Czy kofeina poprawia pracę mózgu?

Jak działa kofeina?

Kofeina w sposób konkurencyjny blokuje receptory dla adenozyny, łagodzi wpływ braku snu na pobudzenie, czujność i uwagę. Pozwala kontynuować wysiłek, nawet gdy stężenie glikogenu jest niższe (zawodnik wyczerpał część „paliwa” w postaci glukozy w mięśniach), zwiększa wytrzymałość, siłę i moc mięśniową. Jak w przypadku każdej substancji farmakologicznej istnieje dawka progowa, po której kofeina zaczyna być skuteczna, jak i pułapowa, po której przekroczeniu nie odnotowuje się dalszych efektów, za to znacząco rosną skutki uboczne.

Eksperyment z kofeiną — czujność i zdolności poznawcze

Naukowcy chcieli ustalić, czy kofeina może mieć wpływ na funkcjonowanie pilotów U-2 w trakcie trwających 9 godzin nocnych misji. U-2 jest to słynny szpiegowski samolot, który przypomina bardziej szybowiec, niż samoloty odrzutowe. Ochotnikami było 12 zdrowych pilotów płci męskiej USAF (Sił Powietrznych USA). Naukowcy podawali 200 mg kofeiny o godzinie 00:00 i 04:00. Oceniano zdolności poznawcze, czujność i nastrój pilotów.

Wyniki eksperymentu

Odnotowano istotną poprawę sprawności po podaniu kofeiny w porównaniu z placebo we wszystkich pięciu zadaniach poznawczych.

Większość spadków wydajności spowodowanych brakiem snu została złagodzona przez 200 mg kofeiny podawanej co 4 godziny, a w niektórych przypadkach wydajność poprawiła się powyżej poziomu wyjściowego.

Co dała kofeina?

Kofeina utrzymywała wydajność poznawczą reprezentatywną dla długotrwałych zadań misji U-2 na poziomie podstawowym lub zbliżonym do poziomu wyjściowego przez 9-godzinny okres nocny u wykwalifikowanych pilotów USAF. Działania niepożądane były niewielkie i nie różniły się między placebo a warunkami, w których podawano kofeinę.

Co warto zapamiętać?

Warto pamiętać, iż w niektórych badaniach pilotom podawano 200 mg kofeiny i stwierdzono brak znaczącego wpływu na osiągi umysłowe, czujność itd. I nic dziwnego. Tak jak wspomniałem, istnieje dawka progowa, po której przekroczeniu odnotowuje się pierwsze efekty.

Nie oznacza to wcale, że jest to dawka optymalna! Wiemy, iż dla osób mających regularny kontakt z kofeiną zawartą w kawie, orzechach kola, herbacie, w ziarnach kakaowca lub w guaranie potrzeba większych dawek.

Ustrój jest przyzwyczajony, występuje tolerancja. Zbyt mała dawka może być wytłumaczeniem dla wielu wyników badań, inna przyczyna to brak wyłączenia ludzi, którzy regularnie nadużywają kofeiny i ona zwyczajnie przestała działać.