Dieta paleo oraz ketogeniczna (keto) to popularne i szeroko stosowane systemy odżywiania. Wiele osób stosuje je w celu redukcji kilogramów oraz poprawy ogólnego stanu zdrowia. Czym się różnią oba modele żywieniowe?
Na czym polega dieta paleo?
Dieta paleo, czasami określana jako „dieta jaskiniowców”, zakłada, że spożywanie pokarmów, które były dostępne dla ludzi w prehistorycznych czasach, zapewnia optymalny stan zdrowia. Sugeruje, że nowoczesne sposoby odżywiania, techniki produkcji i przetwarzania są szkodliwe dla zdrowia.
Tak więc, jeśli dostosujesz swój styl jedzenia, aby naśladować paleolitycznych łowców-zbieraczy, lepiej wesprzesz naturalne funkcje biologiczne swojego organizmu, poprawiając trawienie i zdrowie. Paleo eliminuje zboża, rośliny strączkowe, cukier i większość źródeł nabiału.
Główne pokarmy dozwolone w diecie paleo to:
- mięso i ryby,
- jajka,
- orzechy i nasiona,
- owoce,
- warzywa — z wyjątkiem kukurydzy, która jest zbożem,
- wybrane tłuszcze i oleje, takie jak: olej kokosowy, oliwa z oliwek, olej z awokado, smalec, masło,
- minimalnie przetworzone słodziki, w tym surowy miód, syrop klonowy, cukier kokosowy, surowa stewia.
Warto też zaznaczyć, że dla większości ludzi paleo to coś więcej niż tylko dieta. W ramach filozofii paleo kładzie się również silny nacisk na praktyki związane ze stylem życia, wpływ wyborów żywieniowych na środowisko i dobre samopoczucie.
Na czym polega dieta ketogeniczna?
Dieta ketogeniczna polega na ograniczeniu jedzenia węglowodanów do minimum i wprowadzeniu organizmu w stan ketozy. Jest to stan metaboliczny, w którym organizm czerpie energię z tłuszczu. Zakłada jedzenie dużej ilości tłuszczu, umiarkowanej białka i niewielkiej węglowodanów. Podział makroskładników wygląda mniej więcej tak:
- tłuszcz 65% - 90%,
- białko 10% - 30%,
- węglowodany poniżej 5%.
Celem osiągnięcia ketozy jest wywołanie metabolicznego rozkładu tłuszczu w organizmie, dlatego konieczne jest ścisłe kontrolowanie spożycia makroskładników. Dieta ta jest najczęściej stosowana w celu redukcji masy ciała i regulacji poziomu cukru we krwi.
Co łączy dietę paleo i ketogeniczną?
Choć diety te różnią się między sobą, to mają kilka wspólnych cech.
Obie są oparte na pełnowartościowej żywności
Zarówno dieta paleo, jak i keto opierają się na pełnowartościowych źródłach składników odżywczych i mocno ograniczają żywność przetworzoną. Zachęcają do jedzenia świeżych warzyw, mięsa, ryb i orzechów.
Obie eliminują zboża i rośliny strączkowe
W obu dietach eliminowane są zboża i rośliny strączkowe, ale w każdej z innego powodu. W przypadku diety paleo nie były one częścią diety łowców-zbieraczy. Ponadto zawierają składniki antyodżywcze, takie jak lektyny i fityniany, które można znaleźć w niektórych pokarmach roślinnych. Ograniczają one wchłanianie składników odżywczych i mogą powodować zaburzenia trawienia, gdy są spożywane w dużych ilościach. Dieta ketogeniczna eliminuje zboża i większość roślin strączkowych ze względu na zawartość węglowodanów.
Obie eliminują cukier
Dieta paleo i ketogeniczna zdecydowanie odradzają spożywanie dodanych cukrów. Jest to dość spójne z przesłaniem, żeby unikać silnie przetworzonej żywności. Zwolennicy paleo są nieco bardziej elastyczni, ponieważ dopuszczają używanie nierafinowanych źródeł cukru, takich jak miód i syrop klonowy (ale oni nie muszą ograniczać węglowodanów tak jak na diecie ketogenicznej).
Obie zachęcają do jedzenia zdrowych tłuszczy
Zgodnie ze wspólnym celem obu diet, jakim jest osiągnięcie optymalnego zdrowia, zarówno dieta paleo, jak i keto zachęcado spożywania nierafinowanych, zdrowych tłuszczów, takich jak oliwa z oliwek i awokado, a także orzechy, nasiona i ryby. Wiadomo, że pokarmy te korzystnie wpływają na zdrowie serca ze względu na zawartość wielo- i jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Obie diety zniechęcają również do stosowania mocno przetworzonych tłuszczów, takich jak tłuszcze trans, które przy regularnym spożywaniu są szkodliwe dla zdrowia. Keto, kładzie bardzo duży nacisk na tłuszcz, ponieważ jest on podstawą całej diety. Paleo, choć niekoniecznie jest dietą wysokotłuszczową, wykorzystuje to zalecenie do wspierania ogólnego stanu zdrowia.
Obie mogą być skuteczne w odchudzaniu
Jednym z głównych powodów popularności diet keto i paleo jest przekonanie, że będą one sprzyjać odchudzaniu. Jeśli chodzi o potwierdzenie naukowe, to częściej można się spotkać ze sporą skutecznością przy krótkim stosowaniu tych diet. Badania o długoterminowej skutecznej utracie masy ciała są dość ograniczone.
A czym różni się dieta paleo od keto?
Paleo skupia się bardziej na ideologii, a keto na makroskładnikach
Jedną z kluczowych różnic między dietą paleo i keto jest przesłanie ideologiczne lub jego brak. Paleo kładzie duży nacisk na wybory dotyczące stylu życia wykraczające poza samą dietę. Wyraźnie zachęca do określonego stylu ćwiczeń i uważności w codziennych czynnościach.
Jednym z filarów stylu życia paleo jest włączenie krótkich, intensywnych zestawów ćwiczeń. Uważa się, że ten rodzaj aktywności fizycznej zmniejsza stres, który może towarzyszyć dłuższym treningom. Chociaż dieta paleo jest bardzo specyficzna, w ogóle nie kładzie nacisku na makroskładniki.
Z kolei keto nie ma powiązanej żadnej ideologii ani nie narzuca stylu życia. Jedynie zachęca do wyboru zdrowych źródeł żywności i kładzie duży nacisk na pilnowanie makroskładników.
Paleo pozwala na pełnowartościowe węglowodany
Choć paleo ogranicza niektóre źródła węglowodanów, to niekoniecznie jest to dieta niskowęglowodanowa. Tak naprawdę to może być i wysokowęglowodanowa, pod warunkiem, że będą to dozwolone węglowodanowe produkty.
Z kolei keto ogranicza wszystkie produkty z dużą ilością węglowodanów, w tym warzywa skrobiowe, większość owoców, zbóż i roślin strączkowych. Jest to istotne ze względu na utrzymanie ketozy.
Dieta keto pozwala na nabiał i niektóre produkty sojowe
Keto, pozwala, a nawet zachęca do jedzenia niektórych wysokotłuszczowych produktów mlecznych, takich jak śmietana, masło, niesłodzone pełnotłuste jogurty itp. Ważne, by nie zawierały węglowodanów, dlatego np. lody i mleko nie mają już w niej zielonego światła. Dozwolone są także produkty sojowe, jak tofu i tempeh, o ile mieszczą się w dziennym przydziale makroskładników odżywczych.
Dieta paleo natomiast nie zezwala na żadne produkty sojowe i ogranicza prawie wszystkie produkty mleczne.
Która dieta jest zdrowsza?
Zarówno dieta paleo, jak i keto mogą być zdrowymi opcjami, w zależności od tego, jak są wdrażane i w jakim celu stosowane. W większości porównań jednak to paleo dostanie wyższe noty, choćby ze względu na elastyczność wyborów żywieniowych. Dzięki temu może dostarczać zróżnicowanych składników odżywczych, a także zachęca do zdrowego, aktywnego stylu życia. Dieta keto może być nieco mniej optymalnym rozwiązaniem (długoterminowo) ze względu na spożycie dużej ilości tłuszczy. Minusem jest też to, że wymaga starannego planowania i wielu wyrzeczeń, co sprawia, że jest mniej przystosowana do różnych sytuacji społecznych, powodując stres i poczucie odosobnienia. Brak elastyczności w keto naraża nas także na niedobory niektórych składników odżywczych.
Podsumowanie
Dieta ketogeniczna charakteryzuje się wysoką zawartością tłuszczu i bardzo niską zawartością węglowodanów. Może być skuteczna w utracie wagi i kontroli poziomu cukru we krwi.
Dieta paleo kładzie nacisk na spożywanie pełnych pokarmów, które uważano za dostępne dla ludzi w erze paleolitu. Zachęca również do ćwiczeń i zdrowego stylu życia.
Obie diety mogą pozytywnie wpłynąć na Twoje zdrowie, jeśli zostaną odpowiednio zaplanowane. Brakuje jednak długoterminowych badań dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności tych planów żywieniowych.
Dla większości ludzi dieta paleo jest lepszym wyborem, ponieważ jest bardziej elastyczna w wyborach żywieniowych niż dieta keto, co ułatwia jej utrzymanie w dłuższej perspektywie.