Nie ulega wątpliwości, że stosowanie sterydów i tzw. „prohormonów” wiąże się z ryzykiem. Wielu osobom wydaje się, że występujące w trakcie lub po cyklu skutki uboczne mają jedynie charakter chwilowy i nie należy się nimi przejmować. Tymczasem w praktyce sytuacja nie zawsze wygląda tak kolorowo. Niekiedy zdarza się, że konsekwencje stosowania środków dopingowych są rozłożone w czasie. Nie ma innego sposobu by ocenić kondycję zdrowotną organizmu, jak wykonanie przynajmniej kilku podstawowych badań. Poniżej lista tych, które warto wykonać.
Jakie mogą być konsekwencje stosowania sterydów i prohormonów?
Wielu osobom wydaje się, że większość historii dotyczących negatywnych skutków stosowania sterydów anaboliczno androgennych (w skrócie SAA), to wynik wybujałej fantazji zagorzałych przeciwników dopingu. Oczywiście niektóre teorie są wyssane z palca, ale nie oznacza to, że stosowanie SAA jest w pełni bezpieczne. Przede wszystkim liczyć należy się z tym, że przyjmowanie tego typu środków doprowadza do deregulacji zaburzeń pracy osi podwzgórze- przysadka- jądra, czyli mechanizmu odpowiedzialnego za kontrolę produkcji hormonów płciowych w organizmie. Skutkiem tego jest zablokowanie produkcji endogennych androgenów, wzrost aktywności estrogenów co skutkuje obniżeniem libido, zaburzeniami wzwodu, nadmierną retencją płynów i wieloma innymi nieprzyjemnymi konsekwencjami. Dodatkowo stosowaniu sterydów towarzyszyć mogą także: nadciśnienie, zaburzenia gospodarki lipidowej, zaburzenia pracy wątroby, wahania nastroju, trądzik, utrata włosów, etc. Możliwość wystąpienia tego typu skutków ubocznych należy wziąć pod rozwagę. Trzeba też liczyć się z tym, że powrót do homeostazy po skończeniu cyklu może trwać wiele tygodni lub nawet – wiele miesięcy, a w skrajnych przypadkach niektóre zmiany bywają już dożywotnie… W celu oceny ogólnie pojętej kondycji organizmu należy więc wykonać odpowiednie badania.
Morfologia krwi obwodowej
W związku z dość szerokim spektrum działania SAA liczba badań, które warto byłoby wykonać po cyklu jest dość długa. Z pewnością warto zacząć od tzw. „morfologii krwi obwodowej”, która pozwoli ocenić ogólną kondycję zdrowotną organizmu. Morfologia krwi obwodowej mówi nam o liczbie elementów morfotycznych krwi (czerwonych i białych krwinek, oraz trombocytów odpowiadających za procesy krzepnięcia). Wyniki badań przy krótkich cyklach nie powinny być znacznie zaburzone, przy dłuższych może dojść do zwiększenia poziomu hemoglobiny, hematokrytu i czerwonych krwinek. Zakresy referencyjne nie powinny być jednak znacznie przekroczone, tak więc wszelkie istotne odstępstwa od normy stanowią wskazanie do zasięgnięcia opinii lekarza. Wyjątkiem jest sytuacja, w której badania wykonujemy w trakcie lub nie długo po jakiejś infekcji, wtedy zazwyczaj parametry związane z aktywnością ciałek odpornościowych mogą być wyraźnie „rozjechane”.
Profil lipidowy
Gospodarka lipidowa podczas stosowania sterydów może ulec istotnej deregulacji. Należy temu w miarę możliwości przeciwdziałać poprzez odpowiednie zabiegi żywieniowe i suplementacyjne. Ważne jest by skontrolować jak wygląda poziom lipidów zaraz po i następnie kilka tygodni po zakończeniu cyklu. Jeśli nie będzie widać poprawy, a wyniki wskazywać będą na dyslipidemię, może to oznaczać poważne problemy np. ze strony wątroby lub tarczycy. Chcąc sprawdzić funkcjonowanie gospodarki lipidowej należy oznaczyć nie tylko cholesterol całkowity, ale także poszczególne jego frakcje, jak i poziom triglicerydów.
Próby wątrobowe
Ocena kondycji wątroby jest szczególnie ważna w przypadku stosowania środków przyjmowanych drogą pokarmową. W tym celu należy wykonać tzw. próby wątrobowe, oznaczając poziomy transferaz (alaninowej - AlAT i asparaginowej - AspAT), gamma-glutamylotransferazy (GGTP), fosfatazy zasadowej (ALP), a także dodatkowo poziom bilirubiny całkowitej. Praktyka pokazuje, że już po zaledwie miesiącu przyjmowania środków takich jak metanabol poziom aminotransferaz może podskoczyć kilkukrotnie. Wątroba jest narządem, który niezwykle szybko się regeneruje, ale musi mieć zapewnione ku temu odpowiednie warunki. Badanie prób wątrobowych należy wykonać już w trakcie cyklu i następnie powtórzyć je po zakończeniu przyjmowania środków hormonalnych.
Hormony płciowe i gonadotropiny
Kolejnym badaniem, które warto zrobić jest oznaczenie poziomów hormonów płciowych i gonadotropin. Podstawą jest zbadanie poziomu testosteronu całkowitego, estradiolu i luteotropiny. Dodatkowo (przy stosowaniu środków typu „tren” / „deka”) należy zbadać poziom prolaktyny. Pomocniczo przydają się również badania testosteronu wolnego i globuliny wiążącej hormony płciowe, ale te są przydatne w drugiej kolejności, dla pogłębienia diagnostyki. Uwaga: badania poziomu hormonów płciowych wykonuje się najpierw przed cyklem (żeby mieć punkt odniesienia), następnie około 3 – 4 tygodni po tzw. „odbloku”. Wtedy możemy mieć pełen obraz sytuacji dotyczący tego, czy udało się przywrócić układ hormonalny do pionu. Dokładną interpretację wyników badań omówię w osobnym artykule. Oczywiście powyższe badania można także robić w trakcie cyklu (zwłaszcza estradiol, testosteron i warunkowo prolaktynę, LH – nie ma sensu).
Badanie funkcji nerek
Stosowanie sterydów anaboliczno-androgennych może także niekorzystnie wpłynąć na stan zdrowia nerek. Po cyklu należy więc również zbadać funkcję tego narządu. Podstawowym wskaźnikiem będą wyniki badania ogólnego moczu. Dodatkowo można także oznaczyć: mocznik (podwyższone wyniki wskazywać mogą na niewydolność nerek, problemy metaboliczne lub odwodnienie); kwas moczowy (zbyt wysoki poziom wskazuje często zaburzenia metaboliczne, choroby nerek lub stawów); kreatyninę lub cystatynę C (pozwala ocenić funkcję filtracyjną nerek). Oznaczenie poziomu elektrolitów także może być pomocne, choć nie zawsze wskazuje na problem nerkowy, często spowodowane jest odwodnieniem, a niekiedy także – problemami ze strony układu krążenia.
Kilka słów na zakończenie
Powyżej zaproponowane badania nie wyczerpują listy tych, które warto zrobić po cyklu sterydowym. Są to jednak w większości wypadków badania najważniejsze. Osoby zainteresowane poszerzeniem diagnostyki mogą pomyśleć o oznaczeniu poziomu TSH (lub wykonaniu całego panelu tarczycowego) i kortyzolu. Można także pokusić się o zbadanie poziomu witaminy D, gdyż niski jej status w organizmie utrudnia przeprowadzenie skutecznego odbloku.
Niezwykle ważne jest, by na badania krwi udać się rano, na czczo, najlepiej około 12 – 16h od ostatniego posiłku oraz – uwaga – minimum 24h od wysiłku fizycznego. Jest to bardzo istotne. Wykonanie badań rano, podczas gdy wieczorem byliśmy na siłowni może dać zafałszowane wyniki. W takim wypadku przekroczone mogą być limity dla aminotransferaz (niesłusznie wskazując na problemy z wątrobą) i kreatyniny (wskazując na problemy z nerkami). Przed badaniem nie należy też pić dużych ilości płynów, również wody, a zwłaszcza – kawy.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
