Boostery azotowe – co daje ich stosowanie w praktyce?

Czym są boostery azotowe?

Boostery azotowe to dość obszerna grupa suplementów rekomendowanych sportowcom i osobom aktywnym fizycznie.

Oparte są one na składnikach takich jak:

• l-arginina - mająca najczęściej postać alfaketoglutaranu argininy czyli AAKG lub innych form tego aminokwasu,
• l-cytrulina - występująca zazwyczaj w formie jabłczanu cytruliny lub – rzadziej – jej estrów,
• ornityna - istotnie rzadszy dodatek występujący głównie w formie alfa-ketoglutaranu ornityny,
• l-karntyna - raczej w formie glicynowej propionylo-L-karnityny,
• ekstraktów z buraka - składnik ten jest źródłem azotanów,
• innych ekstraktów roślinnych oraz flawonoidów.

Rzadko kiedy boostery azotowe zawierają wszystkie wymienione substancje. Nieraz są to preparaty jednoskładnikowe.

Niekiedy też środki tego typu wzbogaca się zupełnie inaczej działającymi dodatkami, takimi jak chociażby:

• kofeina,
• kreatyna,
• BCAA,
• glutamina,
• witaminy,
• wiele innych.

Oferta rynkowa jest niezwykle szeroka, a mnogość receptur sprawia, że każdy może wybrać preparat z takim składem jaki mu odpowiada.

Po co stosuje się boostery azotowe?

Stosowanie boosterów azotowych ma za zadanie zwiększyć w organizmie produkcję tlenku azotu (NO) – czynnika, który bierze udział w rozszerzaniu światła naczyń krwionośnych.

Wzrost jego aktywności powodować ma w praktyce:

• lepsze ukrwienie,
• lepsze dotlenienie,
• lepsze odżywienie tkanki mięśniowej.

Za powyższe efekty odpowiadać mają wymienione wcześniej składniki takie jak l-arginina, czyli aminokwas względnie egzogenny, który jest prekursorem tlenku azotu. Arginina podana drogą pokarmową wchłania się dość słabo z przewodu pokarmowego, dlatego też łączy się z kwasem alfa-ketoglutarowym (w formę AAKG), lub też zastępuje tudzież uzupełnia składnikami takimi jak cytrulina i ornityna, które w organizmie ulegają przemianie do l-argininy bądź też oszczędzają jej ustrojową pulę.

Czy powyższe efekty występują w praktyce?

Tak naprawdę, wpływ boosterów azotowych na ukrwienie, dotlenienie i odżywienie tkanki mięśniowej nie był bezpośrednim celem badań. Tak więc, nie wiadomo, czy realnie taki jest ich wpływ na organizm. W eksperymentach naukowych oceniano jednak coś bardziej istotnego z punktu widzenia możliwości zastosowania we wspomaganiu wysiłku. Weryfikowano bowiem skutki suplementacji tego typu środkami na zdolności wysiłkowe i reakcję mięśni na różne rodzaje obciążeń. Badania naukowe jednak nie dały jednoznacznych wyników. Ciekawego podsumowania dostępnych danych dokonał kierowany przez dr Bescós zespół naukowców z National Institute of Physical Education University of Barcelona.

Autorzy po zapoznaniu się wynikami przeprowadzonych do tej pory badań uznali iż:

• istnieją dowody na to, że boostery azotowe zawierające w składzie argininę i cytrulinę wspomagają rozwój zdolności wysiłkowych u młodych, niewytrenowanych i średnio wytrenowanych mężczyzn,
• nie udało się potwierdzić, iż powyższy efekt występuje u wysoko wykwalifikowanych sportowców wyczynowych,
• brakuje badań z udziałem kobiet i osób starszych.

Trochę lepiej wyglądają wyniki badań z wykorzystaniem nieorganicznych azotanów takich jak te obecne w soku z korzenia buraka. Za bardzo ciekawą pracę należy uznać dr Jones z Sport and Health Sciences, College of Life and Environmental Sciences, University of Exeter. Autor na podstawie dostępnych danych stwierdził, iż azotany pochodzenia pokarmowego mogą stanowić interesujące i wartościowe rozwiązanie mające na celu poprawienie zdolności wysiłkowych zarówno w przypadku sportowców dyscyplin gdzie przeważają przemiany tlenowe jak i beztlenowe. Badacz dokonał też wnikliwej analizy mechanizmów leżących u podstaw opisywanych zależności. Niemniej uznał on też, że póki dostępne dane są mocno ograniczone i trzeba czekać na bardziej zaawansowane eksperymenty by móc wyciągnąć definitywne wnioski.

Boostery azotowe a efekt „pompy mięśniowej”

Efekt „pompy mięśniowej” czyli stanu, w którym trenowane partie mięśniowe w czasie trwania sesji wysiłkowej mocno zwiększają swoją objętość jest niezwykle ceniony przez kulturystów i stałych bywalców siłowni. Stan ten nie koniecznie powiązany jest z realnym przyrostem masy mięśniowej, ale daje dużo frajdy, a wiele osób wierzy, iż dzięki niemu mięśnie rosną szybciej. Niestety ani wpływ boosterów azotowych na wspomnianą „pompę mięśniową”, nie też przełożenie pomiędzy owym efektem a syntezą białek mięśniowych nie leżą póki co w kręgu zainteresowań świata nauki, tak więc trudno w tej materii odnosić się do danych fachowych. Z drugiej strony jednak pierwszy z wymienionych skutków (czyli lepsze „nabicie” mięśni w trakcie treningu) odczuć może każdy, kto przyjmie solidną dawkę argininy, cytruliny czy innych związków mających nasilać produkcję tlenku azotu. M,in. dlatego boostery azotowe należą do tak lubianych i chętnie kupowanych suplementów diety - ich działanie odczuwalne jest od pierwszej dawki.

Dawkowanie

Dawkowanie boosterów azotowych ma charakter wysoce osobniczy i uzależniony jest też od składu tychże środków. Przykładowo, za dawkę skuteczną cytruliny uznaje się około 6 – 8g. W przypadku argininy rozpiętość dawek jest większa i górny limit może przekraczać 10g. W sytuacji, w której łączymy obie substancję, dawkę każdej z wymienionych można adekwatnie zmniejszyć. Na opisach preparatów rynkowych zamieszczone są sugestie dotyczące dawkowania – śmiało można je obrać za punkt wyjścia do ustalenia indywidualnego schematu dawkowania. Ważne jest by środki tego typu przyjmować przed wysiłkiem (około 30 – 60 min przed rozpoczęciem ćwiczeń).

Bezpieczeństwo

Boostery azotowe to środki generalnie bezpieczne. Brakuje precyzyjnych danych dotyczących ewentualnych skutków przedawkowania czy też potencjalnych objawów niepożądanych występujących w toku suplementacji. Niemniej jednak dobrze jest zachować umiar i nie przekraczać zalecanych dawek. Uważać także należy na środki zawierające dodatek substancji o działaniu stymulującym takich jak kofeina czy ekstrakt z dendrobium, a już zwłaszcza - „wzbogaconych” o metyloheksaminę czyli tzw. geranium (substancję wycofaną z obrotu, ale ciągle obecną w środkach sprzedawanych na serwisach aukcyjnych).

Podsumowanie

Boostery azotowe mogą stanowić potencjalnie ciekawe rozwiązanie we wspomaganiu rozwoju zdolności wysiłkowych przy czym bardziej prawdopodobne jest, iż korzyści z ich przyjmowania w większym stopniu dotyczą mniej wytrenowanych osób niż sportowców wyczynowych. Trudno niestety jest powiedzieć, czy suplementy tego typu mają jakikolwiek wpływ na budowę masy mięśniowej. Ponad opisanymi powyżej możliwymi korzyściami wynikającymi ze stosowania boosterów azotowych, pożądanym przez wiele osób skutkiem suplementacji jest nasilony efekt tzw. „pompy mięśniowej” czyli zjawiska w przebiegu którego trenowane partie mięśniowej mocno zwiększają swoją objętość w trakcie ćwiczeń z obciążeniem. Z drugiej strony w pewnych sytuacjach, powyższy skutek może być źródłem problemów, dotyczy to dyscyplin, w których konieczna jest duża sprawność aparatu ruchu i dynamika (np. sporty walki – tutaj „pompa” w trakcie walki więcej skomplikuje niż pomoże). Boostery azotowe są środkami bezpiecznymi o ile nie zawierają niedozwolonych dodatków takich jak metyloheksamina (geranium).