Rabdomioliza dotyczy raczej osób wykonujących ekstremalne treningi siłowe oraz wytrzymałościowe (które zostaną opisane dalej).
Na czym polega rabdomioliza?
Dagna M.Bobilewicz: „Jest to proces rozpadu tkanki mięśniowej, w wyniku którego składniki wnętrza komórek mięśniowych przedostają się do krwiobiegu, powodując istotny wzrost ich stężenia (dotyczy potasu i mioglobiny) i aktywności (dotyczy enzymów wewnątrzkomórkowych, w tym głównie AST i CK i LDH). Poza zewnętrznym uszkodzeniem mechanicznym lub termicznym (rozległe oparzenia) stwierdzono szereg innych przyczyn rabdomiolizy o różnym nasileniu, jak: ekstremalny wysiłek fizyczny, ostre niedokrwienie dużych grup mięśniowych, przyjmowanie leków (w tym statyn), zatrucia np. lekami, alkoholem, tlenkiem węgla, stan padaczkowy lub częste napady drgawek na innym podłożu, porażenie prądem, niektóre zakażenia wirusowe i bakteryjne głównie w przebiegu posocznicy, zaburzenia elektrolitowe szczególnie hipokaliemia i hipofosfatemia, ostre miopatie, jad niektórych węży”.
Objawem rabdomiolizy jest ściemnienie koloru moczu oraz silna bolesność mięśniowa (uwaga – popularne “mikrourazy” nie mają nic wspólnego z rabdomiolizą!).
W medycynie rabdomiolizę spotyka się głównie w przypadku ofiar wypadków, zmiażdżeń – zespół zmiażdżenia.
Anestezjologia Intensywna Terapia: „Zespół zmiażdżenia ( Crash Syndrome – CS) jest konsekwencją mechanicznego uszkodzenia mięśni poprzecznie prążkowanych np. w przebiegu urazu. Częstość jego występowania wzrasta, proporcjonalnie do zwiększania się liczby wypadków drogowych, konfliktów zbrojnych i klęsk żywiołowych. Wśród innych przyczyn wystąpienia zespołu zmiażdżenia wymienia się: długotrwały ucisk mięśni (w przebiegu np. śpiączki), nadużycie alkoholu, przedawkowanie niektórych używek (kokaina), hipertermię i zaburzenia elektrolitowe . W przebiegu zespołu zmiażdżenia z uszkodzonych włókien mięśniowych (rabdomioliza) uwalnia się mioglobina.”
Przykłady praktyczne. Treningi crossfit i podobne ekstremalne –wytrzymałościowe dla niewytrenowanych osób czasem kończą się źle. W 33 numerze crossfit journal przytoczona jest historia zapaśnika, rangera i członka oddziału antyterrorystycznego swat -briana- który po wykonaniu treningu crossfit (wymachy sztangielką - ang. swings w seriach po 50 powtórzeń) - doznał rozpadu mięśni szkieletowych (rabdomiolizy) - co skończyło się dla niego pobytem w szpitalu, katastrofalnym bólem i koniecznością podawania 16 mg morfiny co dwie godziny!
Znacznikiem rabdomiolizy jest poziom cpk czyli enzymu (kinazy kreatynowej CK lub CPK) występującego głównie w mięśniach, sercu, mózgu. Podwyższony poziom cpk świadczy o uszkodzeniu mięśni. normalna wartość oscyluje wokół 200 (słownie: dwustu jednostek). w momencie przyjęcia do szpitala u briana cpk wynosiło 22 000. w ciągu dwóch dni wzrosło do 98 000! Historia Briana skończyła się dobrze, wrócił on do ćwiczeń.
Nie każdy przypadek rabdomiolizy oznacza od razu ciężki stan pacjenta, w raporcie z 2012 roku naukowców z Uniwersytetu Indiana opisany jest przypadek 19-latka, gracza futbolu amerykańskiego który doznał początkowego stadium rabdomiolizy – po doraźnej pomocy lekarza i podaniu dożylnie płynów, zalecono mu tylko odpoczynek i nawodnienie organizmu. Co ciekawe, naukowcy stwierdzili, że w przypadku tego młodzieńca poziom kinazy kreatynowej nie świadczył wcale o chorobie – poziom CK wynosił: 2545 IU/L (a normalnie jest to w granicach: 45-260 IU/L). Pacjent po tygodniu jeździł na rowerze i pływał, a po 18 dniach wrócił do treningu futbolu. Autorzy raportu krytycznie odnieśli się też do praktyki schładzania mięśni po treningu wodą, wg nich nie ma podstaw naukowych do stosowania takich praktyk w celu zapobieżenia uszkodzeniom mięśni.
W innym wypadku młody zapaśnik doznał rabdomiolizy z powodu zbyt intensywnych i częstych treningów. 16-latek ważący 67,kg przy wzroście 165 cm uczestniczył w 3-dniowym obozie treningowym. Wykonał pierwszego dnia 60 minutowy trening interwałowy obejmujący siedzenie przy ścianie, wykorzystując napięcie mięśni (tzw. krzesełko), przysiady, brzuszki, pompki, wykroki i skoki plyometryczne. Następnego dnia 16-latek intensywnie biegał. W nocy zauważył, że jego mocz ściemniał (ma kolor coca coli). Po zakończeniu obozu zgłosił się z bólem mięśni czworogłowych, obu nóg. Po 2 dniach trafił do szpitala, gdzie stwierdzono rabdomiolizę, poziom kinazy kreatynowej osiągnął 146 000 jednostek (norma do 280 IU/l). Młodzieniec spędził w szpitalu 7 dni, gdzie był intensywnie nawadnianiany solą fizjologiczną.
Kolejny przypadek dotyczył 18 latka, zawodnika futbolu amerykańskiego. Po sesji siłowo-kondycyjnej doznał silnego bólu i ściemnienia koloru moczu, potrzebna była pomoc lekarska. W szpitalu stwierdzono podwyższenie poziomu kinazy kreatynowej do więcej niż 130 000 jednostek na litr. Po 8 dniach dożylnego podawania płynów, pacjent bez komplikacji wrócił do zdrowia. Autorzy zwracają uwagę, że nawet bez odwodnienia rabdomioliza może zaistnieć.
Znane są przypadki maratończyków, którzy doznali rabdomiolizy po ukończonym wyścigu. Maraton cechuje zresztą cały szereg skutków ubocznych, m.in. wielu biegaczy doznaje krwawień z przewodu pokarmowego. Co ciekawe, u 25 uczestników pół-triathlonu żelaznego człowieka (iron man triathlone; 1.92 km pływanie + 90 km na rowerze + 21 km biegu) stwierdzono podwyższony poziom mioglobiny - co świadczy o początkowym etapie rabdomiolizy! W jednym z raportów autorzy stwierdzili, że dopóki poziom kinazy nie osiągnie więcej niż 15 000 jednostek / L oraz powstaniu rabdomiolizy nie towarzyszyło odwodnienie organizmu, równoczesna infekcja, “syndrome metaboliczny” czy użycie leków – powikłania są niewielkie.
