Z konsumpcją nabiału, a zwłaszcza mleka krowiego, wiąże się wiele kontrowersji. Z jednej strony, sporo mówi się o tym, że produkty mleczne stanowią znakomite źródło wapnia, pełnowartościowego białka i wielu witamin, a z drugiej wskazuje na problemu z tolerancją zawartych w nich składników takich jak laktoza, czy też właśnie – niektóre frakcje białkowe. W niniejszym artykule postaram się spojrzeć na nabiał pod trochę innym kątem poruszając kwestię wpływu konsumpcji mleka i jego przetworów na gospodarkę hormonalną.
Wartość odżywcza i inne walory produktów mlecznych
Przetwory mleczne, a przynajmniej pewna ich część bez wątpienia należą do produktów zasobnych w składniki odżywcze. Sery podpuszczkowe przykładowo są znakomitym źródłem wapnia, białka, witaminy A i tłuszczu zasobnego w średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (MCT) oraz - w sprzężone dieny kwasu linolowego znane powszechnie jako CLA. Jogurty i kefiry natomiast dostarczają pewnych ilości żywych kultur bakteryjnych i produktów ich aktywności, które mogą pozytywnie wpływać na nasze zdrowie.
Warto też wiedzieć, że mleko w badaniach naukowych okazało się być znakomitym napojem potreningowym, który nie tylko dobrze uzupełnia straty płynów i elektrolitów (porównywalnie do rynkowych napojów izotonicznych), ale także wywołuje pożądaną odpowiedź anaboliczną organizmu. Tak więc, jak widać, nabiał ma pewne zalety, o których warto pamiętać. Niestety nabiał ma też pewne wady. Jakie?
Ciemna strona mleka
Większość produktów mlecznych jest przede wszystkim obfitym źródłem laktozy. Z tolerancją tego cukru część naszej populacji ma pewne problemy, które objawiają się zaburzeniami jelitowymi. Białka mleczne są też dość alergenne. Ponadto istnieją przesłanki by uważać, że konsumpcja nabiału szkodzi osobom z chorobami autoimmunologicznymi takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Hashimoto czy łuszczyca. Podobnie też, ze względu na właściwości insulinogenne oraz obecność czynników zrostowych mleko i jego przetwory szkodzić mogą osobom dotkniętym trądzikiem (tutaj eliminacja nabiału i produktów wysokoglikemicznych może nieść za sobą dość szybko zauważalne korzyści). Dodajmy jeszcze, iż znaczna część produktów mlecznych jest intensywnie dosładzana, co czyni je po prostu „wyrobami cukierniczymi”. Jak wpływa konsumpcja słodyczy na zdrowie i sylwetkę – nikogo chyba uświadamiać nie trzeba.
Mleko a estrogeny
Oprócz wymienionych przed chwilą wad i zalet, produkty mleczne posiadają jeszcze jedną ciekawą właściwość, otóż są dość obfitym źródłem związków hormonów takich jak estrogeny (siarczan estronu) i progesteron. Fakt ten bywa często pomijany przy omawianiu fizjologicznych skutków picia mleka, a szkoda, bo zawarte w nim hormony mogą wpływać na nasz organizm, co zostało potwierdzone w badaniach.
Zespól naukowców z Uniwersytetu Yamanashi, któremu przewodniczył dr Maruyama przeprowadził eksperyment, w którym wzięło udział: siedmiu dorosłych mężczyzn, sześcioro dzieci w fazie intensywnego wzrostu oraz pięć dorosłych kobiet. W przypadku panów i dzieci pobrano próbki moczu godzinie przed spożyciem (600ml) mleka i czterokrotnie po jego wypiciu. Dodatkowo u mężczyzn pobrano też krew przed konsumpcją i następnie 15, 30, 45, 60, 90 i 120 min po przyjęciu mleka. U kobiet zastosowano inny protokół, który polega na wpijaniu 500 ml mleka przed snem przez 21 dni cyklu menstruacyjnego począwszy od pierwszego dni miesiączki. Oceniano wpływ na przebieg cyklu przy czym markerem był moment wystąpienia owulacji.
Co się okazało?
Po spożyciu mleka krowiego przez mężczyzn poziom estronu surowicy jak i stężenie progesteronu znacznie wzrosły, a poziomy hormonu luteinizującego (czyli hormonu pobudzającego gonady do produkcji testosteronu), hormon folikulotropowy (czyli hormon pobudzającego spermatogenezę), jak i samego testosteronu spadły znacząco. Stężenia estronu, estradiolu, estriolu i pregnandiolu znacznie wzrosły w moczu u wszystkich uczestników poddawanych badaniu. U czterech z pięciu kobiet nie zarejestrowano wpływu konsumpcji mleka na owulację.
Co to w praktyce oznacza?
Badania przeprowadzone przez zespół dr Maruyamy pokazują, że mleko stanowi źródło hormonów, które mogą wpływać na naszą fizjologią. Oddziaływanie jest szczególnie zauważalne w przypadku mężczyzn i dzieci. Warto się zastanowić, czy kwestii reakcji fizjologicznej organizmu ludzkiego na spożycie mleka krowiego i jego przetworów nie należałoby zacząć postrzegać właśnie przez pryzmat estrogenów. Ekspozycja na działanie tych związków może się okazać po prostu szkodliwa.
Podsumowanie
Sam fakt, iż w produktach mlecznych mogą znajdować się estrogeny, nie jest bezwzględnym wskazaniem by ich konsumpcję definitywnie wykluczyć. Warto jednak zachować umiar w spożyciu, gdyż nadmiar nabiału może negatywnie wpływać na gospodarkę hormonalną. Oczywiście problem dotyczy produktów otrzymywanych z mleka od krów z chowu przemysłowego, które dojone są przez ponad 300 dni w roku, również w czasie ciąży. Wtedy to właśnie przenikanie estrogenów do mleka jest znaczące i może być kilkudziesięciokrotnie wyższe niż w okresach poza ciążą.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
