Sen a cholesterol – ciekawa zależność

Zabójcze niedosypianie

Wbrew niektórym naiwnym przekonaniom, niedobór snu nie tylko przyczynia się do stanu zwanego "niewyspaniem", ale niesie za sobą szereg innych negatywnych następstw. Oczywiście najbardziej wyraźnymi są: senność i obniżenie funkcji kognitywnych (pamięć, koncentracja, kojarzenie — wszystkie te parametry są niższej jakości).

Dodatkowo dochodzi także do problemów takich jak:

• wzrost podatności na niekorzystne działanie stresu,
• zmniejszenie produkcji hormonów płciowych,
• spadek libido,
• pogorszeniem regeneracji,
• zwiększeniem łaknienia,
• wiele innych związanych ze wzrostem ryzyka rozwoju groźnych chorób.

San a cholesterol

Stosunkowo ciekawe okazują się dane dotyczące mechanizmów, za pośrednictwem których niewłaściwa ilość snu doprowadza do problemów zdrowotnych. Owych zależności jest sporo, ale szczególnie zaskakujące są te, które dotyczą gospodarki lipidowej. Pomimo iż na razie przeprowadzono niewiele badań, w których oceniano wpływ niedoboru snu na przemiany lipidów, to istnieją takie, w których efekt ten został uchwycony. Warto od razu zaznaczyć, że gdybyśmy chcieli stworzyć wykres obrazujący zależność pomiędzy czasem trwania snu a ryzykiem wystąpienia zaburzeń tłuszczowych w ustroju, to miałby on kształt litery „U”. Oznacza to, że zarówno dosypianie, jak i nadmiar snu, doprowadzają do zaburzeń w tej materii.

Zmiany w profilu lipidowym

Na podstawie danych naukowych można dojść do wniosku, iż niedobór snu wpływa w mniejszym lub większym stopniu na wszystkie parametry będące markerami kondycji gospodarki lipidowej.

Powiązanie uchwycono m.in. w przypadku:

• poziomu lipoprotein o wysokiej gęstości zwanych „dobrym” cholesterolem (HDL),
• poziomu lipoprotein o niskiej gęstości zwanych „złym” cholesterolem (LDL),
• poziomu triglicerydów.

Bardzo niepokojący był wpływ na poziom LDL-u - tutaj niedobór (jak i nadmiar) snu, powodował wyraźny wzrost tej lipoproteiny (średnio o około 9 mg/dl) przy jednoczesnym, silnym wzroście triglicerydów (30 mg/dl) i przy jednoczesnym lekkim obniżeniu poziomu HDL-u. Takie zmiany w lipidogramie są szczególnie alarmujące, gdyż zgodnie z obowiązującym stanem wiedzy, mogą wyraźnie zwiększać ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, a pośrednio także podnosić ryzyko rozwoju cukrzycy (w połączeniu z zaburzeniami gospodarki insulinowo-glukozowej, które także towarzyszą niedospaniu)...

Mechanizmy opisanej zależności

Niestety brakuje jednoznacznych danych omawiających mechanizmy leżące u podstaw przedstawionej zależności. Uczciwie trzeba przyznać, iż pewien wpływ odgrywać tutaj mogą okoliczności towarzyszące czyli fakt, iż osoby, które mniej śpią najczęściej prowadzą mniej higieniczny tryb życia, tzn. są mniej aktywne fizycznie, gorzej się odżywiają i częściej stosują używki, a także – żyją w większym stresie. W ten sposób jednak nie da się w pełni wytłumaczyć zacytowanego zjawiska. Niewykluczone, że istotny wpływ w tej materii mają także zmiany w wydzielaniu hormonów uczestniczących w regulacji gospodarki energetycznej, takich jak grelina i leptyna oraz – wzrost poziomu kortyzolu.

U osób niedosypiających, obserwuje się poważne zaburzenia w poziomie wspomnianych hormonów, co prowadzi m.in. do:

• wzrostu łaknienia,
• obniżenia wrażliwości insulinowej,
• hiperglikemii,
• hiperinsulinemii,
• nasilonej syntezy kwasów tłuszczowych z węglowodanów,
• zwiększonego uwalniania kwasów tłuszczowych do krążenia wrotnego z tkanki tłuszczowej trzewnej,
• nasilenia przebiegu procesów zapalnych.

Należy uznać, iż prawdopodobnie w dużej mierze powyższe czynniki leżą u podłoża zależności pomiędzy brakiem snu a zaburzeniami funkcjonowania gospodarki lipidowej i one także przyczyniają się do rozwoju chorób, takich jak miażdżyca i cukrzyca.

Podsumowanie

Niedobór snu może być czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo występowania niepożądanych zmian w gospodarce lipidowej, co manifestuje się nieprawidłowościami w poziomie poszczególnych frakcji lipoproteinowych przy jednoczesnym wzroście poziomu triglicerydów. Niedobór snu m.in. za pośrednictwem powyższej zależności podnosi ryzyko rozwoju chorób układu krążenia. Dodatkowo doprowadza do innych nieprawidłowości metabolicznych, związanych choćby z wydzielaniem hormonów takich jak grelina czy kortyzol. Prawidłowa higiena snu jest integralnym elementem dbania o własne zdrowie.