Konsekwencje niedoboru selenu

Po co komu selen?

Biologiczna rola selenu jest stosunkowo szeroka i doniosła. Pierwiastek ten przede wszystkim bierze udział w ochronie komórek przed negatywnym wpływem wolnych rodników oraz uczestniczy w regeneracji witaminy C z utlenionych jej metabolitów. Selen jest składnikiem bardzo ważnych enzymów takich jak peroksydaza glutationowa i reduktaza tioredoksyny –  enzymów napędzających reakcje biochemiczne zachodzące w ustroju. Odpowiednia podaż tego pierwiastka ma także kluczowe znaczenie dla prawidłowego metabolizmu hormonów tarczycy jak i również – dla optymalnego funkcjonowania układu immunologicznego, a co za tym idzie - ochrony organizmu przed chorobotwórczymi drobnoustrojami. Selen wykazuje także właściwości przeciwnowotworowe.

Ile selenu potrzebujemy?

Zapotrzebowanie organizmu na selen nie jest szczególnie wygórowane. Szacuje się że wynosi ono od 55 do 70mcg na dobę. Mimo to jednak niewielkie przynajmniej niedobory mogą być powszechne, co związane jest z bardzo niskim jego spożyciem z dietą. Na szczęście istnieją sposoby na to by zwiększyć udział tego pierwiastka w codziennym menu.

Gdy brakuje selenu…

Biorąc pod uwagę wspomniane powyżej właściwości selenu, łatwo się domyślić, że jego niedobory w sposób wielopłaszczyznowy odbijają się na kondycji zdrowotnej organizmu. Warto mieć jednak na uwadze, że niewielki deficyt nie daje żadnych charakterystycznych objawów i trudno jest go „zdiagnozować”. Nie oznacza to jednak, że jego realne konsekwencje są niegroźne. Uważa się m.in. że już niewielkie braki selenu zwiększają ryzyko rozwoju niektórych form nowotworów! Spekuluje się też, iż w przypadku odpowiednich uwarunkowań genetycznych mogą także sprzyjać ujawnieniu się przypadłości o podłożu autoimmunologicznym. Podobne niejasności dotyczą wpływu drobnych już deficytów selenu na funkcje reprodukcyjne mężczyzn i kobiet.

W przypadku głębszych braków organizm zaczyna funkcjonować nieprawidłowo do tego stopnia, że mogą pojawić się symptomy o charakterze klinicznym, takie jak:

• choroba Keshan (kardiomiopatia młodzieńcza), występująca szczególnie często na obszarach gdzie spożycie selenu jest bardzo niskie;
• dystrofia chrząstek stawowych,
• choroby tarczycy,
• kretynizm,
• choroby układu krążenia.

Jak więc widać niedobór selenu może mieć bardzo poważne konsekwencje. Stąd też warto się zastanowić w jaki sposób najkorzystniej jest zapobiegać jego brakom i skąd brać odpowiednią dawkę tego pierwiastka?

Skąd brać selen?

Selen tak naprawdę obecny jest w stosunkowo dużej grupie produktów spożywczych. W wybranych jedynie pokarmach występuję w wysokich stężeniach.  Za obfite źródła selenu uznaje się:

• pełnoziarniste produkty zbożowe,
• nasiona,
• orzechy, (zwłaszcza orzechy brazylijskie dostarczające rekordowych dawek tego pierwiastka),
• podroby (nerki),
• a także ryby morskie i skorupiaki.

Warto mieć na uwadze, że zawartość selenu w pokarmach jest w sposób bezpośredni lub pośredni powiązana z jego zawartością w glebie. Niestety w naszym kraju dominują ziemie ubogie w ten pierwiastek, przez co zarówno w produktach roślinnych jak i również zwierzęcych jego stężenie jest stosunkowo niskie. Najlepszym sposobem na zwiększenie jego udziału w diecie jest włączenie do diety podrobów oraz – wspomnianych powyżej orzechów brazylijskich, które dostarczają aż 1900mcg selenu w 100g! Wystarczy więc zjeść kilka orzechów 2 – 4 razy w tygodniu by zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek.

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę znaczenie selenu dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego oraz fakt, iż niewielkie nawet niedobory tego pierwiastka mogą odbijać się niekorzystnie na ogólnie pojętym zdrowiu i sprzyjać rozwojowi wybranych chorób, warto zadbać o to by w codziennej diecie nie brakowało obfitych jego źródeł. Najprostszym sposobem na to jest uwzględnienie w menu pozycji takich jak podroby, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona i orzechy – zwłaszcza orzechy brazylijskie. Rozwiązaniem alternatywnym jest suplementacja.