Niebezpieczna otyłość

Czym jest otyłość?

Otyłość uważana jest za pandemię XXI wieku. Otyłość rozumiana jest jako nadmierna masa ciała w stosunku do wzrostu danej osoby i jej wieku. Podstawowym wskaźnikiem służącym do określenia stosunku masy ciała do wzrostu jest wskaźnik BMI – Body Mass Index. Gdy BMI wynosi powyżej 30, mówimy o otyłości. BMI obliczamy przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach. BMI nie jest miarodajnym wskaźnikiem w przypadku osób trenujących, gdyż nie rozróżnia on masy tkanki tłuszczowej od masy tkanki mięśniowej. W przypadku otyłości mówimy oczywiście o nadmiarze tkanki tłuszczowej, który niesie za sobą szereg negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Poziom otyłości jest określany jako procent populacji powyżej 20 roku życia, która jest otyła.

WHO uznało otyłość za najgroźniejszą chorobę przewlekłą. Szacuje się, że problem nadmiernej masy ciała dotyczy około 1,5 mld ludzi na świecie, przy czym dotyka średnio około połowy populacji krajów rozwiniętych i rozwijających się.

Powszechnie uważamy, że masowa otyłość dotyczy głównie Amerykanów, tymczasem Polska szybkim krokiem zmierza w stronę światowej czołówki.

W Stanach Zjednoczonych problem otyłości dotyka ponad 33% populacji, w Polsce ponad 25%.

Przyczyny otyłości

Przyjęło się uważać, że nadwaga i otyłość stanowią prostą konsekwencję nadmiernej podaży energii oraz niedostatecznej aktywności fizycznej. W dużej mierze rzeczywiście tak jest.

Okazuje się jednak, że czynników wpływających na rozwój nadmiernej masy ciała jest o wiele więcej. Często nie tyjemy tylko dlatego, że jemy zbyt dużo i ruszamy się zbyt mało.

Polscy naukowcy badając czynniki ryzyka wystąpienia otyłości u dzieci, jako istotne wyróżnili między innymi bycie jedynakiem, wyższe dochody na głowę członka rodziny, a także miejsce zamieszkania w mieście

Wśród istotnych czynników wyróżnia się geny oraz nawyki żywieniowe. To jednak nie wszystko. Oprócz czynników genetycznych, żywieniowych i tych związanych z aktywnością fizyczną, duże znaczenie mają także aspekty psychospołeczne.

Nieprawidłowe nawyki żywieniowe oraz nadmierna podaż energii

Wraz z rozwojem i większą dostępnością żywności spożywamy dużo więcej kalorii niż wcześniej. Batoniki, ciasteczka, cukierki, słodkie napoje, hamburgery, chipsy, frytki, pizza – to wszystko jest na wyciągnięcie ręki. W połączeniu z brakiem odpowiednich nawyków żywieniowych – to prosta droga do przejadania się niskiej jakości produktami.

W 1961 roku dzienna ilość kalorii na osobę wynosiła średnio 2300. W roku 1998 liczba ta wzrosła do 2800, a obecnie wynosi prawdopodobnie ponad 3000.

Brak ruchu

Zwiększonemu spożyciu przetworzonej, kalorycznej żywności towarzyszy brak ruchu. Dzieci i młodzież spędzają każdego dnia kilka godzin przed telewizorem lub komputerem.

WHO zaleca osobom dorosłym przynajmniej 30 minut dziennie umiarkowanej aktywności fizycznej. Dzieciom natomiast co najmniej 60 minut dziennie. Aktywność może przyjmować różne formy, od spaceru, jazdy na rowerze, przez prace w domu/ogrodzie - po uprawianie sportu.

Inne czynniki

Brak snu - sen jest niezbędny dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Jego niedobór prowadzi do zaburzenia równowagi organizmu, w tym funkcjonowania organów i narządów, a także kondycji psychofizycznej.

Niedobór snu prowadzi do zaburzenia mechanizmów odpowiadających za kontrolę łaknienia i sytości.

Powinniśmy spać minimum 7-8 godzin na dobę.

Stres – permanentny stres może doprowadzić do zaburzenia funkcjonowania gospodarki węglowodanowej, a także lipidowej. Ponadto stres jest często rozładowywany za pomocą jedzenia – co może być zgubne.

Niedobory żywieniowe – niedobory witamin, minerałów, kwasów tłuszczowych – mogą stanowić przyczynę otyłości. Należy zwrócić uwagę na witaminę D3, wapń, chrom, cynk, magnez czy witaminy z grupy B.

Przyjmowane leki – niektóre leki mogą sprzyjać rozwojowi nadwagi i otyłości. Wymienić można tu między innymi insulinę, żeńskie hormony płciowe, leki przeciwdepresyjne.

Choroby – jeśli zmiana diety oraz wprowadzenie aktywności fizycznej nie przynoszą żadnych rezultatów, być może problemem jest choroba, o której nie wiemy. Choroby, które w istotnym stopniu mogą przyczynić się do zwiększenia masy ciała to: niedoczynność tarczycy, hiperprolaktynemia, PCOS, cukrzyca, insulinooporność. Należy regularnie wykonywać badania i w razie jakichkolwiek wątpliwości udać się do lekarza.

Konsekwencje otyłości

Konsekwencją otyłości są rozmaite choroby, m. in. miażdżyca, nadciśnienie czy cukrzyca, ale nie tylko. Pojawiać się może szereg innych problemów zdrowotnych, w tym między innymi problemy z aparatem ruchu, stłuszczenie wątroby, kamica żółciowa, zaburzenia hormonalne.

Warto dodać, że z powodu otyłości na depresję cierpi około 10 proc. dzieci i młodzieży. Spowodowane jest to zaniżoną samooceną, trudnościami w nawiązaniu relacji z rówieśnikami oraz brakiem poczucia własnej wartości.

Co więcej, istnieją dowody świadczące, iż mózg osób posiadających nadmiarowe ilości tłuszczu trzewnego, wykazuje tendencję do konsekwentnego zmniejszania swojej objętości.

Nadmiar tkanki tłuszczowej osłabia pamięć, może przekładać się na impulsywne zachowania, zwiększa ryzyko występowania chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choćby choroba Alzheimera.

Podsumowując, należy zdawać sobie sprawę, że otyłość to coraz większy problem znajdujący się blisko nas. Co więcej, nadwaga i otyłość to nie jedynie kwestia estetyki, ale przede wszystkim ogromne konsekwencje zdrowotne.