Wirus BLV w mleku a nowotwory – czy jest się czym przejmować?

Czy wirusy mogą powodować raka?

Oczywiście i ludzi wpływ ten jest już całkiem dobrze poznany.

• Wirus brodawczaka HPV powoduje raka szyjki macicy. Ponad 90% przypadków raka szyjki macicy i stanu przedrakowego w tym rejonie jest spowodowanych zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), przenoszonym np. poprzez kontakty seksualne. Polska ma jeden z najwyższych w Europie wskaźników zachorowalności i umieralności z powodu raka szyjki macicy. W 2020 roku odnotowano 3 862 nowych przypadków raka szyjki macicy i 2 137 zgonów. Codziennie 6 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, 4 Polki umierają z powodu tej choroby.
• Wirusy zapalenia wątroby (HBV, HCV) powodują raka wątroby oraz są związane z pojawieniem się chłoniaków.
• Wirusy limfotropowe np. wirus Epsteina i Barr (EBV) powodują rozmaite rodzaje raka w tym chłoniaka (chłoniak Burkitta) oraz raka jamy nosowo-gardłowej. Często wirus EBV jest przyczyną nowotworów po przeszczepach (immunosupresja).
• Wirusy limfotropowe np. ludzki wirus opryszczki 8 lub wirus opryszczki związany z mięsakiem Kaposiego (HHV8/KSHV).
• Retrowirus HTLV-1 powoduje T-komórkowe białaczki/chłoniaka u osób dorosłych (ATLL, adult T-cell lymphoma/leukemia).
• HIV/AIDS HIV-1/-2 Mięsak Kaposiego. HIV powoduje powstania zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS, aquired immunodeficiency syndrome), który stanowi ważny czynnik ryzyka rozwoju chłoniaków, szczególnie o agresywnym przebiegu klinicznym.

Kancerogenne są być może także niektóre bakterie, najlepiej znany przykład to Helicobactor pylori związana z rakiem żołądka, wywołuje również chłoniaki. Ostatnio specjaliści coraz częściej sugerują, że z rakiem u ludzi może być związany wirus enzootycznej białaczki bydła (BLV). Wiele zwierząt jest rezerwuarem wirusów, to nie znaczy, że w normalnych okolicznościach ktoś się zarazi np. od nietoperza (istnieje teoria na temat pochodzenia wirusa SARS, łatwo znaleźć dziesiątki artykułów naukowych). Niemniej więcej ludzi pije mleko, niż dotyka nietoperze.

Co to jest BLV?

Wirus enzootycznej białaczki bydła (BLV), który wspólnie z wirusem białaczki T-komórkowej (HTLV) u ludzi zaliczany jest do rodziny Retroviridae i klasyfikowany jako rodzaj delta-retrowirusa jest czynnikiem etiologicznym enzootycznej białaczki bydła (EBB). Wirus jest jednym z najważniejszych powodujących nowotwory, infekuje on limfocyty bydła i powoduje nowotwory węzłów chłonnych. BLV jest genetycznie powiązany z ludzkimi wirusami limfotropowymi limfocytów T (HTLV-1 i HTLV-2).

Kiedy powiązano wirusa BLV z rakiem?

Wirus białaczki bydła został uznany za czynnik sprawczy enzootycznej białaczki bydła na przełomie lat 60. i 70. XX wieku.

Czy BLV często występuje u krów?

W USA w 2018 r. w 94,2% stad wykryto co najmniej jedną krowę z dodatnim wynikiem przeciwciał BLV. W Stanach Zjednoczonych, gdzie nie ma programu kontroli BLV, częstość występowania tej choroby w populacji bydła mlecznego stale wzrasta. W latach 70. choroba dotykała około 10% bydła, obecnie problem dotyczy nawet 40% krów w USA.

Inne kraje będące głównymi producentami mleka, które nie wdrożyły programów zwalczania na dużą skalę, w tym Kanada, Argentyna, Japonia i Chiny, również zgłosiły częstość występowania BLV w swoich stadach mlecznych na poziomie 30–50%.

Dla kontrastu, w 19 państwach członkowskich Unii Europejskiej, Wielka Brytania, Nowa Zelandia i Australia całkowicie wyeliminowały BLV z populacji krów mlecznych, a w pozostałych państwach członkowskich UE prowadzone są programy kontroli, w wyniku których ogólna częstość występowania w stadach wynosi UE poniżej jednego procenta.

Czy wirus BLV występuje w mleku?

W 2021 r. naukowcy badali częstość występowania BLV w próbkach surowego mleka w tradycyjnych, półprzemysłowych i przemysłowych gospodarstwach mlecznych na obszarach wiejskich i miejskich. Próbki surowego mleka od krów pobierano ręcznie do sterylnych probówek. Czterdzieści próbek (9,93%) z 403 próbek wykazało zanieczyszczenie BLV.

Co może zawierać mleko?

Większość ludzi w ciągu swojego życia bardzo często pije mleko krowie. Surowe mleko zdrowych krów zawiera pewne mikroorganizmy. Według Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) mleko krów może zawierać pewne patogenne mikroorganizmy, takie jak enterotoksygenne Staphylococcus aureus, Salmonella, Campylobacter jejuni, Mycobacterium tuber-culosis, Mycobacterium bovis, gatunki Brucella i niektóre wirusy, takie jak BLV i mogą być przenoszone na ludzi poprzez spożycie skażonego mleka. Według badania stwierdzono, że 74% ludzi miało we krwi przeciwciała przeciwko wirusowi BLV.

Czy jest się czym przejmować?

Teoretycznie by nie było problemu, gdyby nie… naukowcy. W końcu sierpnia 2023 r. zasugerowali, że wirus BLV może powodować infekcję odzwierzęcą i wskazują, że mleko i mięso bydła zakażonego BLV można uznać za potencjalne źródło infekcji dla ludzi. Prawdopodobnie powoduje raka piersi. U ludzi, którzy jedli zakażone mięso lub pili zakażone mleko pojawiają się przeciwciała anty-BLV (marker infekcji wirusem pochodzenia zwierzęcego).

Wcześniej, w 2022 r. naukowcy przeanalizowali 2710 próbek raka piersi utrwalonych w formalinie i zatopionych w parafinie (FFPE). Stwierdzono, że obecność BLV w prawie 27% próbek raka piersi i 10% próbek bez nowotworu. Wyniki wykazały korelację pomiędzy obecnością genu BLV a rakiem piersi.

Czy istnieją jakieś inne mechanizmy, przez które mleko wpływa na ryzyko raka?

Tak, istnieje teoria dotycząca wpływu mleka na stężenie IGF-1 i insuliny. Badania przechowywanych próbek krwi wykazały, że stężenie insulinopodobnego czynnika wzrostu-1 (IGF-1) we krwi jest powiązane z ryzykiem zarówno raka piersi u kobiet, jak i raka prostaty u mężczyzn. Wiadomo również, że stężenie krążącego IGF-1 może zmieniać się w odpowiedzi na dietę. Mężczyzn i kobiety dostarczające dużo produktów mlecznych charakteryzuje wyższe stężenie IGF-1 we krwi. Obserwacje te doprowadziły do hipotezy, że wysokie spożycie produktów mlecznych może zwiększać ryzyko niektórych nowotworów poprzez zwiększenie produkcji IGF-1.

Naukowcy sądzą, że stężenie krążącego IGF-1 wiąże się z wyższym ryzykiem raka, zwłaszcza raka prostaty, piersi i jelita grubego. Istnieją dowody z badań obserwacyjnych i interwencyjnych, że spożycie mleka i jego przetworów jest powiązane z wyższym stężeniem IGF-1. Naukowcy objęli obserwacją 526 mężczyzn i kobiet w wieku 18–80 lat. W próbkach pobranej krwi mierzono stężenie krążącego IGF-1.

Każde zwiększenie dziennego spożycia produktów mlecznych o 400 g było powiązane z wyższym o 16,8 µg na litr stężeniem IGF-1. Każde zwiększenie ilości mleka o 200 g dziennie wiązało się z wyższym o 10,0 µg na litr poziomem IGF-1. Nie zaobserwowano związku między spożyciem sera lub jogurtu a stężeniem IGF-1. Wg naukowców liczne produkty mleczne mogą zwiększać stężenie IGF-1.

Jest też kolejne wyjaśnienie, ponieważ mleko zawiera szereg hormonów. Teoretycznie, nie powinny się one wchłaniać drogą pokarmową. Niemniej mała ilość przedostaje się do ustroju i być może ma wpływ na ryzyko powstawania raka. W dwóch badaniach obejmujących 2582 i 1057 przypadków raka piersi odnotowano związek między spożyciem produktów mlecznych a ryzykiem raka piersi.

Podsumowanie

Nie mamy pewności czy mleko powoduje raka. Istnieją dziesiątki badań mniej lub bardziej oficjalnie sponsorowanych przez przemysł mleczarski. W tego rodzaju opracowaniach mleko jest przedstawione zupełnie inaczej, nie tylko nie szkodzi zdrowiu, ale wręcz zmniejsza ryzyko np. raka piersi. Niech każdy sam wyciągnie wnioski z przedstawionych dowodów naukowych. Nie bez powodu naukowcy od wielu dekad ostrzegają, że zachodnie diety powodują raka.