Czy wiesz, że już drobne nieprawidłowości w funkcjonowaniu tarczycy mogą rzutować na efektywność Twoich starań o poprawę estetyki sylwetki? Tymczasem na kondycję tego narządu w sposób istotny wpływa tryb życia obejmujący zarówno sposób odżywiania i aktywność fizyczną, jak i obciążenie stresem. Warto mieć na uwadze istnienie takowych zależności i na co dzień starać działać w taki sposób, by unikać ekspozycji na działanie czynników zakłócających pracę tarczycy.
Zbyt niskie spożycie węglowodanów
Chociaż diety niskowęglowodanowe stanowić mogą skuteczną metodę walki z nadwagą i otyłością, to mają także swoje wady, zwłaszcza jeśli praktykowane są w skrajnych formach. Zbyt niskie spożycie węglowodanów niekorzystnie wpływa na metabolizm hormonów tarczycy. Warto wiedzieć, że poza nielicznymi przypadkami, schodzenie do dwucyfrowego pułapu w spożyciu węglowodanów w przypadku osób aktywnych fizycznie zazwyczaj nie jest konieczne, a w dłuższej perspektywie czasowej – może okazać się szkodliwe.
Goitrogeny
Niektóre produkty żywnościowe, obecne na co dzień w naszej diecie zawierają związki chemiczne, które mogą niekorzystnie wpływać na pracę tarczycy. Zwane są one goitrogenami a mechanizm ich działania polega głownie na upośledzeniu wykorzystania jodu przez organizm. Do tych związków zaliczamy wybrane tioglikozydy, glikozydy cyjanogenne, polifenole i hemaglutyniny. Związki te obecne są głównie w warzywach takich brokuły, kalafior, różne odmiany kapusty, brukselka, a także strączki takie jak soja czy fistaszki. Podczas gotowania, przy odpowiednim dostępie powietrza związki te mogą ulegać dezaktywacji.
Niedobory pokarmowe
Tarczyca dla prawidłowego funkcjonowania potrzebuje odpowiedniej dostępności wielu składników pokarmowych, zwłaszcza jodu, selenu, cynku i żelaza, a także witamin E, A i D oraz witamin z grupy B. Jeśli ich nie otrzyma – nie będzie pracować prawidłowo. Przykładowo: zbyt niskie spożycie jodu skutkuje obniżeniem produkcji hormonów produkowanych przez tarczycę, zbyt mała podaż selenu zmniejsza efektywność konwersji tyroksyny (T4) do trójjidotyroniny oraz zwiększa ekspozycje tarczycy na działanie szkodliwych czynników takich jak wolne rodniki. Niedobór żelaza upośledza natomiast przemianę tyreoglobuliny w tyroksynę. Nie trzeba znać dokładnie szczegółowo mechanizmów tych zależności, warto natomiast zapamiętać sobie, że bez zróżnicowanej, opartej na nisko przetworzonych produktach żywnościowych diecie trudno jest utrzymać tarczycę w szczytowej kondycji.
Gluten
Wiele wskazuje na to, że tarczyca nie lubi glutenu, bo – jakkolwiek to dziwnie nie zabrzmi - jest do niej podobny… Przynajmniej dla naszego układu immunologicznego, który w obecności tego składnika diety może niekiedy zwrócić się przeciwko komórkom tarczycy. Dochodzi wtedy do tzw. autoagresji. U osób genetycznie predysponowanych do takiego rozwoju wydarzeń może rozwinąć się choroba Hashimoto. W takim wypadku okazuje się, że eliminacja z diety glutenu przynosi wymierne korzyści. Nie chciałbym przesadnie straszyć glutenem, bo brakuje przekonujących dowodów, że składnik ten jest groźny bez pewnych genetycznych obciążeń, ale na wszelki wypadek pewną ostrożność warto zachować.
Permanentny stres
Stres sam w sobie czy to fizyczny czy psychiczny nie jest niczym złym i nie należy za wszelką cenę go unikać. Jeśli jednak jego nasilenie jest bardzo duże lub zwłaszcza – jeśli przedłuża się w czasie, to efektem jest szereg niekorzystnych następstw, do których zaliczyć można m.in. spowolnienie pracy tarczycy. Warto poświecić trochę uwagi technikom zarządzania stresem, metodom relaksacyjnym i wygenerować czas na odpoczynek od pracy, nauki czy treningów. Należy też pamiętać, że ważnym elementem profilaktyki jest umiejętność planowania i organizacji czasu oraz asertywność – czynniki te pozwalają skutecznie bronić się przed sytuacjami, którym towarzyszy permanentny stres.
Siedzący tryb życia – brak aktywności fizycznej
Prowadzenie siedzącego trybu życia i totalny brak aktywności fizycznej w szybkim tempie prowadzić może do pogorszenia stanu zdrowia, zwiększając ryzyko rozwoju chorób takich jak miażdżyca i otyłość. Okazuje się, że brak ruchu pośrednio odbija się na funkcjonowaniu tarczycy. Powiązane jest to m.in. z pogorszeniem wielu parametrów metabolicznych powiązanych z wrażliwością insulinową i gospodarką lipidową. Regularny wysiłek fizyczny pozwala utrzymać tarczycę w dobrej kondycji.
Nadmierna aktywność fizyczna
O ile umiarkowana aktywność fizyczna korzystnie wpływa na funkcję tarczycy, o tyle mordercze treningi mogą doprowadzić do zaburzenia jej pracy, zwłaszcza jak towarzyszą im niedobory energetyczne. W takiej sytuacji dojść może do przetrenowania, czyli specyficznego zaburzenia homeostazy ustrojowej spowodowanego brakiem równowagi pomiędzy natężeniem bodźców treningowych a zdolnością organizmu do adaptacji. Konsekwencją jest m.in. drastyczny wzrost poziomu kortyzolu oraz zaburzenie funkcjonowania tarczycy. Wyprowadzenie tego stanu zajmuje niekiedy miesiące, warto więc trzymać rękę na przysłowiowym pulsie i starać się wprowadzać periodyzację intensywności treningów, uwzględniającą okresy regeneracyjne.
Podsumowanie
Tarczyca dla prawidłowego funkcjonowania potrzebuje odpowiednich warunków i biorąc pod uwagę jak ważne jest utrzymanie jej w dobrej formie, warto wyjść naprzeciw jej oczekiwaniom. Odpowiednia dieta wraz z właściwie ukierunkowanym wysiłkiem fizycznym oraz unikanie ekspozycji na działanie permanentnego stresu to czynniki o niebagatelnym wpływie na kondycję tego narządu.
