Konsument świadomy
W ostatnich czasach pojawił się trend, który można byłoby nazwać „świadomym kupowaniem”. W praktyce zjawisko to sprowadza się do tego, że zaczynamy przywiązywać coraz większą uwagę do tego co wchodzi w skład naszej diety. Jest to bez wątpienia trend nastrajający optymistycznie, problem polega jednak na tym, że pomimo iż uważnie lustrujemy etykiety, to często robimy to niezbyt wnikliwie i tak naprawdę nie mamy pewności czy produkt, który kupujemy jest naprawdę tak wartościowy jak nam się wydaje. „Żywność ekologiczna” jest tutaj znakomitym przykładem. Gdyby przeprowadzić ankietę i zapytać Polaków co ten termin de facto oznacza, zapewne pojawiło by się wiele twórczych definicji, które niekoniecznie odpowiadałyby rzeczywistości.
Czym więc jest żywność ekologiczna?
W potocznym ujęciu żywność ekologiczna to żywność naturalna, nieprzetworzona, otrzymana bez udziału antybiotyków, środków ochrony roślin, czynników wzrostowych. Czy przekonanie to jest prawdziwe? W dużej mierze tak, przykładowo, zgodnie z obowiązującymi przepisami w ekologicznej produkcji rolnej zabronione jest używanie nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin. Ekologiczna produkcja żywności powinna łączyć przyjazne dla środowiska technologie gospodarowania i przetwarzania, wspierać różnorodność biologiczną, wykorzystywać naturalne procesy oraz zapewniać odpowiednie warunki hodowanym zwierzętom. Standardy te podlegają skrupulatnym kontrolom, a produkty by mogły być oznaczone jako ekologiczne muszą otrzymać odpowiedni certyfikat.
Eko-uprawy
Warto mieć świadomość, iż w przypadku tradycyjnych upraw przemysłowych stosuje się ponad 400 różnych środków ochrony roślin i innych związków mających na celu optymalizację przebiegu procesów wzrostowych. W przypadku upraw ekologicznych dopuszczone są jedynie cztery tego typu związki, przy czym zamiast sztucznych nawozów stosuje się komponenty naturalne, pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Oczywiście ma to swoje wady, gdyż nawozy organiczne pochodzenia zwierzęcego zwiększają ryzyko nadważenia żywności bakteriami E. coli, na co często zwracają uwagę sceptycy. W przypadku upraw ekologicznych nie stosuje się także modyfikacji genetycznej.
Eko-chów i eko-hodowla
Zwierzęta z chowu ekologicznego mają inne, lepsze warunki niże te z konwencjonalnych chowów przemysłowych. Przykładowo w przypadku ekologicznych jaj nie ma mowy o tym by znoszące je kury spędzały całe swoje życie w kurniku, zamknięte w ciasnych klatkach. Muszą mieć zapewniony wolny wybieg na wydzielonym i odpowiednio standaryzowanym terenie oraz otrzymywać certyfikowaną, ekologiczną paszę przygotowaną jedynie z komponentów pochodzenia naturalnego. Warto też wiedzieć, że ekologiczna hodowla zwierząt nie dopuszcza możliwości stosowania pasz z udziałem GMO.
Eko-przetwórstwo
Finalne przetwórstwo żywności także wygląda inaczej w przypadku produktów ekologicznych niż produktów przetwarzanych w sposób konwencjonalny. Producenci muszą utrzymać odpowiednie standardy - absolutnie zakazane jest dodawanie składników takich jak syntetyczne substancje słodzące, sztuczne barwniki i aromaty, konserwanty chemiczne, a także uwodornione tłuszcze roślinne czy glutaminian sodu. Dzięki temu produkty finalne są wolne od tych budzących sporo kontrowersji dodatków. Z drugiej strony jednak – i to także warto sobie zapamiętać - żywność ekologiczną można wzbogacać w wybrane składniki pokarmowe, np. żelazo i wapń, co dla wielu osób jest rozwiązaniem kontrowersyjnym.
Czy Eko-jedzenie jest lepsze?
Biorąc pod uwagę wspomniane powyżej aspekty, dość logicznym wydaje się, iż pod względem wartości odżywczej i prozdrowotnej żywność ekologiczna musi mieć istotną przewagę nad żywnością konwencjonalną. Faktycznie są przesłanki by tak sądzić choćby patrząc przez pryzmat pestycydów, tłuszczów trans czy konserwantów. Niestety kwestia ta budzi sporo kontrowersji a spór na temat potencjalnej wyższości Eko-jedzenia nad jedzeniem konwencjonalnym pozostaje nierozstrzygnięty. Tak naprawdę bowiem, przeglądając różne badania i różne raporty – natknąć się można na sprzeczne niekiedy wnioski i ustalenia.
Wyniki badań opublikowane w 2009 roku przez Francuską Agencję ds. Bezpieczeństwa Sanitarnego Żywności (AFSSA), wskazują, że żywność organiczna zawiera więcej składników odżywczych niż żywność konwencjonalna. Dotyczy to zwłaszcza magnezu, żelaza oraz kwasów wielonienasyconych z rodziny omega 3. Dane te uzupełniają wyniki badań naukowców z University of California, które stwierdzają, że Eko-jedzenie zawierać może nawet do dwóch razy więcej substancji o działaniu antyoksydacyjnym (flawonoidów, karotenoidów i witaminy C) niż jego „zwykłe” odpowiedniki.
Z drugiej strony jednak istnieją dane naukowe niosące odmienne komunikaty. Naukowcy z Londyńskiej Szkoły Higieny i Medycyny Tropikalnej opublikowali wyniki przeglądu badań dotyczących zawartości składników odżywczych i innych substancji w żywności organicznej i produkowanej metodami konwencjonalnymi. Analizą objęte zostały publikacje z okresu od 1 stycznia 1958 do 29 lutego 2008 roku. Wnioski autorów były takie, że biorąc pod uwagę jakość samych badań uznać należy, iż brakuje przekonujących dowodów, że żywność ekologiczna pod względem wartości odżywczej i prozdrowotnej przewyższa żywność konwencjonalną…
Podsumowanie
Na pytanie czy warto kupować żywność ekologiczną odpowiedzieć powinien sobie każdy samodzielnie. Trudno bowiem jednoznacznie ocenić czy i na ile faktycznie jest ona lepsza od żywności konwencjonalnej. Bez wątpienia istnieją pewne argumenty świadczące na rzecz Eko-produktów i nie należy ich bagatelizować. Wspomnieć tutaj można brak kontrowersyjnych dodatków do żywności, utwardzonych tłuszczów roślinnych czy wyższa zawartość kwasów omega 3 oraz obecność składników takich jak witamina K2 w tłuszczu mlecznym pochodzącym z mleka od krów wypasanych trawą. Z drugiej strony wiara w to, iż Eko-jedzenie generalnie posiada jakieś cudowne właściwości prozdrowotne i odżywcze wydaje się trochę naciągana.
