Jak współcześnie wiadomo, próchnica jest chorobą zakaźną, a odpowiedzialne są za nią głównie bakterie ze szczepów Streptoccocus oraz Lactobacillus. Wszyscy zapewne zgodzą się też ze mną, że prościej i przyjemniej jest tej chorobie zapobiegać, niż ją leczyć.
Produkty kariogenne i kariostatyczne
Główne cechy charakterystyczne bakterii próchnicotwórczych to odporność na kwasowe pH oraz zdolność do przylegania do gładkiej powierzchni zęba. Bakterie te odżywiają się węglowodanami dostarczanymi wraz z dietą – prowadzą ich fermentację, produkując kwasy i przyczyniając się do demineralizacji szkliwa. Produkty żywnościowe, ze względu na ich wpływ na rozwój próchnicy dzieli się na kariogenne, które sprzyjają jej rozwojowi, a także kariostatyczne, czyli zapobiegające jej powstawaniu.
Wśród produktów kariogennych najgorszą sławą cieszą się te zasobne w rafinowane węglowodany. Płytka nazębna, stanowiąca pewnego rodzaju kolonię bakteryjną rozwijającą się na zębie, reaguje na wzrost stężenia cukrów, zwiększając produkcję kwasów uszkadzających powierzchnię szkliwa, a także substancji spajającej, utrudniającej mechaniczne usunięcie płytki nazębnej. Do najbardziej kariogennych należą produkty wysokoprzetworzone, łatwo przylegające do powierzchni zębów i obniżające pH poniżej 5,5 , np: słodycze, słodkie soki i napoje (w tym również napoje izotoniczne), białe pieczywo, chipsy, krakersy, etc.
Z kolei produkty kariostatyczne posiadają niską zwartość węglowodanów, stanowią często źródło wapnia i fosforu, powodują zwiększone wydzielanie śliny, np. : mięso, nabiał, warzywa, a także kawa, kakao, herbata, gumy do żucie z ksylitolem, wybrane przyprawy.
Nabiał w profilaktyce chorób zębów i przyzębia
Naukowcy interesują się nabiałem w kontekście profilaktyki próchnicy i innych chorób zębów i przyzębia od przeszło 50 lat. Wyniki badań naukowych pokazują, korzystny wpływ diety zawierającej sery, mleko i jogurty naturalne na stan jamy ustnej. Kariostatyczne właściwości nabiału wynikają m.in. na tego, iż zwiększa on stężenie wapnia w ślinie oraz płytce nazębnej, a także zmniejsza procesy związane z demineralizacją szkliwa, nasilając jednocześnie jego remineralizację (odbudowę). Dodatkowo kazeina skutecznie zapobiega przyleganiu bakterii próchnicotwórczych do powierzchni zęba. Podobnie działać mogą probiotyki obecne w jogurtach.
Co ciekawe badania naukowe potwierdzają również, iż osoby, które regularnie spożywają nabiał rzadziej chorują na parodontozę. Należy podkreślić, że korzystne działanie nabiału na stan jamy ustnej odnosi się głównie do produktów niedosładzanych i niearomatyzowanych, chociaż istnieją doniesienia, iż próchnicotwórczy potencjał jogurtów czekoladowych i owocowych jest znikomy (neutralizowany przez nabiał) i mogą one stanowić zdrowszą pod tym względem alternatywę dla słodyczy i słodkich napojów.
Podsumowanie
Okazuje się, iż nisko przetworzona żywność oraz dbałość o odpowiednią kompozycję jadłospisu posiada istotne znaczenie w profilaktyce próchnicy oraz chorób przyzębia. Rafinowane cukry oraz przewaga produktów kariogennych sprzyjają rozwojowi płytki nazębnej, z kolei pokarmy kariostatyczne – w tym nabiał, zapobiegają jej rozwojowi. Jeżeli zatem zależy Ci na tym, aby mieć zdrowe zęby, zwracaj uwagę nie tylko na prawidłową higienę jamy ustnej, ale również na zawartość talerza.
