Zalecenia żywieniowe – dlaczego jest tak wiele sprzecznych informacji?

Zwolennicy Paleo będą krzywo patrzeć na wegetarian, ci którzy promują dietę bezglutenową, odrzucają produkty pełnoziarniste, które są zalecane w wielu dietach układanych przez dietetyków. Komu wierzyć? Kto mówi prawdę? I dlaczego jest tak wiele sprzecznych ze sobą informacji?

Badania żywieniowe są dość trudne do przeprowadzenia, a ich wyniki nie zawsze dokładne

Można by pomyśleć, że wystarczy sięgnąć po najnowsze badania dotyczące sposobu odżywiania i według nich ułożyć swoją dietę. Jednak takie podejście może się okazać kompletnie nietrafione, ponieważ zwykle polegają one na doprowadzeniu do mocno kontrolowanego otoczenia i monitorowania tego, co osoby badane jedzą, a z reguły sytuacje te odbiegają od prawdziwego życia i nie biorą pod uwagę wielu innych czynników, które mogą się pojawić. Ponadto, wiele badań opiera się na kwestionariuszach, w których osoby badane odpowiadają na pytania, a naukowcy szukają korelacji, pomiędzy spożyciem danego pokarmu a czynnikami zdrowotnymi. Większość ludzi jednak nie jest zbyt dokładna w swoich odpowiedziach i niejednokrotnie nie pamiętają dokładnie ile i co zjedli, w jakich warunkach. Co więcej, odczucia, jakie opisują, też zależą od osobowości. Jedni podchodzą do pewnych reakcji na luzie, a inni z kolei wyolbrzymiają.

Jak widać, nie powinno się wyciągać wniosków na podstawie jednego badania. Dopiero po wielokrotnych badaniach, gdzie dochodzi się do podobnych wniosków można powiedzieć, że pojawia się jakaś wiarygodność.

Jeszcze trudniejsze są do wykonania badania nad pojedynczym składnikiem, np. wpływ konkretnej witaminy spożywanej w postaci suplementu. Efekty mogą być bardzo różne, ponieważ inny wpływ mają one, gdy są wyizolowane, a odmienny, gdy korelują z innymi witaminami czy minerałami. Poza tym, w żywności zwykle spożywamy mieszaninę witamin i minerałów.

Interakcje między składnikami odżywczymi w diecie to dość złożony temat

Żywność zawiera bardzo rozbudowaną mieszaninę witamin, minerałów, substancji fitochemicznych, które działają synergicznie z innymi składnikami diety, takimi jak np. błonnik. Gdyby badać działanie wyizolowanego błonnika, wówczas wyeliminowane zostałyby te interakcje. Aby jeszcze bardziej skomplikować ten temat, to można wziąć pod uwagę naszą genetykę. Każdy z nas jest inny i każdy z nas inaczej może reagować na dany pokarm. Przykładem może być choćby wrażliwość na gluten. Pewna część populacji mocno reaguje na produkty zawierające gluten (nawet jeśli nie chorują na celiakię), a część nie odczuwa żadnych dolegliwości. W takim przypadku ciężko przyjąć teorię z jednego badania.

Czy dieta spersonalizowana to najlepsze rozwiązanie?

Dziedziny nutrigenetyki i nutrigenomiki koncentrują się na interakcji pożywienia z genetyką. Nutrigenomika jest stosunkowo nową dziedziną, która bada wpływ genetyki na sposób, w jaki nasze ciała reagują na określone produkty żywnościowe. Nutrigenetyka z kolei koncentruje się na tym, jak dieta wpływa na ekspresję poszczególnych genów. Badania nutrigenetyczne szukają zmian w genach, które mogą kontrolować sposób, w jaki jednostka reaguje na dietę. Większość z nas ma pewne odmiany genetyczne, które wpływają na sposób, w jaki reagujemy na konkretne składniki odżywcze. Celem badań jest znalezienie tego, co w pożywieniu lub suplementach można zmienić, ulepszyć, aby zrekompensować, to co może działa niekorzystnie dla zdrowia.

Testy nutrigenetyczne – czy są wartościowe?

Chociaż w Internecie można znaleźć dostęp do takich testów, to trzeba pamiętać, że nie są one jeszcze regulowane. Potrzeba jeszcze czasu i badań, by stało się to narzędziem dającym nam wartościowe i pewne informacje. Same wyniki takich testów też za wiele nam nie powiedzą. Potrzeba osoby, która posiada wiedzę i umie je zinterpretować, a następnie wprowadzić zmiany do diety i stylu życia, tak by ulepszyć zdrowie jednostki. Sam temat interakcji pożywienia z genetyką nie jest jeszcze do końca zbadany, dlatego dajmy czas nauce i technologii.

Czy istnieje dieta uniwersalna? Czy jest coś takiego, jak najlepsza dieta?

Tutaj chyba wszystkich rozczarujemy, ale nie. Nie istnieje dieta, która będzie najlepsza dla każdego. Byłoby prościej, gdyby istniał jeden plan żywieniowy, który by zoptymalizował zdrowie wszystkich, którzy z niego korzystają, ale nie jest to możliwe. Jesteśmy od siebie tak różni… Prowadzimy różne tryby życia, różne czynniki wpływają na nasze zdrowie, na to w jaki sposób przyswajamy składniki odżywcze. Na jednych zadziałają jedne założenia dietetyczne, a na innych nie i trzeba się z tym pogodzić.

Być może jesteście zawiedzeni, że nie ma złotego środka, ale można znaleźć pozytyw tego wszystkiego. Jeśli stosujesz dietę, dzięki której twoi znajomi zrzucili kilka kilogramów, a ty kompletnie nic, wówczas istnieje duże prawdopodobieństwo, że problem nie jest w tym, że zrobiłeś coś nie tak. Na ciebie po prostu zadziałają inne metody. I to powinien być powód, dla którego ruszysz w kierunku innych założeń i poszukiwania złotego środka dla siebie.

A jednak istnieją założenia uniwersalne

Tak to prawda. Są założenia dietetyczne, które przyniosą korzyści większości z nas. Być może nie są to założenia gwarantujące utratę 5 kilogramów w tydzień albo zbudowania 2 kilogramów mięśni w kilka dni, ale z pewnością dotyczą one podtrzymania zdrowia, które jest najważniejsze.

Do takich uniwersalnych założeń zaliczamy m.in.:

• spożywanie jak najmniej przetworzonej żywności,
• spożywanie zróżnicowanej żywności, by móc uzupełniać dietę o jak najszerszą gamę składników odżywczych,
• spożywanie jak najwięcej produktów lokalnych i sezonowych,
• spożywanie zdrowych tłuszczów,
• słuchanie swojego organizmu, który doskonale radzi sobie z dawaniem sygnałów, że czegoś mu brakuje,

... a do tego wszystkiego – dbanie o aktywność fizyczną, zdrowy sen i minimalizowanie stresów!