Dieta bezglutenowa staje się ostatnio bardzo popularna nie tylko wśród osób, które borykają się z nietolerancją, nadwrażliwością i alergią na gluten, ale także u jednostek zdrowych, w tym również u sportowców. Co więcej, w rozmaitych opracowaniach wymienia się coraz to więcej korzyści, mających rzekomo wynikać z eliminacji glutenu z diety. Wśród walorów diety bezglutenowej wymienia się pozytywny wpływ na ogólnie pojętą formę sportową. Czy jednak tego typu stwierdzenia mają uzasadnienie? Odpowiedź na to pytanie warto osadzić w kontekście wpływu diety pozbawionej glutenu na rozwój zdolności wysiłkowych.
Gluten – kilka słów wstępu
Glutenem nazywa się spoisty związek koloidalny o charakterystycznych właściwościach strukturotwórczych, który składa się z białek zwanych gliadyną i gluteniną. To właśnie dzięki niemu ciasto na chleb, placek, pierogi, naleśniki czy pizzę posiada spójną i ciągliwą konsystencję. Gluten obecny jest w wielu produktach spożywczych, głównie tych pochodzenia zbożowego (w pszenicy, jęczmieniu, życie), a także w wielu innych pokarmach takich jak wędliny, słodycze, gotowe sosy, dania instant, przyprawy, piwo, etc.
Glutenowy problem?
Chociaż lekarze i dietetycy najczęściej zazwyczaj przekonują, że gluten szkodzi jedynie osobom z celiakią lub alergią na ten składnik diety, to coraz więcej dowodów wskazuje na to, że stanowić on może źródło problemów również w innych przypadkach. Przykładem może być przypadłość zwana nadwrażliwością na gluten niezwiązaną z celiakią, która dotyczy prawdopodobnie nawet 4 - 6% naszej populacji. Przypadłość ta objawia się podobnymi symptomami co choroba trzewna tyle, że charakteryzują się one o wiele mniejszym nasileniem. Dieta bezglutenowa jest też przedstawiana jako rozsądne rozwiązanie w przypadku chorób autoimmunologicznych, zwłaszcza takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca typu I czy choroba Hashimoto. Czy jednak jak twierdzą co poniektórzy specjaliści gluten szkodzi każdemu? Cóż, póki co brak na to przekonujących dowodów. Temat jest intensywnie badany. Ciekawe okazują się wyniki eksperymentów z udziałem sportowców.
Interesujący eksperyment
Interesujących danych w kwestii wpływu glutenu na organizm sportowców dostarcza badanie, w którym zweryfikowany został wpływ diety bezglutenowej na aspekty takie jak:
wydolność fizyczna,
nasilenie objawów żołądkowo-jelitowych,
uszkodzenie komórek jelita cienkiego,
poziom markerów stanu zapalnego (IL-1β, IL-6, IL-8, IL-10, IL-15, TNF-α),
subiektywnie oceniane samopoczucie.
Do wzięcia udziału w eksperymencie zaproszono 13 dobrze wytrenowanych kolarzy różnej płci (8 mężczyzn, 5 kobiet). Co ważne, u żadnego z uczestników nie stwierdzono ani celiakii ani też objawów zespołu jelita nadwrażliwego.
Na czym polegało badanie?
W ramach cytowanego badania, uczestnicy zostali przydzieleni na okres tygodnia do grupy, która spożywała gluten lub do grupy, w której gluten został z diety całkowicie wyeliminowany.
Wydolność fizyczną oceniono w siódmym dniu każdej z interwencji, przy użyciu specjalnego protokołu uwzględniającego:
45 minut wysiłku submaksymalnego (70% mocy szczytowej),
15-minutową próbę czasową.
Badanie przeprowadzono metodą krzyżową (okresy interwencji oddzielał trwający dziesięć dni okres przerwy pomiędzy), z randomizacją i zastosowaniem podwójnej ślepej próby, co czyni je bardzo wiarygodnym. Wadą badania są aspekty takie jak: liczebność uczestników i krótki czas trwania.
Wyniki badania
Przytoczony eksperyment wykazał, że stosowanie diety bezglutenowej przez zdrowych sportowców nie niesie za sobą żadnych korzyści ani w kwestii wydolności fizycznej, ani też w obrębie żadnych z badanych parametrów. Tak więc, nie zanotowano zmian w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, nie zaobserwowano również zmian w poziomie markerów stanu zapalnego, samopoczuciu, ani nawet w zakresie wskaźników uszkodzenia jelit! Innymi słowy nie było różnic pomiędzy dietami: obecność lub brak glutenu nie rzutowały na oceniane parametry w żaden sposób.
Więcej informacji na temat omawianego badania znaleźć można po kliknięciu w poniższy link:
Jak widać na załączonym przykładzie, dieta bezglutenowa – przynajmniej w ujęciu krótkoterminowym – nie niesie za sobą dodatkowych korzyści w postaci poprawy zdolności wysiłkowych, zmniejszenia stanu zapalnego czy polepszenia kondycji nabłonka jelitowego, ani nawet – poprawy subiektywnie pojętego samopoczucia. Wniosek ten podważa słuszność niektórych, obiegowych przekonań, jakoby eliminacja glutenu już w perspektywie kilku dni mogła dać jakieś pozytywne korzyści. Czy w dłuższej perspektywie sytuacja ta może ulec zmianie? Cóż, tego w tej chwili nie wiemy, ale twierdzenie, iż jest tak na pewno, w świetle dostępnej literatury wydaje się co najmniej pochopne.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
