Indywidualny plan

Dietetyczny

Indywidualny plan

Treningowy

Indywidualny plan

Dieta + Trening

Opieka dietetyka i trenera Już od

Plan dieta + trening 29,99 zł/mies.

Opieka dietetyka Już od

Plan dietetyczny 26,66 zł/mies.

Opieka trenera Już od

Plan treningowy 23,33 zł/mies.

Plany dieta i trening
{{$parent.show_arts ? 'Artykuły' : 'Baza wiedzy'}}
Sklep

Co dzieje się z witaminami w czasie obróbki termicznej?

Co dzieje się z witaminami w czasie obróbki termicznej?
Czy gotowanie warzyw niszczy wszystkie zawarte w nich witaminy? Czy dla dostarczenia jak największej ilości witamin spożywać powinniśmy jedynie surowe owoce i warzywa? Czy jajko na miękko ma więcej witamin niż jajko na twardo? Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w dzisiejszym artykule.

Czy najzdrowsze są surowe owoce i warzywa?

Wiele osób jest przekonanych, że najzdrowsze są surowe owoce i warzywa, to one dostarczać mają największej ilości witamin i substancji odżywczych. W dużej mierze tak właśnie jest. Zasada ta nie dotyczy jednak wszystkich składników pokarmowych.

Przykładowo, jedząc surowe owoce i warzywa, dostarczamy dużo więcej beta karotenu, niż gdybyśmy spożywali produkty te po obróbce termicznej. Jednocześnie jednak sytuacja wygląda odwrotnie, jeśli pod uwagę weźmiemy likopen.

Likopen to przeciwutleniacz, który znajduje się m.in. w pomidorach. Jednak najwięcej likopenu znajdziemy nie w świeżych pomidorach, a w jego przetworach – koncentratach pomidorowych, sokach, ketchupach, przecierach, sosach pomidorowych. Likopen uwalniany jest między innymi podczas gotowania i smażenia. Dla przykładu, w świeżych pomidorach znajduje się 0,7-20 mg likopenu w 100 g, w passacie pomidorowej znajdziemy go aż 5,4 – 150 mg/100 g.

Które witaminy są bardziej narażone na straty?

Obróbka termiczna negatywnie wpływa głównie na witaminy i substancje rozpuszczalne w wodzie. Największe straty w wyniku gotowania czy pieczenia dotyczą witaminy C oraz witamin z grupy B, a także polifenoli. Im dłużej ogrzewamy dany produkt, tym większe straty witamin.

Wiele zależy również od sposobu gotowania. Przykładowo zbyt długie gotowanie powoduje, że utracona zostaje większość zawartych w warzywach i owocach witamin, ale na przykład przy gotowaniu na parze strata ta nie przekracza 15 proc.

Na gotowanie i wszelką obróbkę termiczną bardziej odporne są witaminy i substancje rozpuszczalne w tłuszczach, takie jak witaminy A, D, E i K oraz karotenoidy.

W przypadku obróbki termicznej warzyw największe straty dotyczą witaminy C. W ugotowanych warzywach i podczas przechowywania ich w lodówce do następnego dnia, straty sięgają 60-80%. Straty witaminy C w warzywach liściastych sięgają 70%, a korzeniowych 40%. Świeże owoce i warzywa po zbiorze tracą do 40%. Straty witaminy C następują nie tylko w czasie obróbki termicznej, ale również w wyniku wszelkiego rozdrabniania warzyw oraz ich przechowywania. Przykładowo pokrojone na plastry ogórki mają o 30% mniej tej witaminy niż ogórki w całości.

Straty innych witamin w wyniku obróbki termicznej:

  • Witamina B12 – podczas obróbki termicznej jej straty wynoszą zazwyczaj od 7% do 30%.
  • Witamina B6 – w czasie obróbki kulinarnej mięsa 50-70%, wypiek chleba w 15%, witamina B6 jest dość wrażliwa na światło.
  • Witamina B1 (tiamina) – jest najbardziej niestabilna ze wszystkich witamin z grupy B. Przemiał zbóż powoduje straty do 75% . W mięsie waha się od 40-85%. Gotowanie pozwala zachować jej 40-100%, a pieczenie 50-60%.
  • Witamina B2 (ryboflawina) – domowe gotowanie grochu, fasoli, soczewicy pozwala zachować 100% tej witaminy przy krótkim gotowaniu, a przy długim nawet 75%.
  • Ryboflawina – jest trwała podczas gotowania mięsa. Przy pieczeniu wołowiny i wieprzowiny zachowanie ryboflawiny wynosi 70-90%.

Jak to jest w przypadku jajek?

Jajka dostarczają witaminy A, E, D oraz K i B2, B12 oraz kwas pantotenowy. Są również skarbnicą składników mineralnych. Znajdziemy w nich fosfor, potas, sód, wapń, żelazo, magnez, miedź, cynk oraz selen. Żółtko bogate jest również w beta-karoten oraz luteinę.

Czy jajka ze ściętymi żółtkami są mniej wartościowe od jaj, których żółtka nie są ścięte?

Duża część witamin znajdujących się w żółtku jaja to witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Jak wcześniej wspomniałam, witaminy te są mniej podatne na straty w wyniku obróbki termicznej niż witaminy rozpuszczalne w wodzie. Co więcej, żółtko jest źródłem tłuszczów, dzięki którym witaminy są również bardziej odporne na zniszczenie.

Obróbka termiczna jajek uwalnia zawarte w nich aminokwasy (w tym bardzo cenną tyrozynę, tryptofan i leucynę) poprzez zwiększanie ich absorpcji. Z drugiej zaś strony czym dłuższy proces gotowania i wyższa temperatura, tym większa degradacja enzymów oraz mniejsza ilość antyoksydantów. Im bardziej ścięta jajecznica, tym większe prawdopodobieństwo utlenienia cholesterolu zawartego w żółtku.

Nieprawdą jest, że ścięte żółtka są bezwartościowe i jeść powinniśmy jedynie jajka z płynnym żółtkiem.

Co zrobić, żeby ograniczyć straty składników odżywczych?

  • Jeśli to możliwe gotuj na parze. Zarówno warzywa, jak i mięso oraz ryby. Gdy produkty nie mają bezpośredniego kontaktu z wodą, straty witamin są mniejsze.
  • Nie doprowadzaj do rozgotowania warzyw, mięsa, ziemniaków, ryżu.
  • Gotuj tylko tak długo, jak jest to konieczne.
  • Nie zostawiaj ugotowanych warzyw w wodzie.
  • Jeśli pieczesz mięso, wykorzystaj soki wyciekowe do przygotowania sosu.
  • Jeśli gotujesz w wodzie, wlej jej tylko tyle, ile potrzeba. Większa ilość wody powoduje większe wypłukiwanie witamin.
  • Nie przesadzaj ze zbyt wysoką temperaturą.
  • W miarę możliwości spożywaj produkty od razu po przyrządzeniu.
  • Jeśli to możliwe, owoce i warzywa spożywaj ze skórką.
  • Sałatki i surówki przygotowuj na bieżąco.
  • Warzywa gotuj w całości.
  • Wywar z gotowania warzyw wykorzystaj do przygotowania zupy.

Podsumowanie

Nie wszystkie składniki odżywcze są tak samo podatne na straty w wyniku obróbki termicznej czy też przetwarzania lub przechowywania żywności. Niektóre składniki – takie jak na przykład likopen, są lepiej przyswajane po obróbce termicznej. Nie należy ograniczać się jedynie do spożywania surowych warzyw, warto jeść zarówno surowe, jak i gotowane warzywa – najlepiej na parze – wówczas straty witamin są najmniejsze.

Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.