Jaką rolę w zdrowiu kobiet odgrywa testosteron?

U mężczyzn testosteron uwalnia się w komórkach jąder. U kobiet z kolei dzieje się to w jajnikach (wraz z estrogenem, który jest dominujący) oraz w nadnerczach, dwóch małych gruczołach zlokalizowanych powyżej nerek. Okazuje się, że nawet po menopauzie kobiety produkują testosteron w jajnikach - są to co prawda ilości dwukrotnie mniejsze, ale jednak wciąż uwalniane. 

Niektóre kobiety mają więcej testosteronu, niż inne

Tak jak zostało wspomniane, kobiety mają dużo niższy poziom testosteronu, niż mężczyźni. W zależności jednak od różnych czynników jedne mogą mieć go więcej, drugie mniej, co oczywiście wpływa na stan zdrowia i samopoczucia. Jednym ze schorzeń charakteryzujących się większą ilością tego hormonu jest zespół policystycznych jajników, zwany także PCOS. Dotyka ok. 5-10% kobiet, z których wiele też cierpi na otyłość lub insulinooporność. Kobiety cierpiące na PCOS wytwarzają też więcej testosteronu. 

Jeśli spojrzeć na testosteron przez pryzmat chęci zbudowania mięśni lub siły, to jego wyższy poziom zdawałby się być pozytywnym zjawiskiem. Trzeba jednak pamiętać, że u kobiet wyższy poziom tego hormonu objawia się także dodatkowym i mocniejszym owłosieniem, przyrostem masy ciała (niekoniecznie pożądanym), trądzikiem, nieregularnymi miesiączkami, niepłodnością, a nawet depresją. Dodatkowo wiele kobiet z zespołem policystycznych jajników boryka się także z cukrzycą typu 2 i wysokim ciśnieniem krwi. 

Kiedy kobieta może mieć niższy, niż przeciętny poziom testosteronu? Na przykład kiedy bierze doustne środki antykoncepcyjne. Hormony w tych tabletkach hamują funkcje jajników u młodszych kobiet. Mniejszy poziom testosteronu mogą mieć też kobiety, którym usunięto jajniki. 

Czy testosteron jest ważny dla zdrowia kobiet?

Jak najbardziej. Testosteron pomaga utrzymać gęstość kości i zmniejszać związaną z wiekiem utratę tkanki mięśniowej. Mało tego, jego niski poziom może zmniejszyć popęd płciowy, a u kobiet po menopauzie zwiększyć podatność na złamania kości. Nie należy jednak przedwcześnie panikować, ponieważ niski poziom testosteronu nie grozi kobietom, które nie musiały się poddać wycięciu jajników, ani nie leczyły się za pomocą chemioterapii lub radioterapii. Jeśli jednak którąś z pań ten problem dotyczy, należy skonsultować się z lekarzem, który przepisze właściwą dawkę testosteronu, by mógł on pomóc w doprowadzeniu do naturalnego poziomu.

Jak wiadomo, wraz z wiekiem zmieniają się różne procesy zachodzące w organizmie. U kobiet po menopauzie zmniejsza się produkcja niektórych hormonów, co może zwiększać ryzyko chorób serca. Zwykle obwiniany jest za to spadek estrogenów, ale niektóre badania sugerują, że podobny skutek może mieć także spadek testosteronu. Jak to jest możliwe? Po pierwsze, oba hormony poprawiają funkcję naczyń krwionośnych obniżając tym ciśnienie krwi i zmniejszając uszkodzenia ścian tętnic. 

Kolejnym argumentem wskazującym, że testosteron jest ważny dla zdrowia, to fakt, że jego zbyt niski poziom może przyczyniać się do depresji i ogólnego braku energii. Dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Niestety, sprzyja to także wzrostowi tkanki tłuszczowej.

Naukowcy ostatnio rozważają, czy testosteron nie ma czasami wpływu również na zdrowie mózgu i funkcje poznawcze. Póki co, wykonano niewiele badań. Jedno z nich miało wyjaśnić, czy rzeczywiście prawdą jest, że lepsze umiejętności językowe kobiet wynikają z mniejszej ilości testosteronu. Badanie to pokazało, że pod wpływem terapii testosteronem uaktywniają się pewne obszary mózgu i możliwe jest, że ma to związek z umiejętnościami językowymi. Na razie jednak nie ma tu cudownych odkryć, choć naukowcy z pewnością będą chcieli podjąć się kolejnych badań w tym temacie.

Terapia  testosteronem

Kobiety nie reagują zbyt entuzjastycznie na myśl o terapii testosteronem. Nic dziwnego... Skutki uboczne, takie jak większe owłosienie, trądzik, potencjalny wzrost masy mięśniowej, skutecznie zniechęcają. Oczywiście nie wszystkie kobiety, które poddane zostały z różnych powodów suplementacji, doświadczają tych objawów. Niektóre z nich odczują jedynie łagodne skutki. Zwykle nasilone skutki uboczne pojawiają się przy wysokich dawkach testosteronu. 

Istnieją jednak inne obawy, poważniejsze. Terapia testosteronem może zwiększać ryzyko raka piersi. W jednym z badań pt. Nurse's Health Study wykazano związek między terapią testosteronem a rakiem piersi. Inne badania tego nie potwierdziły. Skąd zatem taki temat? Powodem, dla którego testosteron może być związany z rakiem piersi jest to, że komórki tłuszczowe produkują aromatazę, enzym, który przekształca testosteron w estrogen, a ten z kolei może napędzać wzrost niektórych postaci raka piersi, jeśli osiągnie pewien poziom.

Z powodu małej ilości badań ciężko na chwilę obecną powiedzieć coś więcej na ten temat. Z pewnością jest to też kwestia bardzo osobnicza.

Testosteron a trening siłowy

Posiadanie większej ilości testosteronu jest korzystne dla osób, które pracują nad zwiększeniem masy mięśniowej. Kobiety także chcą kształtować sylwetkę i mogą chcieć rozwijać mięśnie, ale zwykle nie aż tak, jak mężczyźni, dlatego też wystarczą im małe ilości testosteronu. Okazuje się, że nawet kobiety po menopauzie mają go wystarczająco, by móc pracować nad sylwetką. Mało tego, jeśli kobiety wykonują przez dłuższy czas odpowiednio ciężki trening oporowy, podnoszą ciężary, stosują krótkie okresy odpoczynku, mogą wpływać na większą produkcję tego hormonu w surowicy.

Podsumowanie

Jak widać powyżej, testosteron pomimo tego, że bardziej kojarzony jest z mężczyznami, pełni dość ważne funkcje w organizmie kobiet. Pomaga zachować odpowiednią gęstość kości, beztłuszczową masę ciała, poprawia libido, zwiększa poziom energii i wpływa na nastrój. 

Jeżeli chodzi o terapię uzupełniającą, to większość lekarzy nie zaleca tego robić. Wyjątkiem są sytuacje zdrowotne, kiedy np. usunięto kobiecie jajniki lub musiała ona przejść poważne leczenie, takie jak np. chemioterapia. Wszystko należy uzgodnić ze swoim lekarzem.