Insulinooporność a witamina C

Czym jest insulinooporność?

Insulinooporność to stan, który manifestuje się istotnym zaburzeniem homeostazy glukozowej, co wynika z obniżonej wrażliwości tkanek docelowych na działanie insuliny, pomimo jej prawidłowego lub podwyższonego stężenia w surowicy krwi. W praktyce insulinooporność może przybierać różne formy. Dotyczyć może nieprawidłowości w obrębie samej insuliny lub zaburzeń na poziomie receptora insulinowego, a nierzadko także – dysfunkcji transporterów glukozy lub enzymatycznych elementów szklaku insulinowego. Insulinooporność to zatem problem złożony, który można rozpatrywać zarówno na różnych płaszczyznach insuliny, jak i również receptora i szlaku insulinowego. Jednocześnie odnosić się może do różnych tkanek i narządów (do tkanki mięśniowej, tkanki tłuszczowej i wątroby).

Witamina C – biologiczna rola

Witamina C zwana też kwasem l-askorbinowym to niezbędny składnik naszej diety. Związek ten pełni w organizmie ludzkim szereg ważnych funkcji.

Do najważniejszych jego zadań należą:

• działanie antyoksydacyjne – ochrona przed negatywnymi skutkami stresu oksydacyjnego - kwas askorbinowy współdziała z koenzymem Q i glutationem,
• regulacja działania układu odpornościowego – wysokie dawki witaminy C mogą być korzystne przy pierwszych objawach przeziębienia lub grypy,
• udział w syntezie kolagenu – kolagen to podstawowe białko tkanki łącznej – wpływa na stan skóry i elementy aparatu ruchu, bez witaminy C białko to powstawać nie może,
• uczestnictwo w przemianach, jakim poddawana jest tyrozyna – aminokwas ten jest prekursorem ważnych biologicznie związków,
• udział w produkcji hormonów sterydowych – mało znane oblicze kwasu askorbinowego.

Insulinooporność a kwas askorbinowy

Insulinooporność wpływa na bilans ustrojowy kwasu askorbinowego oraz oddziałuje na jego transport i metabolizm. Warto wiedzieć, iż witamina C posiada wspólny system dokomórkowego transportu z glukozą. Tak więc związki te mogą konkurować ze sobą o dostęp do odpowiednich nośników. Przewlekła hiperglikemia występująca przy zaburzeniach gospodarki insulinowo- glukozowej może powodować wewnątrzkomórkowy niedobór witaminy C przez kompetycyjne blokowanie jej transportu. W efekcie nawet przy odpowiedniej podaży wspomnianego składnika pokarmowego, komórki nie są odpowiednio w niego zaopatrzone. To jednak nie wszystko. Dodatkowo hiperglikemia i hiperinsulinemia kompensacyjnie nasilają wydalanie kwasu askorbinowego z moczem. W efekcie pomimo należycie dużej dawki witaminy C, w żywności z ustroju ubywa na tyle dużo tego związku, iż mogą pojawić się niedobory!

Witamina C i kwas dehydroaskorbinowy

W sytuacji gdzie w organizmie permanentnie utrzymuje się podwyższony poziom glukozy, dochodzi do kuriozalnej i zarazem niebezpiecznej sytuacji, gdzie zamiast kwasu askorbinowego do komórek transportowana jest utleniona jego postać, czyli kwas dehydroaskorbionowy (ta forma jest obojętna elektrycznie i podlega innym mechanizmom transportu). Zaburzenie równowagi w poziomie kwasu askorbinowego i kwasu dehydroaskorbionwego skutkuje obniżeniem zdolności antyoksydacyjnych w przestrzeni wewnątrzkomórkowej. I w tym miejscu błędne koło się zamyka, gdyż nasilenie reakcji rodnikowych, sprzyja zaburzeniom gospodarki insulinowo- glukozowej. W efekcie pogłębia się insulinooporność i... niedobór witaminy C.

Zalecenia

Mając na uwadze wszystkie przedstawione powyżej zależności, należy podkreślić, iż kluczem do „efektywnego zarządzania ustrojowego” witaminą C, czyli zarazem – do wykorzystania jej biologicznego potencjału, konieczne jest pozbycie się insulinooporności. W praktyce oczywiście nie jest to zawsze proste, a niekiedy okazuje się wręcz niewykonalne (np. gdy problem ma podłoże genetyczne).

Warto jednak wiedzieć, iż bardzo duży wpływ na wrażliwość insulinową mają czynniki zewnętrzne takie jak:

• sposób odżywiania,
• aktywność fizyczna,
• czas trwania i jakość snu,
• natężenie stresu i umiejętność radzenia sobie z jego skutkami,
• używki takie jak alkohol czy narkotyki,
• farmakoterapia.

Bardzo ważnym czynnikiem oddziałującym na równowagę glukozową jest też skład ciała. Wysoki poziom tkanki tłuszczowej w sposób wielokierunkowy obniża wrażliwość insulinową. Związane jest to z jednej strony z aktywnością produkowanych przez adipocyty substancji zwanych adipokinami, a z drugiej strony, przez wynik z nasilonego uwalniania kwasów tłuszczowych, które dostają się do różnych komórek i po licznych przemianach zaburzają szlak insulinowy.

Zmiana diety, zwiększenie aktywności fizycznej, obniżenie nadmiernej masy ciała, poświęcenie należytej uwagi temu, ile trwa i w jakich warunkach przebiega sen oraz wdrożenie metod zarządzania stresem, to kluczowe czynniki pozwalające obniżyć insulinooporność.

Dodatkowo w przypadku stwierdzonej insulinooporności, organizm potrzebuje wzmożonych dowozów witaminy C. Innymi słowy, przy zaburzeniach metabolicznych tego typu, konieczne jest zwiększenie udziału w diecie produktów takich jak świeże warzywa i owoce (podaż owoców winna być uzależniona od ustalonych limitów węglowodanowych). Niekiedy też, zasadne okazuje się wprowadzenie dodatkowej suplementacji.