O czystku i otrzymywanych z niego naparach, pisze i mówi się ostatnio wiele, przy czym roślina ta przedstawiana jest raczej w samych superlatywach. Przypisuje się jej szereg walorów, w tym również właściwości lecznicze, zarówno w przypadku błahych jak i poważnych dolegliwości. Problem polega na tym, że tak naprawdę istnieje niewiele badań nad tą rośliną, a mało tego – schody zaczynają się już w momencie, w którym chcemy zweryfikować czym tak naprawdę modny ostatnio czystek jest…
Czym jest czystek?
Czystek jest rośliną z rodziny czystkowatych – taką informację znaleźć możemy m.in. w zasobach Wikipedii, podobnie jak wzmiankę mówiącą o tym, że czystków jest naprawdę sporo. No i w tym miejscu zaczynają się schody. W źródłach fachowych panuje brak zgodności w kwestii tego, ile gatunków czystka znamy. Niektórzy autorzy wspominają o 16 gatunkach, inni o 23, a jeszcze inni o 29. Wynika to z faktu, iż czystek chętnie hybrydyzuje. Nas jednak interesuje jeden gatunek tej rośliny, a mianowicie Cistus incanus, czyli – jak podają obiegowe źródła - czystek kreteński, który – zgodnie z rozpowszechnianą wiedzą zwany jest też m.in. Cistus creticus, Cistus villosus, Cistus polymorphus oraz Cistus vulgaris. Czy wszystkie dotyczą tego samego gatunku? Odpowiedź brzmi: nie.
Cistus incanus to tak naprawdę czystek siwy a nie czystek kreteński, który znany jest pod nazwą Cistus creticus. Niestety obie rośliny są ze sobą mylone, niewykluczone, że celowo w celach komercyjnych. Czystek kreteński ma bowiem lepszą literaturę, innymi słowy – jest lepiej przebadany. W przypadku czystka siwego, danych na temat właściwości biologicznych i przede wszystkim – wpływu na ludzki organizm jest jak na lekarstwo. Tak więc, już na wstępie rozważań nad czystkiem można zauważyć, że jest to roślina co najmniej „tajemnicza”. Dla jej niezłomnych entuzjastów być może jest to walor, ale patrząc obiektywnie, powyższy fakt utrudnia weryfikację faktycznych walorów tej rośliny. Tak naprawdę nie możemy mieć bowiem stuprocentowej pewności w kwestii tego, co tak naprawdę znajduje się w produktach takich jak choćby popularne herbatki z czystka…
Chroni, leczy, wzmacnia i tonizuje?
Napary z czystka podobno posiadają niemal cudowne właściwości. Można się spotkać z informacjami, iż zawarte w nich substancje wykazują m.in. następujące działanie:
neutralizują wolne rodniki,
zmniejszają stan zapalny,
wzmacniają odporność,
działają antybakteryjnie,
poprawiają samopoczucie,
zmniejszają nasilenie alergii,
usprawniają trawienie.
To oczywiście tylko wybrane walory przypisywane naparom z czystka. Natknąć się można także na opisy bardziej spektakularnego działania, a mianowicie takie, wedle których czystek potrafi:
wyleczyć boreliozę,
wyleczyć reumatyzm,
wyleczyć raka,
etc.
Oczywiście każdy twardo stąpający po ziemi człowiek wie, że takie rewelacje nie mogą być prawdziwe, ale gdzieś z tyły głowy po ich przeczytaniu pojawia się cicha nadzieja, że niech choćby 10% z tych informacji miało potwierdzenie w faktach, a już spożywanie naparów z czystka staje się czymś w rodzaju kuracji. W końcu przecież „nie zaszkodzi”, a może pomóc.
Wsparcie w literaturze fachowej
Najpierw zła wiadomość. Badań potwierdzających pozytywne właściwości czystka jest niewiele, a te które są – dotyczą raczej czystka kreteńskiego, a nie siwego. Oba są u nas mylone i ten drugi sprzedawany jest jako ten pierwszy, co już w ogóle komplikuje sprawę. Jakkolwiek by nie było jednak, to fakt jest taki, iż większość przypisywanych czystkowi walorów, nie ma poparcia w wynikach badań z udziałem ludzi. Dane naukowe wskazują jedynie, iż substancje zawarte w czystku mają właściwości antybakteryjne. Takich badań jest kilka, a wnioski z nich płynące są zgodne, choć za obserwowane działanie odpowiadają w największym stopniu związki lipofilne (tak więc w naparze wodnym może być ich niewiele). Należy dodać, że badania nie były przeprowadzane z udziałem ludzi…
Są też dane, w których substancje zawarte w czystku wykazywały działanie cytotoksyczne. Prawdopodobnie stąd wzięły się plotki o przeciwnowotworowym działaniu tej rośliny. Znowuż jednak nie były to badania kliniczne, nie brali w nich udziału ludzie, a metodologia tych prób i poziom ich zaawansowania absolutnie nie uprawnia twierdzenia, zgodnie z którym czystek może wspomagać leczenie chorób nowotworowych czy im zapobiegać. Należy wiedzieć, że w badaniach in vitro wiele substancji zawartych w roślinach posiada właściwości cytotoksyczne. W praktyce jednak, bardzo nieliczna część z nich okazuje się mieć choćby potencjalne zastosowanie w profilaktyce i leczeniu nowotworów.
Przykładowe badanie dotyczące powyższego zagadnienia poniżej:
Czystek jest źródłem polifenoli posiadających właściwości antyoksydacyjne – to fakt nie budzący wątpliwości. Warto jednak wiedzieć, iż polifenole występują masowo w roślinach i ich źródłem jest nie tylko zielona herbata, kawa i kakao oraz winogrona, ale także śliwki, truskawki, jabłka, a nawet koniczyna, skrzyp, mniszek lekarski i inne raczej rzadko jadane przez nas rośliny. Najważniejsze jest to, iż fakt, że jeśli jakieś polifenole zawarte w danej roślinie wykazują działanie antyoksdyacyjne „w probówce” nie oznacza, że będą się tak zachowywać w warunkach przeciwustrojowych…
Generalnie jednak antyoksydacyjne działanie czystka, ma potwierdzenie w literaturze fachowej, podobnie jak pewien potencjał przeciwzapalny.
Świadczą o tym choćby dane zawarte w opracowaniu, do którego link znajduje się poniżej:
Jeśli chodzi o wpływ na układ odpornościowy, to trudno ocenić czy jest on faktycznie taki, jak opisują go obiegowe źródła. Czystek prawdopodobnie nie wzmacnia odporności, mało tego – zawarte w nim substancje mogą działać immunosupresyjnie. Brakuje co prawda badań potwierdzających ten fakt w przypadku czystka, ale są dane wskazujące na taką zależność w przypadku wybranych substancji obecnych w tej roślinie.
Stosować czy unikać?
Czystek i otrzymywane z niego napary, chociaż wykazują pewne właściwości biologiczne, to są raczej zdecydowanie przeceniane. Niestety picie herbat z tej rośliny, ani też stosowanie otrzymanych z niej suplementów, raczej nie będzie niosło za sobą korzyści, o których tyle pisze się w obiegowych źródłach. Istnieje wiele, naprawdę wiele roślin o lepiej potwierdzonych walorach. Choć oczywiście jeśli komuś smakuje herbata z czystka i „czuje” po niej poprawę zdrowia i samopoczucia, to jak najbardziej może kontynuować kurację.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
