Z wiekiem wszystko się zmienia. Część zmian jest pozytywna, wręcz pożądana, a część konieczna. Zmianie ulega każda komórka w naszym ciele, przez co zmienia się nasz wygląd i funkcjonowanie układów, w tym także odpornościowego. Z pewnością niewielu z nas myśli cały czas o tym, że ma układ odpornościowy, ale trzeba wiedzieć, że on istnieje i cały czas chroni nas przed wirusami i bakteriami. Pełni w naszym organizmie niesamowicie ważną rolę, dlatego też jego poprawne funkcjonowanie jest dla nas na wagę złota. Jakie zatem zachodzą w nim zmiany w miarę upływu lat?
Dwa obszary układu odpornościowego
Nasz układ odpornościowy zawiera dwa zintegrowane ze sobą systemy - odporności naturalnej (wrodzonej) oraz adaptacyjnej (swoistej). Pierwsza z nich składa się z komórek i fizycznych barier chroniących przed czynnikami zewnętrznymi takimi, jak skóra, błony śluzowe. Przykładowo, błony śluzowe uwalniają substancje chemiczne, które pomagają zwalczać bakterie i wirusy. Są to mechanizmy obronne, z którymi się urodziliśmy i są one gotowe zmierzyć się z zewnętrznymi czynnikami, zagrożeniami nawet, jeśli nigdy wcześniej ich nie spotkały.
Adaptacyjna część układu odpornościowego zawiera komórki i białka, które nabywają zdolność do ochrony przed "najeźdźcami". Działają one wówczas, gdy układ wrodzony nie może samodzielnie wyeliminować zagrożenia. Mają pamięć i kiedy nawiążą kontakt z nową bakterią czy innym zagrożeniem, zapamiętują je i będą potrafiły je rozpoznać następnym razem.
System odpornościowy staje się mniej wydajny z wiekiem
Niestety zarówno układ wrodzony, jak i adaptacyjny, stają się mniej skuteczne wraz z wiekiem. Spadek funkcji odpornościowej, który towarzyszy starzeniu się nazywa się immunosenescencją. Porównując oba układy można stwierdzić, że większy spadek odnotowuje układ adaptacyjny. Dowodem na to jest sposób, w jaki organizm reaguje na szczepionkę w późniejszym życiu.
Szczepionka składa się z rodzaju wirusa, który jest zbyt słaby, aby wywołać wirusa lub z syntetycznego białka przypominającego tego wirusa. Po wprowadzeniu szczepionki do organizmu wywołana zostaje odpowiedź autoimmunologiczna, która tworzy komórki T i B. Są one przeszkolone do rozpoznawania tego wirusa, jeśli spotkają go ponownie. Osoby powyżej 60-ego roku życia nie są zaszczepione, gdyż są odporne na reakcje immunologiczne zachodzące po szczepieniu, a przez to też bardziej narażone są na infekcje. Często też infekcje są dla nich bardziej dotkliwe.
Stany zapalne powstające wraz z wiekiem a układ odpornościowy
Można pomyśleć, że gdy odpowiedź immunologiczna się zmniejszy, to zmniejszy się także stan zapalny. Zapalenie jest jednak wynikiem nadmiernej aktywności układu odpornościowego, a sam układ odpornościowy po prostu zaczyna mniej reagować na zagrożenia. Czyli, gdy z wiekiem pojawiają się stany zapalne, to wynikają one z dysfunkcji układu immunologicznego, a nie jego tłumienia. Przykładowo, po menopauzie obserwuje się u kobiet wzrost chorób autoimmunologicznych z powodu wytwarzania przeciwciał przeciwko prawidłowym tkankom. Wydawałoby się zatem, że czasami układ odpornościowy działa nieadekwatnie do potrzeb, przez co jest mniej skuteczny tam, gdzie istnieje uzasadnione zagrożenie.
Jak to się dzieje? Badania wykazują, że u osób starszych komórki odpornościowe wytwarzają więcej prozapalnych związków chemicznych, zwanych cytokinami. Jeden z nich, rozpoznawalny pod hasłem IL-6, rośnie wraz z wiekiem. Z biegiem czasu cytokiny mogą uszkadzać zdrowe tkanki. Eksperci uważają, że ten rodzaj uszkodzeń przyczynia się do starzenia się i chorób związanych z wiekiem.
Podsumowanie
Jak widać, układ odpornościowy zmienia się wraz z wiekiem. Staje się bardziej podatny na infekcje, wzrasta ryzyko uszkodzenia tkanek spowodowane nadmierną aktywnością układu odpornościowego. Właśnie dlatego choroby autoimmunologiczne częściej dotykają kobiet po menopauzie, a śmierć z powodu infekcji jest częstsza po 65 roku życia.
Czy są sposoby, aby utrzymać układ odpornościowy w lepszej kondycji?
Oto one:
zrób badania krwi i sprawdź, czy nie masz braków w witaminach i minerałach, szczególnie witaminy D,
zadbaj o zbilansowaną dietę, bogatą w pokarmy roślinne - zawierają one dużo witaminy C, a także antyoksydanty,
unikaj przetworzonej żywności,
spożywaj produkty bogate w cynk, który jest mocno związany z pracą układu odpornościowego - nawet niewielki niedobór może być dla nas odczuwalny,
zadbaj o umiarkowaną aktywność - stymuluje ona aktywność komórek odpornościowych - unikaj jednak przetrenowania,
spożywaj sfermentowaną żywność, w tym jogurty, kiszonki - zasilają one jelita zdrowymi bakteriami, które wspierają funkcję odpornościową,
unikaj stresorów, albo naucz się, jak sobie z nimi radzić,
zapewnij sobie odpowiednią ilość snu, min. 7 godzin dziennie - brak snu zwiększa uwalnianie kortyzolu, który tłumi działanie układu odpornościowego,
utrzymaj prawidłową masę ciała - nadmiar tkanki tłuszczowej uwalnia cytokiny, które mogą wywoływać stan zapalny.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
