Nadmierna masa ciała – skutek przyjmowania leków

Glikokortykoidy

Najbardziej typowymi środkami farmaceutycznymi powodującymi tycie są glikokortykoidy zwane też kortykosteroidami. W przebiegu stosowania preparatów takich jak prednizon niemal zawsze dochodzi do zwiększenia masy ciała. W praktyce jest to w dużej mierze związane z zatrzymywaniem wody w ustroju, ale nie tylko. W trakcie kuracji obserwuje się też niekorzystne zmiany w składzie ciała polegające z jednej strony na ubytku tkanki mięśniowej, a z drugiej – na przyroście tłuszczu zapasowego. Szczególnie zauważalny jest przyrost tłuszczu w okolicy twarzy, karku i pasa.

Co można zrobić?

Zazwyczaj glikokortykoidy podaje się tylko wtedy gdy jest to konieczne. Z drugiej strony współczesna medycyna zna dla nich alternatywy, które co prawda mają bardzo ograniczone zastosowanie, ale o ich istnieniu warto pamiętać. Przykładowo w leczeniu astmy pomocne mogą być leki przeciwleukotrienowe, w przypadku AZS natomiast dobrze sprawdzają się tzw. „immunomodulatory”. Ważne też jest by w przebiegu stosowania glikokortykoidów zwracać dużą uwagę na kwestię jakości i ilości spożywanej żywności. Regularna aktywność fizyczna dopasowana do indywidualnych możliwości także jest kwestią wysokiej wagi.

Insulina

Zazwyczaj sytuacja wygląda tak, że u diabetyków w okresie poprzedzającym włączenie insuliny dochodzi do ubytku masy ciała po czym po wdrożeniu insulinoterapii zależność ulega drastycznemu odwróceniu. W ciągu pierwszego roku większość cukrzyków leczonych tym hormonem tyje średnio około 5kg. Efekt ten w szczególności dotyka osób młodszych, u pacjentów w wieku podeszłym – niemal nie występuje, a jeśli już – to ma niewielkie nasilenie. Należy pamiętać że insulina jest hormonem anabolicznym i sprzyja przyrostowi masy ciała, dlatego niezmiernie istotne jest wprowadzenie odpowiedniej diety oraz aktywności fizycznej. W ramach farmakoterapii dobre efekty też przynosi włączenie leku metforminy, która zmniejsza ryzyko przyrostu masy ciała w następstwie insulinoterapii.

Antydepresanty

Przyjmowanie niektórych leków przeciwdepresyjnych może wiązać się z podwyższonym ryzykiem przyrostu tkanki tłuszczowej. Niestety lekarze często nie informują o tym pacjentów co jest trudne do zrozumienia, w końcu przecież przyrost masy ciała może pogłębiać depresję. Ryzyko jest szczególnie wysokie w przypadku terapii środkami z grupy trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych (TLPD), takich jak amitryptylina czy imipramina. Dane źródłowe wskazują, że u około 25% pacjentów przyjmujących te farmaceutyki dochodzi do wyraźnego przyrostu masy ciała.

Co można zrobić?

Warto wiedzieć, że w tej chwili istnieje wiele środków z grupy leków antydepresyjnych. Niektóre z nich, pomimo podobnej mocy terapeutycznej charakteryzują się mniejszym ryzykiem występowania określonego rodzaju skutków ubocznych. W przypadku zauważenia, iż podczas kuracji lekiem dochodzi do przyrostu masy ciała warto zapytać lekarza o alternatywę. Należy wiedzieć, że zdecydowanie bardziej bezpieczne w tej materii są inhibitory selektywnego wychwytu serotoniny (SSRI), w przypadku których ewentualny przyrost tłuszczu zapasowego pojawia się  niezmiernie rzadko , a jeśli wystąpi – ma niewielkie nasilenie.

Leki przeciwnadciśnieniowe

W przypadku leków przeciwnadciśnieniowych ryzyko przyrostu masy ciała dotyczy głównie środków starszej generacji. Niestety i te farmaceutyki bywają ciągle przepisywane przez lekarzy pacjentom. Znakomitym przykładem jest tutaj altenolol, który u pewnej ilości stosujących go osób powoduje ospałość i niechęć do podejmowania wysiłku, co sprzyja nadwadze i otyłości.

Co robić?

W przypadku stosowania środków hipotensyjnych, które wywołują tycie najkorzystniej jest porozmawiać z lekarzem o zmianie na inne. W dzisiejszych czasach oferta rynku farmaceutycznego jest bardzo szeroka i można wybrać preparat nie powodujący wspomnianych przed chwilą działań niepożądanych.

Leki przeciwalergiczne

Leki przeciwalergiczne stanowią kolejną grupę leków, których stosowanie może prowadzić do przyrostu masy ciała. Co ciekawe, zależność ta dotyczy również popularnych środków opartych na chlorowodorku cetyryzyny! Badania naukowe pokazują, że przyrost masy ciała rejestrowany bywa nawet u 19% osób stosujących leki przeciwalergiczne. Warto więc masę ciała i obwody podczas przyjmowania tego typu środków.

Co zrobić?

Należy wiedzieć, że nie wszystkie leki antyalergiczne są groźne dla sylwetki. Przykładowo, o ile efekt przyrostu masy ciała występuje niekiedy w przypadku stosowania cetyryzyny, o tyle podczas przyjmowania loratadyny nie bywa rejestrowany. Substancja ta natomiast z powodzeniem zastępuje cetyryzynę.

Podsumowanie

Stosowanie niektórych leków może przyczyniać się do przyrostu tkanki tłuszczowej. Warto mieć ten fakt na uwadze. Jeśli podczas farmakoterapii dochodzi do niechcianego zwiększenia masy ciała i obwodów warto w pierwszej kolejności porozmawiać z lekarzem prowadzącym. Zawsze też należy pamiętać o tym, jak ważnymi czynnikami w profilaktyce nadwagi i otyłości są: aktywność fizyczna i dobrze zbilansowana dieta.