się do wzrostu ciśnienia tętniczego. Dodatkowo leptyna oddziałuje też na układ współczulny, doprowadzając do jego selektywnego pobudzenia, co prowadzi do obkurczenia naczyń i również w ten sposób sprzyja rozwojowi nadciśnienia (efekt szczególnie widoczny w obrębie nerek).
Jak obniżyć leptynę?
Najbardziej skutecznym sposobem na zmniejszenie nadmiernie podniesionego poziomu leptyny jest... obniżenie masy ciała poprzez redukcję tłuszczu zapasowego. Istnieją dowody, które potwierdzają, że dobrze zaplanowana, skuteczna strategia odchudzająca pomaga też obniżyć ciśnienie. Warto jednak dodać, że produkcję leptyny udaje się także zmniejszyć poprzez wprowadzenie węglowodanowych restrykcji i przerywanych postów (intermittent fasting). Aspekty związane z wpływem czynników żywieniowych na aktywność wspomnianego hormonu zostały omówione w poniższym artykule:
Nadmierna masa ciała związana ze zbyt dużym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej drastycznie zwiększa ryzyko rozwoju nadciśnienia. Efekt ten powiązany jest z aktywnością leptyny. Strategie ukierunkowane na obniżenie nadmiernie podwyższonego poziomu tego hormonu mogą okazać się skutecznym sposobem na walkę z nadciśnieniem.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
