Jedną z najczęściej występujących kontuzji u osób trenujących są bóle barków wynikające z uszkodzeń stożka rotatorów. Okolica ta jest bardzo często zaniedbywana. Nagminnie zdarza się również, iż osoby, u których problem się pojawił, nic z nim nie robią.
Nie ignoruj bólu
Staw barkowy może dawać dolegliwości bólowe podczas wykonywania ruchów, które nie są wykonywane nieustannie, a przez większość dnia dolegliwości nie są specjalnie odczuwalne. Z tego względu problem bywa często przez długi czas lekceważony. Najczęstszą przyczyną dysfunkcji stawu barkowego są uszkodzenia stożka rotatorów.
Stożek rotatorów, nazywany również pierścieniem rotatorów, utworzony jest przez ścięgna czterech mięśni:
- mięsień nadgrzebieniowy, mięsień ten odpowiada za odwodzenie ramienia,
- mięsień podgrzebieniowy, mięsień ten odpowiada za obracanie ramienia na zewnątrz,
- mięsień obły mniejszy, mięsień ten odpowiada za obracanie na zewnątrz i przywodzenie ramienia,
- mięsień podłopatkowy, mięsień ten odpowiada za obracanie ramienia do wewnątrz.
Prawidłowa ruchomość, stabilność więzadeł i odpowiednia długość oraz siła mięśni warunkują poprawną pracę stawu. Staw ramienny jest najbardziej wrażliwy na uszkodzenia spośród wszystkich stawów. Wynika to z tego, iż posiada on luźną torebkę stawową oraz słabą stabilizację więzadłową. Z tego też powodu wymaga on dodatkowego wzmocnienia przy pomocy ścięgien mięśni pierścienia rotatorów.
Najczęstsze przyczyny uszkodzeń
Do uszkodzenia stawu ramiennego może dojść w wyniku poważnego urazu lub z powodu zespołu ciasnoty podbarkowej. Dolegliwości bólowe wynikające z obecności ciasnoty podbarkowej są spowodowane zmniejszoną przestrzenią pomiędzy głową kości ramiennej, a tzw. wyrostkiem barkowym łopatki.
Początek dolegliwości jest najczęściej powolny narastający tygodniami, a nawet miesiącami. Rzadko jest to wynik nagłego makro urazu. Z czasem ból staje się rozlany, często też promieniuje do szyi lub przedramienia. Ból pojawia się przy intensywnym wysiłku, zwłaszcza z rękami uniesionymi ponad głowę. W ostrych stanach pojawia się podczas zwykłych czynności i odpoczynku. Charakterystyczne dla uszkodzenia stożka rotatorów jest ograniczenie zakresu ruchu oraz osłabienie siły mięśniowej. Często towarzyszy mu również uczucie niestabilności stawu ramiennego.
Lekceważenie tego problemu może prowadzić do zmian zwyrodnieniowych w obrębie ścięgien oraz stawu ramiennego. Leczenie w dużej mierze opiera się na wykonywaniu ćwiczeń wzmacniających mięśnie wchodzące w skład stożka rotatorów.
Podstawa to trafna diagnoza
Powodzenie terapii zawsze zależy od trafnej diagnozy. Jedynie dokładne badanie manualne wykonane przez ortopedę lub fizjoterapeutę da ci pewność, że ćwiczenia przyniosą pozytywny rezultat i ci nie zaszkodzą.
Ocena ruchomości obejmuje zakres ruchów czynnych oraz biernych. Należy zwrócić szczególną uwagę na łopatkę w celu wychwycenia asymetrii jej ruchu. Jeśli zakres ruchów biernych jest pełny, natomiast występuje ograniczenie ruchów czynnych, jest to spowodowane najczęściej bólem i uszkodzeniem mięśni barku (stożek rotatorów). Najczęściej stosowanym testem sugerującym patologię mięśnia nadgrzebieniowego jest test odwiedzenia z pozycji neutralnej wbrew oporowi wywieranemu przez badającego, stojącego za plecami.
Diagnostyka obrazowa obejmuje RTG, dzięki temu można określić ustawienie głowy kości ramiennej względem panewki i wyrostka barkowego łopatki, co jest istotne przy diagnostyce zwichnięć czy uszkodzeń stożka rotatorów.
USG, jako jedyne pozwala na ocenę wielu struktur stawowych i okołostawowych podczas ruchu.
Badanie rezonansowe (RM) oraz badanie tomografii komputerowej (TK) – są wykorzystywane w przypadkach złamań i innych patologii kostnych.
Leczenie i zapobieganie
W pierwszych etapach leczenia prowadzi się terapię przeciwbólową/przeciwzapalną. W miarę ustępowania dolegliwości rozpoczyna się trening wzmacniający mięśnie i stabilizujący staw oraz rozciąganie mięśni przykurczonych.
W celu zapobiegania bólom w stawie barkowym powinno się szczególnie trenować rotatory, ekscentryczną pracę rotatorów zewnętrznych, mięśnie łopatki, ćwiczenia stabilności tułowia i rozciąganie rotatorów zewnętrznych. Należy jednak mieć na uwadze, iż forsowanie ruchów odwodzenia i rotacji zewnętrznej oraz wewnętrznej może przyczyniać się do dalszego uszkadzania stawu, ścięgien oraz kaletki, pogłębiając tym samym ból oraz niestabilność stawu.
Bardzo dobrą terapią wspomagającą leczenie jest kinesiotaping, aby odciążyć i wspierać uszkodzoną tkankę, która nie jest w stanie przyjąć wymaganego obciążenia fizycznego, którego sportowiec potrzebuje.
Aby przywrócić sprawność barku, konieczna jest dekompresja przestrzeni podbarkowej i naprawa stożka rotatorów. Ćwiczenia wzmacniające stożek rotatorów warto wprowadzić jako czynność rutynową do naszego planu treningowego, nawet jeśli nie odczuwamy żadnych problemów związanych z barkami. Dzięki temu wzmocnimy ścięgna, które wzmacniają staw ramienny i z bardzo dużym prawdopodobieństwem unikniemy jego kontuzji w przyszłości.
Jeśli odczuwamy ból i mamy problemy z barkami, warto przed wdrożeniem ćwiczeń skonsultować się z fizjoterapeutą.
