Zanim odbierzesz wyniki
Badanie ogólne moczu może dostarczyć wielu informacji zarówno na temat funkcjonowania nerek, jak i pracy wielu innych układów i narządów. Nieprawidłowości w obrębie wyników analiz moczu mogą świadczyć o chorobie, a przynajmniej - o zaburzeniu homeostazy organizmu. Niemniej jednak, nie należy od razu popadać w depresję i panikować jeśli w otrzymanym wydruku niektóre wartości wykraczać będą poza podane normy (przy każdym wyniki jest podany zakres referencyjny co bardzo ułatwia interpretację). Nieraz bowiem przyczyna jest błaha. Przykładowo: nieprawidłowy ciężar właściwy moczu może wynikać ze zbyt dużego spożycia płynów w porze poprzedzającej badanie lub też z odwodnienia. Jeszcze więcej zamieszania może wyrządzić ciężki trening siłowy wykonany w ciągu kilkunastu godzin przed badaniem. Dlatego też przed jego wykonaniem należy uważnie zapoznać się z zaleceniami zawartymi w poprzednim artykule do którego link zamieszczam poniżej:
http://potreningu.pl/articles/4385/badanie-ogolne-moczu--to-warto-wiedziec
Podstawowe parametry moczu w ramach badania ogólnego oraz przyczyny nieprawidłowości
Odczyn (tzw. pH)
Mocz powinien mieć odczyn kwaśny. Zasadowy odczyn moczu występuje niekiedy w przewlekłych zakażeniach bakteryjnych układu moczowego wywołanych, może być też wywołany przez uwarunkowania genetyczne (nieprawidłowości anatomiczne w obrębie dróg moczowych).
Barwa
Mocz winien być klarowny, barwy żółtej lub słomkowo-żóltej. Inny kolor świadczyć może o obecności składników, których w nim być nie powinno. Jeśli mocz jest ciemny, brunatny lub czerwony, wskazuje to często na obecność erytrocytów, hemoglobiny, mioglobiny, albo też - uwaga - barwników roślinnych, ryboflawiny czy metabolitów niektórych leków. Jeśli mocz jest mętny, to prawdopodobnie są w nim bądź to ciałka odpornościowe bądź też - fosforany.
Ciężar właściwy (zwany także gęstością względną)
Warto wiedzieć, że wartości referencyjne podane na wyniku badania dotyczą moczu pobranego rano po całonocnej przerwie w przyjmowaniu płynów. Jeśli przed mikcją spożyte zostały jakieś napoje, ciężar właściwy moczu może być niższy, co nie jest powodem do niepokoju. Istnieją też inne przyczyny nieprawidłowego wyniku, a należą do nich m.in.:
- niewydolność nerek,
- odwodnienie,
- obecność substancji takich jak glukoza.
Warto więc zasięgnąć opinii lekarza jeśli pobranie próbki do badania zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy. Jeśli natomiast są podejrzenia, iż tak nie było - próbę należy powtórzyć.
Glukoza
Glukoza nie powinna być obecna w moczu osoby zdrowej, jeśli się w nim znajduje to wskazuje to na problem z gospodarką insulinowo-glukozową, być może - w zaawansowanym stadium (cukrzyca). Niekiedy też za obecność glukozy w moczu odpowiadają uszkodzenia nerek. W przypadku kobiet może to być również oznaka... ciąży! W jej przebiegu pojawia się cukromocz również w tedy gdy nie występuje cukrzyca ciążowa.
Białko
Jeśli organizm ludzki, (a zwłaszcza nerki) funkcjonuje prawidłowo to białko w moczu nie występuje. Jego obecność jest więc powodem do niepokoju, gdyż może wskazywać m.n. na:
- choroby nerek, takie jak kłębuszkowe zapalenie nerek, cukrzycowa choroba nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek, neuropatia toczniowa, nefropatia nadciśnieniowa, stan przedrzucawkowy i rzucawka,
- choroby dróg moczowych takie jak zapalenie pęcherza moczowego, lub też zapalenie gruczołu krokowego),
- uszkodzenie nerek będące skutkiem przyjmowania leków (w tym sterydów anabolicznych),
- schorzenia układu krążenia, zazwyczaj te poważniejsze jak niewydolność mięśnia sercowego, zaawansowane nadciśnienie tętnicze, czy zakrzepica żyły nerkowej,
- schorzenia morfologiczne,
- niektóre choroby nowotworowe.
W przypadku obecności białka w moczu warto się zastanowić, czy w dniu poprzedzającym badanie nie został wykonany ciężki wysiłek fizyczny. Jeśli tak było, to wynik jest po prostu zafałszowany i należy go powtórzyć minimum dobę po aktywności fizycznej. Inną przyczyną nieprawidłowości może być gorączka wywołana infekcją, albo też przyjmowanie niektórych środków dopingujących.
Ciała ketonowe
Podobnie jak glukoza i białko - ciała ketonowe raczej nie występują w moczu osoby zdrowej. Mogą natomiast pojawić się w nim w przebiegu cukrzycy. Inną przyczyną ketonurii jest... głodówka trwająca minimum kilkanaście godzin, bardzo niskokaloryczna dieta lub dieta wysokotłuszczowa i niskowęglowodanowa zarazem (ketogenna). Do wzrostu poziomu ciał ketonowych przyczyniać się mogą także niektóre pokarmy jak olej kokosowy i aminokwas leucyna (którą niekiedy suplementuje się w sporcie), niemniej samodzielnie nie doprowadzają one do ketonurii, ale mogą nasilić efekt głodówki lub ketogennej diety.
Leukocyty
Zależnie od metody pomiaru leukocyty albo w ogóle nie występują w moczu osoby zdrowej, albo też ich maksymalna ilość wynosi nie więcej niż 4 - 5 w polu widzenia. Jeśli jest inaczej, to może to wskazywać na:
- zapalenie pęcherza moczowego,
- zapalenie nerek (o różnej etilogii),
- zapalenie gruczołu krokowego (u mężczyzn).
Niekiedy obecność leukocytów wynika z nieprawidłowego pobrania próbki moczu (dotyczy to jednak raczej kobiet niż mężczyzn).
Wałeczki. Nie występują w prawidłowym moczu lub stwierdza się tylko pojedyncze wałeczki szkliste. Wałeczki mają kształt cylindryczny i tworzą się w cewkach nerkowych, dlatego stwierdzenie wałeczków innych niż szkliste zwykle wskazuje na chorobę nerek. Wałeczki mogą się pojawić z powodu gorączki lub po ciężkim wysiłku fizycznym u osoby bez choroby nerek.
Wałeczki
Wałeczkami nazywa się różnokształtne twory powstające w obrębie cewek nerkowych w efekcie wytrącania białek. Ich kształt uzależniony jest od dokładnego miejsca, w którym powstały i obecnych w nich elementów. Istnieją różne typy wałeczków, niektóre z nich mogą wskazywać na chorobę:
- wałeczki leukocytowe prawdopodobnie wskazują na śródmiąższowe zapalenie nerek,
- wałeczki erytrocytowe sugerować mogą kłębuszkowe zapalenie nerek,
- nabłonkowe wskazują na uszkodzenie cewek,
- woskowe – ich obecność to sygnał alarmowy sugerujący poważne uszkodzenie nerek,
- tłuszczowe – występują często w zespole nerczycowym.
Obecność wałeczków w moczu nie koniecznie oznacza chorobę. Warto wiedzieć, że czynnikiem zwiększającym ich ilość jest m.in. ciężki wysiłek fizyczny (wtedy w próbce pojawiają się wałeczki szkliste).
Erytrocyty
Zależnie od metody analizy nie występują w ogóle lub ich ilość jest minimalna (nie więcej niż 3 w polu widzenia) w moczu osoby zdrowej. Jeśli występują w moczu to wskazują na istotne prawdopodobieństwo choroby nerek i dróg moczowych. Może to być po prostu kamica nerkowa lub zapalenie pęcherza moczowego, która występują dość często i raczej niestanowi poważnego zagrożenia, a może to być poważniejsza choroba, np. nowotwór nerki lub nowotwór dróg rodnych (u kobiet). Jakkolwiek by nie było - warto skonsultować się z lekarzem.
Osoby aktywne, a zwłaszcza sportowcy powinni wiedzieć, że czynnikiem przyczyniającym się do wystąpienia krwiomoczu może być ciężki trening lub start w zawodach. Niekiedy za obecność erytrocytów w moczu odpowiada także wysoka gorączka będąca wynikiem infekcji.
Kryształy
Kryształy występują nierzadko nawet u osób całkowicie zdrowych. Zbudowane są najczęściej z fosforanów lub moczanów. U osób z rozpoznaną kamicą moczową za ich pomocą ocenia się na rodzaj substratów z jakich zbudowane są nerkowe złogi.
Barwniki żółciowe (bilirubina)
W moczu osoby zdrowej bilirubina nie występuje. Jej obecność może wskazywać na chorobę wątroby i dróg żółciowych.
