Fenbendazol cudowny lek czy fantazja szamanów XXI wieku?

Fenbendazol — czym właściwie jest?

Na co dzień fenbendazol zalicza się do tzw. benzimidazoli. To grupa leków przeciwpasożytniczych, które działają poprzez hamowanie funkcji mikrotubul – struktur białkowych odpowiedzialnych m.in. za podział komórek i transport wewnątrzkomórkowy.

W praktyce oznacza to, że pasożyty pozbawione sprawnych mikrotubul nie mogą przeżyć i giną. Dlatego od dziesięcioleci fenbendazol stosuje się u zwierząt w leczeniu glist, tęgoryjców czy tasiemców.

Co mówią badania o innych możliwościach?

W ostatnich latach naukowcy zaczęli przyglądać się fenbendazolowi pod kątem zupełnie innych zastosowań. Powód jest prosty – skoro działa na mikrotubule, a te są też kluczowe w procesach nowotworowych, pojawiło się pytanie, czy lek nie mógłby hamować proliferacji komórek nowotworowych.

I rzeczywiście, w badaniach in vitro (na liniach komórkowych) oraz w części eksperymentów na zwierzętach obserwowano, że fenbendazol wykazuje działanie antyproliferacyjne – ograniczał wzrost niektórych komórek nowotworowych, np. w raku płuc czy jelita grubego. W niektórych publikacjach podkreślono także, że lek może nasilać działanie chemioterapii, np. cisplatyny.

Jednocześnie trzeba mocno zaznaczyć: do tej pory brakuje nam badań klinicznych na ludziach, które jednoznacznie potwierdzałyby skuteczność fenbendazolu w leczeniu raka. To, co wiemy, to wciąż etap badań laboratoryjnych i przedklinicznych.

Potencjalne mechanizmy działania

Z perspektywy biologii komórki fenbendazol może oddziaływać na kilka procesów:

• zaburza tworzenie mikrotubul, co hamuje podziały komórkowe,
• może wpływać na metabolizm glukozy w komórkach nowotworowych, obniżając ich zdolność do pozyskiwania energii,
• w niektórych modelach zwierzęcych wykazywał działanie przeciwzapalne i immunomodulacyjne.

To wszystko sprawia, że naukowcy postrzegają go jako potencjalny punkt wyjścia do dalszych badań – ale jeszcze nie jako gotowe rozwiązanie.

Co z bezpieczeństwem?

Fenbendazol jest uważany za lek o stosunkowo niskiej toksyczności, jeśli stosuje się go zgodnie z przeznaczeniem weterynaryjnym. Badania na zwierzętach sugerują, że nawet przy wyższych dawkach skutki uboczne były umiarkowane.

Ale to nie oznacza, że jego stosowanie u ludzi jest bezpieczne – po prostu takich badań jeszcze nie przeprowadzono w odpowiedniej skali.

Gdzie jesteśmy dziś?

Fenbendazol to sprawdzony lek przeciwpasożytniczy dla zwierząt, którego potencjał badawczy w onkologii i innych dziedzinach dopiero zaczynamy odkrywać. Wyniki badań laboratoryjnych są intrygujące i pokazują, że lek może mieć znacznie szersze działanie niż dotąd sądzono. Ale z naukowego punktu widzenia jesteśmy wciąż na etapie „hipotezy popartej wstępnymi dowodami”.

Na ten moment nie ma klinicznych dowodów, by fenbendazol można było bezpiecznie i skutecznie stosować u ludzi w leczeniu chorób takich jak rak. Potrzebne są dobrze zaprojektowane badania kliniczne, które odpowiedzą nam na pytanie, czy jego działanie potwierdzi się poza laboratorium.