Dieta niskowęglowodanowa w zespole metabolicznym

Nie wiesz, czym jest zespół metaboliczny? Zacznij lekturę od tego artykułu:

• Czym jest i jak się objawia zespół metaboliczny?

Dlaczego dieta jest tak ważna?

Nadmierna masa ciała i nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania gospodarki insulinowo-glukozowej leżące u podstaw zespołu metabolicznego są niezaprzeczalnie powiązane z trybem życia, a przede wszystkim – z dietą. Nie ulega wątpliwości, że wprowadzenie odpowiednich zabiegów żywieniowych ma istotne znaczenie dla korygowania tych nieprawidłowości. Badania naukowe jasno wskazują, że zmiana sposobu odżywiania jest ważnym elementem terapeutycznym w przypadku zespołu metabolicznego i pozwala poprawić newralgiczne parametry metaboliczne, zmniejszyć ryzyko powikłań, a także korzystnie wpłynąć na samopoczucie.

Żywieniowe standardy

Najczęściej w przypadku zespołu metabolicznego poleca się diety niskotłuszczowe zakładające ograniczenie udziału kwasów nasyconych (mniej niż 7% dziennej podaży energii) i kwasów trans (poniżej 1% dziennej podaży energii) oraz limitowanie spożycia cukrów prostych i produktów wysokoglikemicznych. Zaleca się także zazwyczaj zwiększenie spożycia błonnika, witamin antyoksydacyjnych, węglowodanów złożonych. Zwraca się też uwagą na możliwość wdrożenia diety śródziemnomorskiej, (która co prawda nie jest dietą niskotłuszczową, ale która zakłada wysokie spożycie kwasów jednonienasyconych i wielonienasyconych z rodziny omega 3) lub diety DASH będącej zmodyfikowaną jej adaptacją.

Atrakcyjna alternatywa

Wyjątkowo interesującą alternatywą dla tradycyjnego postępowania żywieniowego w przypadku syndromu metabolicznego może okazać się dieta niskowęglowodanowa. Jak wcześniej wspomniałem, przyczyną zespołu metabolicznego są: nadmiar tkanki tłuszczowej oraz zaburzenia gospodarki insulinowo-glukozowej. Diety niskowęglowodanowe nie tylko charakteryzują się co najmniej podobną lub nawet wyższą skutecznością w obniżaniu nadmiernej masy ciała, ale także w sposób istotny przyczyniają się do usprawnienia działania insuliny, doprowadzając do poprawy wrażliwości insulinowej i obniżenia glikemii na czczo. Fakty te w sposób istotny przemawiają, za rozważaniem ich wprowadzenia w przypadku zespołu metabolicznego.

Interesujący eksperyment

W trwającym dwanaście tygodni badaniu przeprowadzonym przez grupę specjalistów z Zakładu Kinezjologii Uniwersytet Connecticut (Volek i wsp.) wzięło udział czterdziestu ochotników, u których stwierdzono cechy zespołu metabolicznego. Jedna połowa uczestników została przydzielona do diety niskowęglowodanowej (12% energii z węglowodanów, 59% z tłuszczu oraz 28% białka), druga — do diety niskotłuszczowej (56% energii węglowodanów,24% z tłuszczu oraz 20% z białka). Obie diety charakteryzowały się tożsamą kalorycznością (1500 kcal).

Wyniki eksperymentu

W grupie uczestników przypisanych do diety niskotłuszczowej zaobserwowano spadek poziomu glukozy na czczo o 2%, obniżenie poziomu insuliny o 18% i triacylogliceroli o niecałe 20%. Wyraźny był też ubytek masy ciała wynoszący średnio 5%. Wyniki te uznać można byłoby za satysfakcjonujące gdyby nie zaobserwowane korzyści wynikające z wprowadzenia diety niskowęglowodanowej. U ochotników do niej przypisanych zaobserwowano zmniejszenie poziomu glukozy we krwi na czczo o 12% i drastyczne obniżenie poziomu insuliny o 50% oraz triglicerydów o 50%, a także zmniejszenie masy ciała około 10%. W sposób istotny poprawił się także stosunek cholesterolu całkowitego do lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL – tzw. dobry cholesterol), będący ważnym wskaźnikiem prognostycznym ryzyka chorób układu krążenia.

Kontrowersje

Często podnoszone kwestie dotyczące potencjalnych skutków ubocznych wynikające ze stosowania diet niskowęglowodanowych wydają się nie mieć uzasadnienia — zwłaszcza rzekomy negatywny wpływ na nerki większej podaży białka czy też niekorzystne właściwości ciał ketonowych (których synteza rośnie na dietach niskowęglowodanowych, wydaje się wręcz nieść za sobą niekiedy wiele korzyści). Argumentem przeciwko dietom typu LC ma być również fakt, iż niekiedy są one bardziej zasobne w („złe”) kwasy tłuszczowe nasycone. Podkreślić jednak należy, że w przypadku obniżenia spożycia węglowodanów zdolność organizmu do metabolizowania kwasów tłuszczowych – w tym również nasyconych – wybitnie się podnosi. Niższy udział błonnika ma także podobno zwiększać łaknienie przy dietach niskowęglowodanowych, w rzeczywistości jednak zaobserwowano, że ich stosowaniu towarzyszy wyraźne spotęgowanie i wydłużenie poposiłkowej sytości.

Podsumowanie

Chociaż rozwiązanie żywieniowe takie jak dieta DASH czy inne nawiązujące do diety śródziemnomorskiej mogą stanowić skuteczną metodę postępowania w przypadku zespołu metabolicznego, to warto zwrócić uwagę na korzyści wynikające z zastosowania węglowodanowych restrykcji. Istnieje stosunkowo dużo publikacji naukowych wskazujących, iż potencjał diet niskowęglowodanowych zarówno w przypadku obniżania masy ciała jak i korygowania zaburzeń gospodarki lipidowej i insulinowej jest przynajmniej godny uwagi. Przytoczone w niniejszym artykule wyniki eksperymentu wskazują, ze dieta typu low-carb może stanowić wyjątkowo skuteczne rozwiązanie w przypadku zespołu metabolicznego.