Co zrobić, by kawa działała lepiej?

Funkcjonalne właściwości kawy

Kawa zawiera niezliczoną ilość substancji, z których pewna część wywiera złożony wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu. Głównymi odczuwalnymi, pozytywnymi efektami jej konsumpcji są: pobudzenie psychoruchowe oraz odczucie przyjemności związane z obecnością związków nadających jej unikalny smak i aromat. Oprócz tego kawa dodatkowo podnosi termogenezę sprawiając, że tempo metabolizmu ulega podkręceniu, a także zawarte w niej antyoksydanty zmniejszają aktywność wolnych rodników. To główne, ale nie jedyne właściwości tego napoju (kawa wpływa też na funkcjonowanie układu krążenia, układu pokarmowego, równowagę wodno-elektrolitową i wiele innych).

Cukier a efekt pobudzenia

Pożądane następstwa wynikające z konsumpcji kawy można bądź to zniwelować bądź też wzmocnić ich działanie. Przykładowo, jeśli zależy nam na poprawie koncentracji dodanie do kawy odrobiny cukru może być dobrym pomysłem, podobnie też może być jeśli wykorzystujemy kawę jako napój przedtreningowy zwiększający chęć do działania i podnoszący zdolności wysiłkowe. Jeśli jednak chcemy uwypuklić odchudzające właściwości kawy, to dodatek sacharozy jest pomysłem co najmniej słabym.

Cukier a spalanie tłuszczu

Obecność cukru może pobudzić wydzielanie insuliny i zmniejszyć spalanie tłuszczu zapasowego. Poza tym węglowodany stanowić będą konkurencyjne „paliwo” dla kwasów tłuszczowych. Oczywiście można się spierać twierdząc, że jedna czy dwie łyżeczki cukru wiele nie zmienią jeśli chodzi o parcelację energii. Warto jednak pamiętać, że np. w przypadku treningu aerobowego średnie wydatkowanie energii mieści się w przedziale od 5 do 7kcal na minutę. Kawa posłodzona dwoma łyżeczkami cukru to około 32 – 40kcal (jedna łyżeczka to 4 – 5g). Tak więc dosładzanie jest „nie po drodze” odchudzaniu.

Kawa z posiłkiem czy na czczo?

Warto także wiedzieć, że pokarm może spowalniać wchłanianie kofeiny i modyfikować jej działanie. Np. wiele osób doświadcza uczucia senności gdy wypije kawę po węglowodanowym posiłku. Efekt ten jest niejasny, ale prawdopodobnie wynika z tego, iż generalnie po posiłku węglowodanowym często dopada nas błogostan związany ze wzrostem dostępności tryptofanu (z którego powstaje serotonina) dla tkanki nerwowej. Istnieją ograniczone dowody na to, że kofeina może zwiększać akumulację tryptofanu w mózgu. Jakikolwiek niebyły mechanizm tej zależności, mając jej istnienie na uwadze, oraz uwzględniając fakt, iż pokarm spowalnia wchłanianie kofeiny, to jeśli zależy nam na pobudzeniu, korzystniej jest pić kawę z dala od posiłku. Liczyć się należy jednak z tym, że kawa wypita na czczo może być mniej przyjazna dla śluzówki przewodu pokarmowego.

Mleko do kawy

Kawa dodatkowo jest źródłem wielu związków o właściwościach antyoksydacyjnych i przeciwzapalnych zaliczanych do polifenoli. W kilku badaniach wykazano, iż białka mleczne mogą wchodzić w interakcje z tymi substancjami zmniejszając ich wchłanianie. Co prawda nie były to badania z użyciem kawy, ale można zaryzykować przełożenie na nią uzyskanych wyników i z pewną ostrożnością podchodzić do mlecznych dodatków. Warto też mieć na uwadze, że niektóre z polifenoli mogą wspomagać odchudzanie. Potencjalne zmniejszanie ich dostępności nie jest więc dobrym pomysłem.

Przyprawy

Ciekawym dodatkiem do kawy są natomiast ostre i korzenne przyprawy takie jak chili, imbir, kardamon i cynamon. Obecne w nich substancje działają termogennie nasilając spalanie tłuszczu zapasowego, a także wykazują właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne i antyagregacyjne, a wg niektórych danych naukowych – również przeciwnowotworowe. Uwzględniając wspomniane przyprawy można więc wzmocnić prozdrowotne i odchudzające właściwości kawy.

Większa dawka

Chyba najprostszym i najbardziej oczywistym sposobem na zwiększenie oczekiwanych efektów wynikających z konsumpcją kawy jest zwiększenie dawki. Faktycznie, jeśli kawa z jednej łyżeczki działać przestaje, to po podwójnej porcji pożądany skutek winien być odczuwalny. Pomysł nie jest zły, ale ma swoje ograniczenia. Dawki kofeiny nie można bowiem windować w nieskończoność. O ile picie podwójnego espresso przed każdym treningiem nie jest naganną praktyką, to poczwórne wydaje się już pomysłem kontrowersyjnym, a przynajmniej – granicznym. Kofeina przyjmowana w zbyt dużych dawkach może szkodzić i warto o tym pamiętać.

Detoks

Najskuteczniejszym sposobem na zwiększenie wrażliwości na działanie substancji zawartych w kawie jest… przerwa od jej konsumpcji. Oczywiście, jako osoba zaczynająca dzień od „małej czarnej” doskonale zdaję sobie sprawę z tego, jak brzmi ten pomysł. Cóż, odstawienie kawy na jakiś czas początkowo jest uciążliwe, ale może być przydatne. Po pierwsze zazwyczaj już po kilku, a najdalej kilkunastu dniach zaczynamy powoli doceniać życie na odrobinę mniejszych obrotach. Po drugie, zawsze do picia kawy możemy przecież wrócić, a jeśli uda nam się odczekać 2 - 4 tygodnie, to możemy być zdziwieni tym jak „sieknie” nas małe espresso. Zazwyczaj bowiem taki okres kawowego detoksu wystarcza by na nowo poczuć moc kofeiny przyjmowanej w ludzkich dawkach.

Podsumowanie

Analizując temat „wzmocnienia działania kawy” należy zastanowić się o jakie skutki jej konsumpcji nam chodzi. W przypadku chęci podniesienia zdolności wysiłkowych (czy to fizycznych czy intelektualnych) możemy pić kawę z dala od posiłku lub z niewielkim dodatkiem cukru. Jeśli chcemy nasilić jej odchudzające działanie, to sięgniecie do cukierniczki nie będzie dobrym pomysłem, korzystnie natomiast mogą okazać się korzenne i ostre przyprawy. Doraźnie można także pomyśleć po prostu o zwiększeniu dawki. Przy „przesyceniu receptorów” najlepszą opcją jest przerwa. Nieraz wystarczą już 2 tygodnie by na nowo odkryć pobudzającą moc kawy.