Jakie są przyczyny powstawania pryszczy? Skąd się biorą pryszcze?

Pryszcze i trądzik właściwie kojarzą nam się z tym samym. Najczęściej występują w okresie dojrzewania, ale tak naprawdę to mogą się pojawić u osoby w każdym wieku. 

W okresie dojrzewania bardzo zmienia się nasz układ hormonalny. Może to powodować nadmierną aktywność gruczołów łojowych znajdujących się u podstaw mieszków włosowych. Łatwo się domyślić, że pryszcze występują u kobiet najczęściej w wieku młodzieńczym i w okresie menstruacji, kiedy zachodzą zmiany w ilości wydzielanych hormonów.

Pryszcze najczęściej pojawiają się na twarzy, plecach, klatce piersiowej i ramionach. Wynika to z faktu, że w tych obszarach znajduje się najwięcej gruczołów łojowych. 

Trądzik pospolity, główna przyczyny powstawania pryszczy, dotyka ponad 80% nastolatków. Po 25 roku życia trochę się to zmienia - według statystyk dotyczy 3% mężczyzn i 12% kobiet. 

Jakie są rodzaje pryszczy?

Z pewnością każdy w swoim życiu doświadczył wyprysków i zauważył, że różnią się one od siebie.

Różnią się kolorem, wielkością, twardością:

• mogą być małe, podskórne, prawie niewidoczne (w kolorze skóry);
• zdarzają się także bardziej widoczne o ciemniejszej barwie - czarne lub ciemnobrązowe (z powodu utleniania melaniny, pigmentu skóry). Niektórzy myślą, że ich kolor jest wynikiem brudu, co nie jest prawdą
• trochę większe, lekko zaokrąglone grudki, często w kolorze różowym;
• krostki pełne ropy wyraźnie widoczne na powierzchni skóry. Podstawa jest różowa, a górna część pełna ropy;
• jeszcze większe i twardsze grudki, często dość bolesne w dotyku.

Jakie są przyczyny powstawania pryszczy?

Gdy pory zapchają się łojem i martwą skórą, wówczas powstają krostki. Czasami prowadzi to do infekcji i stanów zapalnych. Przyczyna tego, dlaczego jedne osoby mają więcej pryszczy, a inne mniej, nie jest do końca znana. 

Gruczoły łojowe a pryszcze

Gruczoły łojowe to małe gruczoły skórne, które wydzielają sebum, woskową i oleistą substancję, która gromadzi się na skórze i włosach. Znajdują się one w porach skóry na całym ciele, za wyjątkiem skóry dłoni i spodu stóp. Najwięcej jest ich na skórze twarzy i głowy. Ponieważ gruczoły wytwarzają sebum wewnątrz porów, nowe komórki skóry stale rosną, a te zewnętrzne warstwy są zrzucane. Zdarza się, że martwe komórki pozostają w porach, zlepiają się z sebum i w efekcie blokują pory. Taka sytuacja jest najbardziej prawdopodobna w okresie dojrzewania, ponieważ gruczoły łojowe wytwarzają w tym czasie więcej sebum. 

Infekcja bakteryjna

W miejscach, w których gromadzą się martwe komórki oraz sebum, gdzie następuje zablokowanie porów, mogą pojawić się niepożądane bakterie, w tym bakteria związana z trądzikiem - Propionibacterium acnes. Generalnie, żyje sobie ona na naszej skórze i nie jest groźna. Jednak gdy na skórze pojawią się dla niej odpowiednie warunki, wówczas szybciej się rozmnaża, a to już stwarza problem. Żywi się łojem i wytwarza substancję, która wywołuje odpowiedź immunologiczną. Prowadzi to do stanu zapalnego skóry i wyprysków.

Pryszcze związane z infekcją bakteryjną nie są zakaźne i nie można się nimi zarazić od innej osoby.

Czynniki ryzyka

Wciąż nie jest jasne, dlaczego jedne osoby mają więcej pryszczy, a niektóre prawie wcale. Oczywiście sporą rolę odgrywają hormony oraz czynniki genetyczne. Są jednak i inne czynniki.

Dobre i złe bakterie

Delikatne mycie skóry może pomóc w zapobieganiu infekcji, ale z kolei nadmierne szorowanie może pogorszyć stan zainfekowanej skóry. Podobnie, jak w jelitach, tak i na skórze mamy "dobre" bakterie, które nas chronią przed chorobami, oraz te "złe", które mogą wywołać choroby i różne dolegliwości. 

Naukowcy z Washington University School of Medicine zidentyfikowali dwa unikalne szczepy bakterii P. acnes w skórze u 20% osób zmagających się z pryszczami. Osoby ze zdrową skórą nie miały tych szczepów. Inny szczep z kolei występował u osób ze zdrową skórą, a brakowało go osobom z pryszczami. Może to wskazywać, że poszczególne rodzaje bakterii determinują nasilenie i częstotliwość wyprysków. Naukowcy sugerują, że bakterie te mogą również oddziaływać z różnymi innymi czynnikami, takimi jak poziom hormonów i sebum. Kwestie te jednak wymagają szerszych badań. 

Zakażenia drożdżakowe

Wypryski mogą być także powiązane z infekcjami drożdżakowymi Pityrosporum (inaczej malassezia lub folliculutis). Gdy dostaną się one do mieszków włosowych i zaczną rozmnażać, wówczas mogą się pojawić drobne, ale za to dość swędzące małe, okrągłe krostki. Najczęściej występują one w górnej części klatki piersiowej, ramionach, górnej części pleców, czasami także na twarzy. 

Większość ludzi posiada te drożdże na swojej skórze i nic się nie dzieje. Krostki powstają, kiedy drożdży robi się za dużo. Może to się zdarzyć zarówno kobietom, jak i mężczyznom, w różnym wieku. Stan skóry pogarsza noszenie przepoconych ubrań z włókien syntetycznych.

Co ważne, wypryski spowodowane drożdżakami są podobne do trądziku, a leczenie ich tymi samymi metodami co trądzik, m.in. antybiotykiem, może pogorszyć stan skóry. Antybiotyk będzie zwalczać bakterie, które mogłyby kontrolować drożdże i ich rozmnażanie. W przypadku malassezia konieczne jest leczenie przeciwgrzybiczne.

Wrażliwość na testosteron

Naukowcy odkryli związek między wypryskami trądzikowymi a wyższym poziomem testosteronu i innych "męskich" androgenów, hormonów, które występują także u kobiet, choć w mniejszych ilościach. Wyższy poziom testosteronu wyzwala większą aktywność w gruczołach łojowych, co z kolei powoduje znacznie większą ilość zatkanych porów, a więc i większe ryzyko powstawania trądziku. 

Czynniki dietetyczne

Rola diety w przypadku trądziku nie jest do końca jasna. To znaczy, wiadomo, że zbilansowana, bogata w wartości odżywcze dieta jest zdrowa dla naszego organizmu i wpływa również na stan skóry. Jednak przyczyn trądziku jest tak dużo, że temat ten wymaga z pewnością zgłębienia.

Tak czy inaczej pamiętaj o tym, by dbać o to, co zjadasz. Spożywaj zdrowe tłuszcze z orzechów i oliwy z oliwek, bo mogą one kontrolować stan zapalny. Choć mówi się, że powstawanie pryszczy wynika z wysokiego poziomu sebum, to absolutnie nie można tego identyfikować z ograniczeniem spożycia tłuszczu w diecie. Tłuszcze wspierają nasz organizm na wielu płaszczyznach, m.in. pomagają utrzymać odpowiedni poziom cukru we krwi, poziom wilgoci w skórze, dzięki czemu zapewniają barierę i odpowiedź immunologiczną zapobiegając infekcjom. 

Warto też uzupełniać dietę o witaminy A, D i E - odpowiadają one za utrzymanie skóry w dobrej kondycji, stąd możliwe jest, że mogą zapobiegać także trądzikowi. 

Mówi się, że w przypadku trądziku warto unikać mleka. Są pewne spekulacje, że ma to związek z hormonami zawartymi w mleku, ale ustalenia te nie są jednoznaczne. Być może większą kwestią są tutaj nietolerancje pokarmowe występujące u niektórych osób i objawiające się zmianami skórnymi. 

Podobna sytuacja jest z cukrem i czekoladą. Mówi się, że powodują trądzik, ale wyniki badań tego nie potwierdziły. Nie trzeba jednak nikogo przekonywać do tego, że cukier nie jest dla nas najlepszym źródłem wartości odżywczych. 

Podsumowanie

Trądzik nie jest przyjemnym zjawiskiem i pewnie każdy, kto ma lub miał z nim styczność, powie, że jest to dość krępujące zjawisko. Przyczyn jest wiele, tak samo, jak i czynników, które mogą go powodować. Zwykle jednak istnieje kilka czynników, które są powiązane z rozwojem trądziku. Jeżeli wpływa on znacząco na pogorszenie się jakości życia, pogorszenie poczucia własnej wartości, wówczas warto wybrać się do dermatologa i rozpocząć odpowiednie leczenie.