Suplementy diety są bezpieczne dla zdrowia. Znane są nieliczne i rzadkie przypadki powikłań związanych z ich stosowaniem, w największej mierze wynikają one z nielegalnych dodatków np. wycofanych środków farmakologicznych (np. sibutramina w środkach odchudzających), niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. indometacin), leków stosowanych w epilepsji (np. phenytoin), środków uspokajających (np. chlomethiazol) czy też skażenia metalami ciężkimi takimi jak ołów czy bar („chińskie zioła odchudzające”). Kogo można winić? Jeśli środek jest w oficjalnym obrocie – jest to wina producenta. Często producenci z USA stosowali „dosypki” jako sposób na zwiększeni sprzedaży „super skutecznego preparatu”. Jeśli zaś nabywamy towar na czarnym rynku, z podejrzanej strony w Internecie – to ryzyko niepożądanych efektów rośnie lawinowo.
Dlaczego więc OxyELITE Pro spowodował takie problemy zdrowotne?
Możliwość nr 1: substancje nie wykazane w składzie przez producenta (farmakologia)
Cała aktywna formuła OxyELITE Pro zawierała ledwie 119,5 mg oraz 100 mg kofeiny. OK, jest tam kontrowersyjna geranamina – której zakazano na podstawie nikłych przesłanek. Ale ... czy pamiętacie skandal związany z dodawaniem farmakologii do produktu Venom Hyperdrive 3.0 (firmy ALRI), do 2008 roku? Zgodnie ze składem na opakowaniu, w „jadzie” nie było nic, co mogłoby działać na człowieka, przynajmniej tak silnie. Jak się później okazało, swoją „moc” Venom zawdzięczał dosypce farmakologii – sibutraminie. Nie był to pojedynczy wypadek, w krótkim czasie wycofano kilkadziesiąt innych produktów odchudzających, zawierających „dodatki” (w większości była to sibutramina).
Możliwość nr 2: znaczne przedawkowanie substancji
Znasz ten syndrom? „Jeśli jedna tabletka działa dobrze, dwie będą działały super, a trzy – wyrwą Cię z butów!” Niestety, ciało nie działa w ten sposób – ani w przypadku zwiększania objętości treningu (np. przebieganego dystansu), ani też jeśli drastycznie, w inny sposób zwiększamy obciążenie (np. intensywność). W przypadku wielu środków farmakologicznych toksyczność rośnie wprost proporcjonalnie do dawki. Możliwe, że osoby odchudzające się znacznie przedawkowały, stosunkowo niegroźny preparat.
Możliwość nr 3: jednoczesne stosowanie innej farmakologii, leków, ziół => interakcje
Bardzo często panie sięgają po środki niedopuszczone do obrotu w Polsce, pochodzące z czarnego rynku (przemyt), zawierające substancje groźne dla zdrowia lub wycofane (np. „chińskie zioła”, „super silne spalacze”). Panowie niejednokrotnie stosują zawrotne ilości silnie toksycznych dla wątroby c17 alfa-alkilowanych sterydów anabolicznych (np. metanabol/dianabol, oxymetholone/anapolon, winstrol/stanazolol, oxandrolone/anavar). Później częstym tłumaczeniem choroby jest „suplement” albo „odżywka”. Na takiej samej zasadzie z dopingowych wpadek tłumaczą się sportowcy wyczynowi („skażona odżywka”). W jednym przypadku jako źródło metabolitów nandrolonu podano - pastę do zębów. Często też pod uwagę nie bierze się ziół – a znane są setki możliwych interakcji wywołanych np. podawaniem powszechnie dostępnych preparatów ziołowych.
Z doniesień na temat początków stosowania dopingu w USA np. wśród ciężarowców wiemy, iż Ziegler zalecał swoim sportowcom od 5 do 15 mg dianabolu dziennie. Jednak atleci kierujący się zasadą: „więcej znaczy lepiej” drastycznie przedawkowywali methandienone [1]. Podobne informacje płyną z badań dotyczących dopingu w NRD, zawodnicy oraz trenerzy chcieli otrzymywać większe dawki niż były zalecane. Ba, nawet 9-12 letni chłopcy (oraz dziewczynki w podobnym wieku) na czarnym rynku próbowali zdobywać oral-turninabol (i inne środki) na własną rękę. [2]
Możliwość nr 4: wcześniejsze uwarunkowania zdrowotne
Kto powiedział, że wszystkie osoby stosujące np. OxyELITE Pro nie chorowały na wątrobę, nie miały innych, przewlekłych schorzeń? To wszystko może mieć ogromne znaczenie dla występowania skutków ubocznych.
Po wstępnej analizie 7 przypadków, lekarze odnotowali kolejnych 45 możliwych do powiązania ze stosowaniem OxyELITE Pro. Okazało się, że związanych było tylko 29 z nich z czego w 48% dotyczyły mężczyzn, a w 52% przypadków – kobiet. Wiek poszkodowanych od 16 do 66 lat. Czas zachorowania dotyczył od 10 maja do 3 października 2013 roku. Z 29 przypadków, w 24 wykazano stosowanie OxyELITE Pro w ciągu 60 dni przed wystąpieniem choroby, ale tylko 12 osób używało jedynie OxyELITE Pro, pozostałe osoby sięgały po co najmniej jeden, inny środek.
Najczęstsze objawy to:
- utrata apetytu,
- ciemny mocz,
- jasny stolec,
- żołtaczka,
Od 10 pacjentów pobrano próbki wątroby. W 7 przypadkach wykazano zmiany podobne do wywołanych narkotykami/toksycznym uszkodzeniem: martwicę wątroby oraz zastój żółci. 11 pacjentów hospitalizowano na 1 do 7 dni, 1 pacjent zmarł, 2 wymagało przeszczepu wątroby.Powodem miały być toksyczne dla wątroby zioła lub środki farmakologicznie. U wszystkich chorych wykluczono zapalenie wątroby o etiologii wirusowej. Wkrótce firma USPlabs zniszczyła produkty JACK3D i OXYELITE PRO – warte 8 milionów dolarów, w związku z podejrzeniami dotyczącymi DMAA.
Mediana wyniosła:
- aminotransferaza asparaginianowa (AspAT, GOT, AST): 1128 IU/L (norma: 5-40 IU/L),
- ALT (transaminaza alaninowa, GPT): 1793 IU/L (norma: < 40 IU/L),
- Fosfataza alkaliczna: 150 IU/ (norma: <270 U/l),
- Bilirubina 12.6 mg/dL (norma: 0,3–1,2 mg/dl,) [3]
Podsumowanie
8 listopada 2013 roku Główny Inspektor Sanitarny wystosował ostrzeżenie na temat OXYELITE PRO [4]: „Główny Inspektor Sanitarny informuje, że były próby zgłaszania produktu pn. Oxy Elite PRO przez przedsiębiorców działających na polskim rynku, jednakże Główny Inspektor Sanitarny nie przyjął do wiadomości żadnego z tych wprowadzanego do obrotu jako suplementu diety / środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego z uwagi na wątpliwości dot. bezpieczeństwa ich stosowania”. Wkrótce zabroniono stosowania OXYELITE PRO ze względu na zawartość geranaminy (nielegalnego stymulanta) oraz wspomniane przypadki zachorowań i śmierci w USA.
Niestety, brak danych mówiących o tym, ile osób używało OXYELITE PRO. Powszechnie dostępne leki przeciwbólowe/przeciwzapalne z grupy NLPZ wg danych naukowych przynoszą ok. 3 tysiące zgonów rocznie i to tylko w Polsce! Czy w związku z tym ktoś wystosowuje ostrzeżenia i zakazuje handlu np. ibuprofenem czy diklofenakiem sodu? Alkohol zabija co roku około trzech milionów ludzi [5]. Czy ktoś zakazuje handlu alkoholem? Na świecie pali 2 mld 150 mln osób, rocznie 5 mln z powodu palenia umiera [6]. Czy ktoś w związku z tym zakazał palenia? W wypadkach drogowych (w Polsce) ginie kilka tysięcy osób rocznie, czy ktoś zakazał poruszania się pojazdami? Być może w przypadku OXYELITE PRO wylano dziecko razem z kąpielą – tak samo jak stało się z efedryną, DMAA oraz szeregiem innych, substancji ergogenicznych.
