Mechanizmy
Wybrane związki zawarte w pokarmie w sposób istotny oddziaływać mogą na proces wchłaniania leków z przewodu pokarmowego. Mechanizm tego zjawiska najczęściej polega bądź to na bezpośrednim blokowaniu adsorpcji przez daną substancję z żywności, bądź na wiązaniu się danego związku obecnego w pokarmie ze składnikiem aktywnym farmaceutyku doprowadzając do zmiany jego właściwości w taki sposób, iż nie zostaje on wchłonięty ze światła przewodu pokarmowego. Inne możliwości obejmują tzw. „wytrącanie” leku oraz zmianę pH treści pokarmowej.
Poniżej lista składników pokarmowych, które w sposób wybitny utrudniać mogą wchłanianie leków.
-
Wapń
Produkty zawierające znaczne ilości wapnia (czyli przede wszystkim nabiał i żywność wzbogacana w ten pierwiastek) mogą istotnie obniżyć lub wręcz całkowicie uniemożliwić wchłanianie wybranych substancji aktywnych obecnych w farmaceutykach, tworząc z nimi trudno rozpuszczalne sole. Efekt ten występuje m.in. w przypadku środków stosowanych w zakażeniach górnych dróg oddechowych i chorobach układu moczowego (tj. fluorochinolony i tetracykliny). Skutkiem tej zależności jest zmniejszona efektywność kuracji. Tak więc należy unikać przyjmowania wspomnianych antybiotyków w towarzystwie produktów zasobnych w wapń. W ogóle warto zachować ostrożność w przyjmowaniu farmaceutyków wraz z pokarmami mlecznymi i produktami wzbogaconymi we wspomniany pierwiastek.
-
Błonnik
Błonnik jest kolejnym składnikiem mogącym upośledzać wchłanianie leków. Składnik ten obecny jest głownie w otrębach, warzywach (przede wszystkim strączkowych), produktach zbożowych otrzymanych z mąki z pełnego przemiału (ryż brązowy, makaron z pełnego ziarna, pieczywo razowe, grube kasze). Efekt ten jest szczególnie silny w przypadku leków stosowanych w chorobach układu krążenia oraz przy farmaceutykach przeznaczonych do leczenia chorób neurologicznych zaburzeń nastroju. Najbardziej „wrażliwe” na obecność błonnika są trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjnych).
-
Żelazo
W przypadku mechanizm zmniejszania wchłaniania farmaceutyków jest taki sam jak ten opisany w przypadku wapnia. Tutaj również dochodzi do zjawiska kompleksowania, czyli tworzenia trudno rozpuszczalnych bądź całkowicie nierozpuszczalnych kompleksów.
-
Garbniki
Farmaceutyków nie należy popijać herbatą, zwłaszcza – mocną, a także kawą. Zawarte w nich garbniki bardzo łatwo mogą wchodzić w reakcje ze składnikami farmaceutyków doprowadzając do zmiany ich właściwości w taki sposób, że nie są one wchłaniane z przewodu pokarmowego. Szczególnie wrażliwe na obecność tanin mogą być farmaceutyki oparte na pierwiastkach takich jak żelazo, lit, brom, wapń, magnez i inne.
