Czy aspartam faktycznie powoduje raka? Fakty i mity

Co to jest aspartam?

Aspartam to sztuczny słodzik, który jest około 200 razy słodszy od cukru, co pozwala na jego stosowanie w bardzo małych ilościach. Dzięki temu produkty zawierające aspartam mają niewiele kalorii, co czyni go popularnym wyborem w diecie osób dbających o wagę i unikających cukru. Po spożyciu aspartam rozkłada się w organizmie na trzy składniki: fenyloalaninę, kwas asparaginowy i metanol – wszystkie występujące również w naturalnych produktach spożywczych.

Czy aspartam powoduje raka?

Badania naukowe i opinie organizacji zdrowotnych

• Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) — po analizie ponad 100 badań, uznała aspartam za bezpieczny dodatek do żywności. Żadne z tych badań nie wykazało związku między spożyciem aspartamu a zwiększonym ryzykiem raka u ludzi.
• Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) —również oceniła bezpieczeństwo aspartamu, wskazując, że jest on bezpieczny w dawkach do 40 mg na kilogram masy ciała dziennie. Ta dawka jest znacznie wyższa niż typowe dzienne spożycie aspartamu przez przeciętnego konsumenta.
• Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) — w 2023 roku IARC sklasyfikowała aspartam jako "możliwie rakotwórczy" (grupa 2B). Oznacza to, że istnieje pewne ograniczone ryzyko, ale brak wystarczających dowodów na potwierdzenie tego związku u ludzi. Dla porównania, do tej samej grupy należą kawa i przetworzone mięso, które nie są powszechnie uznawane za groźne przy umiarkowanym spożyciu.

Badania na zwierzętach

Niektóre badania na szczurach wykazały zwiększone ryzyko nowotworów przy bardzo wysokich dawkach aspartamu, znacznie przekraczających dawki spożywane przez ludzi. Wyniki te nie zostały jednak potwierdzone w badaniach na ludziach.

Dlaczego pojawiają się kontrowersje?

Kontrowersje wokół aspartamu wynikają z:

• wyników badań na zwierzętach, które nie mają bezpośredniego odniesienia do ludzi,
• dezinformacji i powtarzania niepotwierdzonych teorii o rzekomych zagrożeniach.

Fakt, że aspartam jest szeroko stosowany w przemyśle spożywczym, co budzi obawy związane z jego wpływem na zdrowie.

Bezpieczne dawki aspartamu

Zarówno EFSA, jak i FDA określiły dopuszczalne dzienne spożycie (ADI) aspartamu na poziomie:

• 40 mg na kilogram masy ciała dziennie (EFSA),
• 50 mg na kilogram masy ciała dziennie (FDA).

Dla osoby ważącej 70 kg oznacza to możliwość spożycia aż 2800–3500 mg aspartamu dziennie, co odpowiada około 10–15 puszkom napojów słodzonych aspartamem. Przeciętny konsument spożywa znacznie mniej, co potwierdza bezpieczeństwo tego słodzika w codziennej diecie.

Mity i fakty o aspartamie

• Aspartam powoduje raka u ludzi — liczne badania naukowe nie wykazały związku między spożyciem aspartamu w typowych ilościach a zwiększonym ryzykiem raka.
• Aspartam jest toksyczny — aspartam rozkłada się w organizmie na fenyloalaninę, kwas asparaginowy i metanol, które występują również w wielu naturalnych produktach spożywczych, takich jak owoce i warzywa.
• Lepiej całkowicie unikać aspartamu — aspartam jest bezpieczny, jeśli spożywany jest w umiarkowanych ilościach. Osoby, które nie chcą go stosować, mogą wybrać inne słodziki, takie jak stewia, erytrytol czy ksylitol.

Aspartam a różne grupy konsumentów

Dzieci

Aspartam jest bezpieczny dla dzieci, o ile nie przekraczają one zalecanych dziennych dawek. Warto jednak unikać nadmiaru produktów słodzonych, aby zapobiec niezdrowym nawykom żywieniowym.

Kobiety w ciąży

Aspartam jest bezpieczny dla kobiet w ciąży, chyba że cierpią na fenyloketonurię (PKU) – rzadką chorobę genetyczną, która wymaga unikania fenyloalaniny.

Seniorzy

Osoby starsze mogą spożywać aspartam bez obaw, szczególnie jeśli stosują dietę o obniżonej zawartości cukru w celu kontroli masy ciała lub poziomu cukru we krwi.

Podsumowanie

Aspartam jest jednym z najlepiej przebadanych słodzików na świecie i został uznany za bezpieczny przez największe organizacje zdrowotne, takie jak FDA i EFSA. Mimo kontrowersji badania wskazują, że jego umiarkowane spożycie nie zwiększa ryzyka raka ani innych poważnych problemów zdrowotnych.

Jeśli jednak masz wątpliwości, warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem i rozważyć alternatywy, takie jak stewia, erytrytol czy ksylitol. Ważne jest, aby podejmować świadome decyzje i stosować zamienniki cukru zgodnie z indywidualnymi potrzebami.