Na ratunek stawom – skuteczne suplementy?

Glukozamina

Bywa polecana nawet przez lekarzy, w aptekach i internecie dostępne są tysiące produktów z glukozaminą. Niestety, badania naukowe nie potwierdzają leczniczego wpływu glukozaminy na stawy.

39 kobiet cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego przydzielono do grup:

• pierwsza grupa - ćwiczenia fizyczne (20 uczestniczek),
• druga grupa - ćwiczyła i dodatkowo otrzymywała siarczan glukozaminy - 1500 mg dziennie.

Eksperyment trwał 12 tygodni. Przed i po zbadano odczuwania bólu w stawie, mobilność i zakres ruchu, siłę mięśni oraz poprzez rezonans magnetyczny: objętość chrząstki stawowej, jej gęstość.

W obu grupach odczuwalny ból był mniejszy po 12 tygodniach, zanotowano poprawę mobilności. Niestety - podawanie siarczanu glukozaminy nie przyniosło żadnej różnicy, w porównaniu do grupy która jedynie prowadziła treningi.

W innych badaniach stwierdzono, że podawanie glukozaminy nie przynosi większych rezultatów - czy to w chorobie zwyrodnieniowej stawów czy też bólu np. w dolnym odcinku grzbietu.

Wniosek:

Szkoda pieniędzy na glukozaminę.

Imbir lekarski

Zingiber officinale (w preparatach umieszczony w składzie jako “Ekstrakt z korzenia imbiru”).

W jednym z badań sprawdzono jak 2 gatunki imbiru (Zingiber officinale oraz Alpinia galanga) wpływają na leczenie dolegliwości w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Przez 6 tygodni 261 pacjentom podawano placebo albo imbir (dodatkowo stosowano paracetamol). Stwierdzono zmniejszenie bólu odczuwanego w trakcie stania oraz bólu kolana po przejściu 15 metrów w grupie której podawano imbir.

Wniosek:

Standaryzowany wyciąg imbiru może zmniejszać symptomy choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego.

Kolagen

Występuje w postaci niezdenaturowanego kolagenu (UC), żelatyny oraz hydrolizatu kolagenu (CH). W jednej z meta-analiz zawarto 9 eksperymentów - 6 dotyczyło hydrolizatu kolagenu, dwa - żelatyny, a jeden niezdenaturowanego kolagenu.

• Hydrolizat kolagenu – zmniejszał odczuwanie bólu, nieznacznie (wg indeksu WOMAC), co wykazano w 3 eksperymentach. Jednakże różnice były większe gdy zastosowano wizualizację odczuwanego bólu na skali (VAS), innych instrumentach lub gdy CH porównywano z glukozaminą. Dla ograniczonej ruchomości stawu nie stwierdzono różnic pomiędzy hydrolizatem kolagenu a placebo.
• Żelatyna – okazała się przynosić lepsze rezultaty niż placebo pod względem zmniejszania odczuwalnego przez pacjentów bólu.
• Niezdenaturowany kolagen – porównywany z glukozaminą i chondroityną nie okazał się lepszy dla zmniejszania bólu stawu czy zakresu ruchu.

Wniosek:

Nie ma wystarczających dowodów na to, że preparaty zawierające hydrolizat kolagenu są skuteczne w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów.

MSM (methylsulfonylmethane)

Kontrowersyjna substancja. 49 pacjentów w wieku 45-90 lat przydzielono do dwóch grup: placebo lub MSM 1,125 grama - 3 x dziennie przez 12 tygodni. Stwierdzono tylko niewielkie oddziaływanie MSM, które nie ma znaczenie klinicznego. Większe dawki MSM - rzędu 6 g dziennie przyniosły niewielkie efekty (zmniejszenie bólu) w ciągu 12 tygodniowej kuracji. Nie uległa zmianie sztywność stawów.

Wniosek:

MSM może przynieść niewielką poprawę w chorobie zwyrodnieniowej stawu.

Chondroityna

Główny składnik wielu preparatów na stawy np. ANIMAL FLEX. Niestety nie stwierdzono, by w jakikolwiek sposób wpływała na poprawę stanu osób z chorobą zwyrodnieniową stawów kolana lub biodra. W meta-analizie 10 eksperymentów, obejmujących 3803 pacjentów porównano jak chondroityna i glukozamina wpływa na odczuwanie bólu przez pacjentów. Nie stwierdzono różnic pomiędzy grupami z placebo, chondroityną oraz glukozaminą.

Wniosek:

Chondroityna przynosi minimalne lub żadne efekty. Jej stosowanie nie ma żadnego sensu.

Dimetylosulfotlenek (DMSO)

Również, nie udało się potwierdzić jego działania w chorobie zwyrodnieniowej stawów.

Kwas hialuronowy

Podobnie jak glukozamina może być skuteczny w bezpośrednich iniekcjach do stawu. Podawanie w tabletkach jest kontrowersyjne. Przy 200 mg dziennie dopiero po 2 i 4 miesiącach odnotowano niewielkie efekty. Przy czym naukowcy zalecili dodatkowe ćwiczenia mięśnia czworogłowego - co mogło mieć wpływ na wynik eksperymentu.

Kurkumina

Wciąż potrzebne jest więcej badań. Jest to potencjalnie użyteczna substancja. W jednym z badań 44 pacjentów przydzielono do grup 75 mg diklofenaku dziennie z placebo, drugie 44 pacjentów brało 75 mg diklofenaku razem z kurkuminą (1 g dziennie) - przez 3 miesiące. Sprawdzono odczuwanie bólu stawu, radzenie sobie z codziennymi czynnościami, sportem i rekreacją. Niestety - pomiędzy grupami z diklofenakiem + placebo i diklofenakiem + kurkuminą nie stwierdzono istotnych różnic.

Cissus quadrangularis

Pomimo obiecujących sloganów marketingowych nie udało się jak dotąd potwierdzić leczniczego działania tej rośliny na stawy. Uwaga - wiele badań “sponsorowanych” lub prowadzonych przez “indyjskich naukowców” wykazuje cudowne działanie wielu terapii niekonwencjonalnych lub dziwnych roślin. Przy kontrolowanych eksperymentach zachodnich naukowców często nie udaje się wykazać podobnego działania. Do wszelkich nowinek polecam podchodzić z dużą dozą ostrożności.

Podsumowanie

Nie ma przekonujących badań naukowych mówiących o efektywności większości substancji obecnych w suplementach diety w leczeniu bólu, choroby zwyrodnieniowej stawów czy kontuzji. W niektórych przypadkach podawanie drogą iniekcyjną jest skuteczne (np. kwas hialuronowy, glukozamina), a oralną (tabletki, żele, roztwory) - nie. Często dana substancja okazuje się skuteczna w leczeniu zwierząt, przy podawaniu długotrwałym (np. przez 12 miesięcy) lub w sponsorowanych badaniach. Nie należy zapominać, że rynek suplementów diety jest wart miliony złotych. W każdym sklepie stacjonarnym, internetowym i aptece bez trudu znajdziemy kilkadziesiąt preparatów “na stawy”. Stąd nawet produkty renomowanych firm wcale nie muszą być skuteczne w leczeniu chorób stawów.