Czym jest uzależnienie od ćwiczeń?
O uzależnieniu od ćwiczeń mówimy wówczas, gdy osoba ćwicząca systematycznie nie jest w stanie zrezygnować z treningu, nawet gdy jest chora czy też doznała kontuzji. U osób uzależnionych od ćwiczeń, w wyniku ich odstawienia, obserwuje się nerwowość, wyrzuty sumienia, poczucie winy, wzrost poziomu lęku, problemy ze snem, a nawet stany depresyjne.
U osób uzależnionych od ćwiczeń obserwuje się również rosnącą tolerancję wysiłku. Oznacza to, że aby uzyskać/utrzymać stan euforii, jaki przynoszą im ćwiczenia, muszą zwiększać dawkę lub intensywność czy też czas trwania ćwiczeń.
Osoby uzależnione od ćwiczeń w niewielkim stopniu interesują się sprawami innymi niż sam trening. W związku z tym cierpieć może na tym życie rodzinne, prywatne, jak i zawodowe.
Bardzo ciężko jest jednoznacznie określić ilość osób uzależnionych od ćwiczeń. Szacuje się, że liczba ta waha się od 2 do 30% spośród osób systematycznie ćwiczących.
Rozróżniamy dwa rodzaje uzależnienia od ćwiczeń: pierwotne oraz wtórne. O pierwotnym uzależnieniu mówimy wówczas, gdy ćwiczenie jest celem samym w sobie. O uzależnieniu wtórnym mówimy natomiast wtedy, gdy ćwiczenia są jedynie celem służącym do zmniejszenia masy ciała. Wtórne uzależnienie od ćwiczeń wiąże się bardzo często z zaburzeniami odżywiania.
Jak powstaje uzależnienie od ćwiczeń?
Mechanizm powstawania uzależnienia od ćwiczeń jest taki sam jak w przypadku innych nałogów. Początkowo wystarczy nam mała ilość aktywności, z czasem potrzebujemy jej więcej. Badania naukowe dowodzą, że ćwiczenia fizyczne mogą prowadzić do psychicznego i fizycznego uzależnienia od uprawianej formy aktywności. Nie każda osoba ulega jednak uzależnieniu i nie oznacza to, że należy się wystrzegać wysiłku fizycznego, gdyż korzyści z uprawiania sportu są nieocenione.
Uzależnienie od ćwiczeń jest szczególną formą uzależnienia od czynności. Z reguły bowiem uzależniamy się od rzeczy dla nas z zasady niekorzystnych (np. hazard). Aktywność fizyczna sama w sobie nie jest szkodliwa. Wręcz przeciwnie. Realizowana w sposób kontrolowany przynosi wymierne korzyści zdrowotne. Z tego powodu często ciężko określić, czy dana osoba jest uzależniona. Sama osoba dotknięta problemem może przez długi czas skutecznie bronić się przed konfrontacją z uzależnieniem, oszukując nawet samą siebie.
Jak rozpoznać uzależnienie od ćwiczeń?
- Idziesz na trening nawet wtedy, gdy jesteś mocno zmęczony – zamiast odpocząć, zregenerować się, wolisz iść na trening, nie potrafisz odpuścić mimo dużego zmęczenia.
- Ćwiczysz mimo kontuzji – lekarz sugeruje, żebyś wstrzymał się od treningu, odciążył przykładowo kontuzjowaną kończynę, Ty jednak nie słuchasz jego zaleceń.
- Nie rezygnujesz z treningu mimo choroby – lekki katar to jeszcze nie powód do opuszczania treningu, ale już ćwiczenie z gorączką czy w czasie przyjmowania antybiotyków, nie jest dobrym pomysłem.
- Dopada Cię poczucie winy, gdy opuścisz trening – zaczynasz kombinować, co zrobić, żeby jednak trening wykonać lub go odrobić.
- Denerwujesz się, gdy nie zrobisz treningu – gdy nagle wypadnie Ci coś niespodziewanego, co popsuje Twoje plany treningowe, jesteś zły.
- Jeśli wypadnie Ci trening, odrabiasz go w późniejszym terminie – nawet jeśli miałoby to się odbyć kosztem odwołania spotkania ze znajomymi.
- Ćwiczenia stanowią dla Ciebie rodzaj ucieczki od rzeczywistości – w ten sposób uspokajasz się, rozładowujesz emocje.
- Przedkładasz trening nad życie prywatne i towarzyskie – ważniejszy jest dla Ciebie trening niż urodziny kumpla.
- Masz problem z utrzymaniem prawidłowych relacji z rodziną i znajomymi – ponieważ Twoje myśli krążą wiecznie wokół treningów, a poza tym ćwiczysz już tak dużo, że nie masz czasu dla znajomych.
- Zaniedbujesz życie towarzyskie – trening to całe Twoje życie. Znajomi już nawet nigdzie Cię nie zapraszają, o ile jeszcze masz znajomych
- Wolisz ćwiczyć w samotności niż ze znajomymi – ćwicząc ze znajomymi, nie jesteś w stanie wykonać tak intensywnego treningu, jak wtedy, gdy trenujesz samodzielnie, według własnego planu.
- Zaniedbujesz pracę kosztem treningu.
Podsumowanie
Chociaż wysiłek fizyczny jest jednym z czynników decydujących o naszym zdrowiu i dobrym samopoczuciu, to jego nadmiar może stanowić problem. Systematyczne ćwiczenia powinny być obecne w naszym życiu, ponieważ ich wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie jest nieoceniony. Nie należy jednak doprowadzać do sytuacji, w której to ćwiczenia rządzą naszym życiem. Trening wykonywany ponad wszystko nie sprawi, że poczujemy się szczęśliwi, a nawet jeśli, to tylko na chwilę. W pewnym momencie obudzimy się bez znajomych, bez rodziny, zdani sami na siebie i wyrzuty sumienia będą nas dręczyć za każdym razem, gdy opuścimy trening.
