Jak słaba jakość powietrza może uszkadzać mózg?

Zanieczyszczenia powietrza a zmiany w mózgu

Do tej pory rozpatrywano głównie wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ sercowo-naczyniowy oraz układ oddechowy. Nie ma wątpliwości, że zanieczyszczenia powietrza wiążą się z chorobami układu oddechowego, alergiami, nowotworami. Coraz powszechniejsza jest także wiedza na temat oddziaływania mikropyłów na serce i układ krążenia.

Okazuje się jednak, że stan powietrza ma ogromny wpływ również na kondycję mózgu.

Badanie z Uniwersytetu w Lancaster

W trakcie projektu przeanalizowano 37 wycinków tkanki mózgowej, w tym 29 pobranych od osób, które żyły i zmarły w Meksyku, czyli mieście znanym z ogromnego zanieczyszczenia powietrza. Pozostała ósemka pochodziła z Manchesteru.

Wcześniej pobrano próbki powietrza z ruchliwej ulicy. W próbkach tych zidentyfikowano magnetyt.

Zespół badaczy z Lancaster zidentyfikował również w tkankach mózgu magnetyt, czyli tlenek żelaza. Podejrzewa się, że ta substancja może przyczyniać się do rozwoju chorób neurologicznych takich, jak Alzheimer.

Wyniki badania pokazały, że ilość nagromadzonego tlenku żelaza z mózgu jest naprawdę znacząca. Miliony cząsteczek magnetytu zaledwie w jednym gramie tkanki mózgowej. Zdaniem naukowców oznacza to miliony możliwości, w których uszkodzeniu może ulec delikatna tkanka tworząca mózg i cały układ nerwowy.

Badanie naukowców z Bostonu

W badaniu wzięły udział 943 zdrowe osoby z Bostonu, Nowej Anglii oraz Nowego Jorku w wieku co najmniej 60 lat. Kondycję mózgu oceniano za pomocą rezonansu.

Za pomocą RM oceniano poziom markerów starzenia się mózgu. Wśród markerów znalazły się: całkowita objętość mózgu, objętość hipokampa (odzwierciedla zmiany związane z pamięcią), ogniska hiperdensyjne substancji białej (wskazujące na patologię i starzenie się) oraz utajone udary mózgu.

Oceniano również zanieczyszczenia powietrza pyłami w okolicy zamieszkanej przez osoby biorące udział w badaniu.

Okazało się, że osoby narażone na długotrwały kontakt z zanieczyszczeniami powietrza miały mniejszą całkowitą objętością mózgu i większą ilością obszarów niedokrwienia mózgu, co skutkowało szybszym starzeniem się mózgu.

Podejrzewa się, że spaliny wywołują w mózgu stany zapalne i zwiększają poziom wolnych rodników tlenowych, które niszczą komórki.

http://stroke.ahajournals.org/content/46/5/1161

Zanieczyszczenia powietrza a choroba Alzheimera

W 2016 roku po raz pierwszy udowodniono, że cząsteczki zanieczyszczeń powietrza mogą gromadzić się w mózgu. To z kolei stanowi prawdopodobnie przyczynę powstawania i rozwoju chorób neurodegradacyjnych, do których zalicza się choroba Alzheimera.

Wysokie stężenie pyłu PM 2,5 (według organizacji zdrowia najbardziej szkodliwy pył) może zwiększać ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera aż o 92%.

Szacuje się, że pył PM 2,5 powoduje nawet co piąty przypadek demencji.

Przeprowadzono badanie, w którym przebadano 3647 kobiet (w wieku 65-79 lat) w 48 stanach USA skupionych wokół organizacji Women’s Health Initiative Memory Study (WHIMS). Wszystkie uczestniczki w czasie badań były całkowicie zdrowe.

Oceniono poziom pyłu PM 2,5 w okolicy miejsca zamieszkania uczestniczek badania.

Okazało się, że kobiety mieszkające w zanieczyszczonych regionach były o 81% bardziej narażone na ryzyko zmniejszenia się zdolności poznawczej, niż pozostałe uczestniczki.

Zanieczyszczenia powietrza a depresja, niższe poczucie szczęścia

Badania epidemiologiczne pokazały, że dzieci przebywające w obszarach o wysokim zanieczyszczeniu powietrza gorzej wypadają w testach na inteligencję, mają problemy z koncentracją i charakteryzuje je też gorsza pamięć. U dzieci tych zauważono również wyższy poziom niepokoju, a także częstsze zachowania depresyjne, niż u rówieśników przebywających na terenach o czystym środowisku. U osób starszych narażonych przed długi czas na zanieczyszczone powietrze obserwuje się przyspieszenie procesu starzenia układu nerwowego, co wiąże się z gorszymi zdolnościami poznawczymi i niższą sprawnością umysłową.

Okazuje się, że istnieją również dowody na to, że zanieczyszczenia powietrza korelują z poziomem naszego zadowolenia i samopoczuciem.

Naukowcy z University of York w Wielkiej Brytanii twierdzą, że w miarę wzrostu zanieczyszczeń dwutlenkiem azotu spada satysfakcja z życia oraz osobiste poczucie szczęścia.

Badanie przeprowadzone na 50 tys. dorosłych mieszkańców Anglii wykazało, że wzrost NO2 o 10 mikrogramów na metr sześcienny zmniejszył satysfakcję z życia (w skali od 1 do 7) o 0,03. Liczba może wydawać się niewielka. Okazuje się jednak, że straty w zadowoleniu z życia spowodowane zanieczyszczeniem powietrza są porównywalne w około 83% do efektów separacji małżeńskiej, w ponad w 100% do utraty współmałżonka i w nieco ponad 50% do bezrobocia.

Zanieczyszczenia powietrza a samobójstwa

Koreańscy naukowcy odkryli zwiększone ryzyko samobójstw po narażeniu na drobne cząstki stałe (rodzaj zanieczyszczenia powietrza).

Natomiast badanie przeprowadzone w Salt Lake Country wykazało, że mężczyźni w wieku od 36 do 64 lat wydawali się szczególnie narażeni na popełnienie samobójstwa po okresach, gdy stężenie dwutlenku azotu w hrabstwie było wyższe.

Podsumowując: oddychanie zanieczyszczonym powietrzem jest szczególnie niebezpieczne dla osób w podeszłym wieku oraz dzieci, a także dla osób, które już borykają się z problemami zdrowotnymi lub nie mogą ograniczyć ekspozycji na szkodliwe zanieczyszczenia. Niestety Polska należy do najbardziej zanieczyszczonych krajów Europy, a problem szczególnie nasila się w zimowym okresie grzewczym.