Czy przekombinowana dieta to także i Twój problem?

Problem polega na tym, że sytuacja na „rynku informacji” zmienia się dynamicznie. Cały czas pojawiają się nowe doniesienia dotyczące tego jak się odżywiać, a my po prostu staramy się za nimi nadążyć permanentnie „majstrując” coś przy diecie, ulepszając ją i zmieniając niektóre jej założenia. Okazuje się, że takie kombinowanie nie tylko nie musi nieść za sobą żadnych pozytywnych konsekwencji, a wręcz może być po prostu szkodliwe!

W pogoni za doskonałością

Parafrazując popularne powiedzenie, można powiedzieć, iż „życie jest za krótkie by ciągle być na tej samej diecie”. Cóż, slogan ten brzmi całkiem zgrabnie i całkiem sprawnie opisuje sposób myślenia wielu osób używających diety jako instrumentu pozwalającego bądź to poprawić stan zdrowia bądź też polepszyć kompozycję sylwetki. Dla wielu osób „majstrowanie” przy diecie to chleb powszedni. Oczywiście nie jest to ich zdaniem sztuka dla sztuki, ale działania ukierunkowane na uzyskanie określonego efektu. W końcu człowiek uczy się przecież całe życie, więc dlaczego nie miałby zdobytej wiedzy wdrażać na bieżąco? Cóż, powyższe przedstawienie istoty omawianego zagadnienia może i brzmi przekonująco i wydaje się być dobrym dlań uzasadnieniem. Problem polega jednak na tym, że to mocno zawężony punkt widzenia.

Dieta jak z reklamy

Tak naprawdę, permanentne kombinowanie przy diecie można przyrównać do ciągłej pogoni za innowacyjnością, która nie we wszystkich dziedzinach przynosi spektakularne korzyści. Weźmy chociażby jako przykład kosmetyki (może to dość dziwny na pierwszy rzut oka przykład, ale używam go z premedytacją). W mediach bezustannie pojawiają się coraz to nowe reklamy szamponów, kremów odmładzających, pianek do golenia, płynów do kąpieli, etc. Producenci cały czas odświeżają linie oferowanych produktów, uzasadniając wprowadzane zmiany „nową recepturą” uwzględniającą włączenie przełomowych składników, które zrewolucjonizować rzekomo mają pielęgnację włosów, paznokci, ciała czy twarzy.

Dokładnie na tych samych zasadach opiera się obieg informacji dotyczących wielu aspektów związanych z żywieniem. Powstają nowe diety bądź też stare są po prostu odgrzewane i udoskonalane. Argumenty pojawiające się choćby na forach czy portalach nierzadko formułowane są dokładnie w ten sam sposób co argumenty przedstawiane w spotach reklamowych. Gdzieś w tym całym informacyjnym szumie i kolorowych wykresach umykają podstawy żywienia i finalnie cała uwaga skupia się na szczegółach, tak jakoby to właśnie wykluczenie glutenu czy też niełączenie węglowodanów i tłuszczu w jednym posiłku było podstawowym czynnikiem żywieniowym umożliwiającym kontrolę masy i składu ciała. Tymczasem w praktyce wcale tak nie jest.

Informacyjny szum

Z racji tego, iż cały czas jesteśmy bombardowani informacjami dotyczącymi m.in. tego, które produkty wykluczać, jak umiejscawiać węglowodany w ciągu dnia, jak rotować kaloriami i kiedy „oszukiwać na diecie”, to w praktyce niekiedy trudno jest zdecydować się, które rozwiązania wprowadzić do diety. W praktyce wiele osób próbuje wdrożyć wszystkie zalecenia niekiedy na raz, a niekiedy naprzemiennie. W pierwszym przypadku, dieta jest połączeniem rozmaitych strategii żywieniowych (np. w czasie redukcji niektóre osoby łączą głęboki deficyt kaloryczny z restrykcjami węglowodanowymi oraz ze skróconym oknem żywieniowym, co niekoniecznie jest dobrym pomysłem), w drugim – dynamicznym tworem, który cały czas się zmienia zależnie od tego co aktualnie wyda się jej autorowi najbardziej przekonujące.

Warto tymczasem wrócić do podstaw i zapamiętać, że przykładowo, jeśli celem jest redukcja tkanki tłuszczowej to kluczem do jej uzyskania jest ujemny bilans kaloryczny, przy czym winien on być dopasowany do indywidualnych parametrów, takich jak choćby skład ciała i rodzaj wykonywanej aktywności (nie powinien być ani przesadnie głęboki, ani też zbyt płytki).

Niezwykle ważne znaczenie ma też ilościowy udział makroskładników – zbyt niskie spożycie białka będzie nasilać katabolizm i zwiększać łaknienie, zbyt niski udział tłuszczu może hamować wchłanianie niektórych witamin i czynić dietę niesmaczną, a zbyt niski udział węglowodanów może odbić się na parametrach wysiłkowych.

Różnorodność jest kolejną cechą, o której należy pamiętać – umożliwia ona zapatrzenie organizmu we wszystkie niezbędne składniki i zmniejsza ryzyko wystąpienia nadmiernej kumulacji szkodliwych substancji występujących w pożywieniu.

Warto też dietę opierać raczej na mniej przetworzonych pokarmach, gdyż ich gęstość odżywcza jest po prostu wyższa, czyli na każdą kalorię jaką dostarczają przypada większa dawka składników nieenergetycznych.

Dość istotne znaczenie ma także umiejscowienie w planie dnia posiłków okołotreningowych. (Nie jest to jednak absolutny priorytet. Jako ciekawostkę dopowiem, iż w wyczynowym sporcie niekiedy celowo wykonuje się treningi wieczorem i unika spożywania posiłków po ich zakończeniu, by wywołać pewne adaptacje pozwalające efektywnie spalać kwasy tłuszczowe podczas wysiłku. Nie wspominam o tym by kogokolwiek namawiać do takich praktyk, bo mają one uzasadnienie jedynie w wybranych wypadkach. Piszę o tym by nikomu się przypadkiem nie wydawało, że moment zjedzenia oraz skład ilościowy i jakościowy posiłku potreningowego to być albo nie być dla wypracowanej formy).

Lepsze wrogiem dobrego

Wymienione powyżej aspekty to elementarz dobrze przemyślanej diety. Dopiero gdy te warunki zostaną spełnione można myśleć o szczegółach takich jak ilość posiłków, rozmieszczenie węglowodanów o poszczególnych porach, rotowanie kaloriami na dni treningowe i nie treningowe czy niełączenie ze sobą pewnych produktów. To są po prostu dodatki, które nie powinny stanowić podstawy diety. Póki podstawy nie zostaną odpowiednio usystematyzowane, póki nie zostaną ugruntowane to „kombinowanie” przy szczegółach nic nie da.

Osobną kwestią jest ciągłe ulepszanie diety w przekonaniu, że uda się stworzyć idealny model żywienia. Idealna dieta nie istnieje, zawsze jest coś do poprawienia. Warto mieć na uwadze, że jeśli zmiany wprowadzane będą zbyt często to nie da się uchwycić przyczynowo-skutkowej zależności pomiędzy wprowadzeniem jakiegoś czynnika a reakcją organizmu. Oczywiście wiele zależy od tego jak wyglądają postępy – jeśli ich nie ma od pewnego czasu to jest to wskazanie do zmiany podejścia żywieniowego, jeśli jednak widać konsekwentny progres czy to w redukcji tkanki tłuszczowej czy też w budowie masy mięśniowej to po prostu nie ma sensu „ulepszać” diety, bo – jak mówi niezwykle trafne przysłowie – „lepsze bywa wrogiem dobrego”.

Kilka słów na zakończenie, czyli czy Twoje dieta jest przekombinowana?

Mając wszystkie wymienione aspekty na uwadze warto zrobić sobie mały rachunek sumienia i zastanowić się czy problem „przesadnego kombinowania” przy diecie nie jest aktualnym i do tej pory nieuświadamianym problemem.

W tym celu proponuję odpowiedzieć na pytania:

• czy należysz do osób, które przynajmniej raz w tygodniu „ulepszają” swoją dietę wprowadzając doń rozmaite poprawki w proporcjach makroskładników, podaży energii, czy w rozkładzie posiłków w ciągu dnia?
• czy Twój sposób odżywiania stanowi połączenie różnych systemów żywieniowych od okresowego obniżania węglowodanów zaczynając, przez rotacje w spożyciu energii i makroskładników, na przerywanych postach i ładowaniu węglowodanowym kończąc?
• czy bezustannie śledzisz jakie nowe diety robią się modne czy to na polskich czy zagranicznych forach i jak tylko jakaś zyska na popularności to zaraz wprowadzasz ją w życie?

Jeśli choć na jedno z powyższych pytań odpowiedziałeś twierdząco to możliwe, że trochę za dużo „kombinujesz” przy swojej diecie. Oczywiście, jeśli Twoje dynamiczne podejście się sprawdza i cały czas notujesz postępy, to nie będę Cię namawiać do zaniechania swoich działań, jeśli jednak czujesz się ciągle sfrustrowany brakiem postępów to proponuję wrócić do podstaw dietetyki i zacząć działać konsekwentnie. Być może takie podejście nie jest specjalnie modne, ale za to doskonale się sprawdza.