Ostropest plamisty – cenny dodatek do zdrowej diety

Trochę botaniki

Ostropest plamisty (Sylibum marianum) jest rośliną należącą do rodziny astrowatych i naturalnie pochodzi z regionu okolic basenu Morza Śródziemnego. Z wyglądu przypomina trochę oset i na pierwszy rzut oka trudno wręcz uwierzyć, iż nie jest to bezwartościowy „chwast”, a surowiec leczniczy, zwłaszcza że rozprzestrzenia się bardzo łatwo i występuje na wielu terenach, również w obrębie naszego kraju. Możliwe, że wielu czytelników tego artykułu miało okazję spotkać tę roślinę podczas pieszych wędrówek po pozamiejskich terenach zielonych, nie zdając zupełnie sobie sprawy z tego, iż ma ona udokumentowane właściwości prozdrowotne.

Co w ostropeście siedzi?

Ostropest plamisty, a dokładnie jego owoce, które są źródłem slimaryny (2 – 3%), będącą de facto jest mieszaniną czterech bioaktywnych substancji z grupy flawonoidów takich jak:

• sylibinina (50-60%),     
• izosylibinina (ok. 5%),
• sylichristyna (ok.20%)     
• sylidianina (15%).     

Najbardziej unikalne właściwości wykazuje sylibinina. Oprócz wspomnianych powyżej związków owoce ostropestu w stanie suchym są też źródłem składników takich jak:

• tłuszcz (około 20%), na który składają się głównie kwasy: linolowy i oleinowy,
• białko (około16%), zawierające około 20 g aminokwasów egzogennych na 100 g (białka),
• błonnik (24%), zawierającego frakcje rozpuszczalne i    nierozpuszczalne w wodzie.

Zawartość witamin i składników mineralnych bywa pomijana przy analizie wartości odżywczej i prozdrowotnej owoców ostropestu plamistego. Najważniejsza jest obecność sylimaryny, a przede wszystkim – sylibininy i to głównie jej właściwościom poświęcony jest niniejszy artykuł.

Sylibinina a wątroba

Sylibinina jest najciekawszym składnikiem ostropestu plamistego. Mechanizmy leżące u podstaw jej korzystnego wpływu na nasz organizm są dość złożone. Od pewnego czasu szczególnym przedmiotem badań jest wpływ sylibininy na funkcjonowanie hepatocytów, czyli komórek wątrobowych. Okazuje się, że wspomniany flawonoid m.in. hamuje wnikanie rozmaitych toksyn do wnętrza hepatocytów, a dodatkowo też zapobiega apoptozie, czyli śmierci komórek. Sylibinina ma właściwości antyoksydacyjne, co związane jest z pozytywnym wpływem na produkcję glutationy i aktywność enzymów takich jak dysmutazy i peroksydazy (w tym również oddziałuje na peroksydazę glutationową). To jednak nie koniec pozytywnych cech wspomnianej substancji.

Badania naukowe wskazują, że sylibinina wraz z pozostałymi składnikami kompleksu sylimaryny hamuje syntezę prostaglandyn uczestniczących w procesie peroksydacji lipidów, (chroni więc też lipidy tworzące błony komórkowe). Istnieją dowody na to, że sylibinina nasila proces syntezy nowych hepatocytów, co przyspiesza regenerację uszkodzonej wątroby. Działanie tego związku jest tak silne, że stosuje się go m.in. przy zatruciu muchomorem sromotnikowym oraz w przebiegu marskości wątroby w toku choroby alkoholowej.

Sylibinina a nowotwory

Ostropest plamisty zawiera substancje, które nie tylko wpływają korzystnie na wątrobę, ale posiadają też szereg innych ciekawych właściwości. Coraz więcej mówi się o przeciwnowotworowym działaniu sylimaryny. W badaniach naukowych wykazano m.in., iż sylibinina może wykazywać korzystnie działanie w przypadku:

• gruczolakoraka prostaty
• raka sutka,
• raka jelita grubego,    
• raka płuc.     

Badania co prawda wykonywane były na hodowlach komórkowych i na zwierzętach, ale ich wyniki są bardzo obiecujące. Sylibinina nasila uwalnianie cytokin zabójczych dla komórek nowotworowych. Dodatkowo hamuje w ich obrębie uwalnianie czynników wzrostowych, hamuje proliferację i sprzyja indukowaniu ich apoptozy (programowanej śmierci). Uważa się, że sylibinina może zmniejszać negatywny wpływ cytostatyków na organizm.

Ostropest a cukrzyca

Od pewnego czasu intensywnie prowadzone są badania z zastosowaniem sylimaryny we wspomaganiu leczenia cukrzycy. Tutaj głównie zwraca się uwagę na właściwości antyoksydacyjne flawonoidów wchodzących w skład ostropestu. Póki co zaobserwowano, że suplementacja sylimaryną u diabetyków powoduje wyraźny spadek glikemii na czczo, poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c), cholesterolu całkowitego i trójglicerydów. Dobowa dawka sylimaryny wynosiła ledwie 600 mg, a czas trwania próby – 4 miesiące. Zanotowane efekty można uznać jako „lecznicze”.

Ostropest a stosowane leki

Składniki ostropestu plamistego z jednej strony mogą chronić wątrobę przed niekorzystnym wpływem leków, z drugiej jednak oddziałują niekiedy na ich farmakokinetykę i nie zawsze jest to efekt korzystny. Sylimaryna wpływa m.in. na glikoproteinę-P i aktywność cytochromu P-450. Środki farmaceutyczne zależne od tej grupy enzymów mogą działać inaczej, jeśli spożywamy doże dawki ostropestu. Dlatego też w przypadku przyjmowania leków warto zasięgnąć opinii farmaceuty w kwestii łączenia ich razem z ostropestem.

Podsumowanie

Zachwycamy się jagodami Acai, sokiem z Noni, nasionami Chia, rozczytujemy się w pseudonaukowych publikacjach poświęconych wychwalaniem pod niebiosa wątpliwych walorów wielu egzotycznych roślin, a tymczasem „pod samym nosem” mamy dostęp do surowca będącego obfitym źródłem substancji o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych. Mielone nasiona ostropestu plamistego można kupić nie tylko w zielarniach i aptekach, ale coraz częściej nawet w sklepach spożywczych, a ich cena nie rujnuje domowego budżetu. Warto z tego faktu skorzystać, bo niewiele jest roślin o tak ciekawych właściwościach i tak dobrze przebadanym pozytywnym wpływie na organizm.