Serotonina, hormony i PMS

Skąd w zasadzie się bierze PMS?

Niestety póki co nie ma jednej i przekonującej teorii, która tłumaczyłaby w sposób kompleksowy  etiopatogenezę zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Pewne jest jedynie, że objawy PMS są nierozerwalnie związane z występowaniem cykli owulacyjnych oraz – ze zmianami w poziomie hormonów płciowych. Intrygujące przy tym jest, że  nie u wszystkich płodnych kobiet w wieku rozrodczym PMS występuje (pomimo, iż u wszystkich obserwuje się takie same lub bardzo zbliżone zmiany w poziomie progesteronu i estradiolu w poszczególnych fazach cyklu). Nie ma wątpliwości, iż aktywność hormonów płciowych jest związana z objawami PMS, tak naprawdę jednak istota tego zagadnienia winna być osadzona w trochę szerszym kontekście.

Nie tylko hormony…

Dziś uważa się, że problematyka tego zagadnienie powinna być rozpatrywana nie tylko na poziomie hormonów płciowych i wahań ich poziomów, ale także w odniesieniu do aktywności poszczególnych neuroprzekaźników,  a przede wszystkim – serotoniny. Serotonina tymczasem wpływa na nastrój, jakość snu, potrzeby seksualne, kontrolę apetytu, odczuwanie bólu, termoregulację i wiele innych... Badania potwierdzają, że u kobiet doświadczających charakterystycznych objawów PMS poziom serotoniny w okresie poprzedzającym menstruację jest wyraźnie obniżony. Co więcej, dane eksperymentalne potwierdzają, iż środki  farmakologiczne zwiększające stężenie serotoniny mogą łagodzić przebieg PMS.

Serotonina i hormony płciowe

Ważne jest, iż aktywność samej serotoniny powiązana jest z poziomem hormonów płciowych, które za pomocą swoich neuroaktywnych metabolitów takich jak choćby siarczan pregnanolonu (PS) wpływają na przewodzenie impulsów nerwowych i koncentrację receptorów serotoninowych w poszczególnych obszarach mózgu. Co istotne „kierunek” działania ich związków może być różnoraki, zależnie od ich stężenia. W okresie poprzedzającym menstruację wahania w poziomie hormonów płciowych i ich metabolitów doprowadzają do zaburzenia przewodnictwa nerwowego i obniżają poziom serotoniny, przy czym skala tego zjawiska ma charakter osobniczy i uwarunkowana może być zarówno przez czynniki genetyczne jak i środowiskowe.

Powyższa zależność jest przedmiotem intensywnych badań nie tylko ze względu na powiązanie z PMS, ale także ze względu na fakt, iż stać może za występowaniem poważnych zaburzeń takich jak depresja poporodowa.

Rola innych czynników

Na koniec warto sobie zapamiętać, że oprócz zmian w poziomie hormonów płciowych i będącym ich konsekwencją obniżeniem poziomu neuroprzekaźników takich jak serotonina, istnieją także inne czynniki mogące pośrednio wpływać na ryzyko wystąpienia oraz nasilenie objawów PMS. Za szczególnie istotne uznaje się: stres psychiczny (zwłaszcza taki o dużym nasileniu, związany z traumatycznymi doświadczeniami), nadmierną masę ciała, niehigieniczny tryb życia (w tym nadużywanie alkoholu, palenie papierosów), a także – niedobory niektórych składników pokarmowych (witamin, składników mineralnych) oraz prawdopodobnie - także wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.

Uważa się, że pewną rolę w nasileniu objawów PMS odgrywać mogą: aktywność fizyczna i – dieta. Zagadnienie to jest dość interesujące i stanowi przedmiot intensywnych badań,  stąd też kwestii wpływu zabiegów żywieniowych na nasilenie objawów PMS poświęcony zostanie osobny artykuł, który niebawem pojawi się na łamach portalu.